Neerlandica extra Muros. Jaargang 1977

Examens

Examens voor het Certificaat Nederlands als vreemde taal. In mei 1977 zijn de eerste examens voor het ‘Certificaat Nederlands als vreemde taal’ gehouden. Allereerst zij nog eens vermeld, dat gegevens over dit examen en certificaat te vinden zijn in een brochure, die besteld kan worden:

- in België: door overschrijving of storting van 60 fr. op postrekening 000-2005317-36 t.n.v.
Ministerie van Nationale Opvoeding en Nederlandse Cultuur
Bestuur voor Internationale Culturele Betrekkingen
Kortenberglaan 158
B-1040 Brussel

- in Nederland: door overschrijving of storting van f 4, - op postrekening 55.27.60 t.n.v.
Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen
(Centrale Rekening)
Nieuwe Uitleg 1
Den Haag

in beide gevallen met de vermelding ‘... ex. Brochure Certificaat Nederlands als vreemde taal I’.

Een kort bericht over de opzet van examen en certificaat is opgenomen in NEM-28, blz. 24-25.

Toen er in het kader van de voorbereidingen van het examen een enquête over het te verwachten aantal deelnemers werd gehouden onder de docenten extra muros, werd er voor het eerste examen op het laagste niveau, dat van de ‘elementaire kennis’, een geschat aantal van 165 examinandi opgegeven. Dat er zich voor het examen in mei van

[p. 74]

dit jaar maar 72 kandidaten aanmeldden, is niet verontrustend. Het was immers de eerste keer en dan lopen allerlei dingen soms nog wat stroef: de aanmeldingstermijn was misschien wat kort, de docenten ter plaatse, die het examen moesten afnemen, konden misschien niet zo gauw al het nodige regelen, de studenten hadden misschien nog niet allemaal van het examen gehoord of keken de kat eerst uit de boom.

Van die 72 kandidaten kwamen er meer dan de helft, nl. 40, uit een stad die heel dicht bij het Nederlandse taalgebied ligt en waar bovendien de oud-voorzitter van de IVN onderwijs geeft: Rijsel. De rest was aardig verdeeld over 6 landen: Bulgarije (cursus van de Belgische Ambassade in Sofia: 6 kandidaten), Italië (Universiteit van Pavia: 5), Frankrijk (Université de Paris XIII: 6), Denemarken (Universiteit van Kopenhagen: 5), Zweden (Universiteit van Gotenborg: 3) en de Verenigde Staten (University of Pennsylvania: 3 en Syracuse University: 4). We kunnen dus toch wel zeggen dat het examen over de hele wereld gehouden is.

Wie een volledig certificaat wil behalen, moet examen doen in alle vier de taalvaardigheden: lees-, luister-, schrijf- en spreekvaardigheid. 62 kandidaten hadden zich hiervoor opgegeven, de 10 overigen hadden zich slechts aangemeld voor één, twee of drie vaardigheden en mikten dus op ‘deelcertificaten’. Het nut van de deelcertificaten manifesteerde zich echter niet alleen voor deze 10, maar ook voor de 62 anderen, want niet iedereen voldeed aan de eisen voor alle vaardigheden. Van de 72 examinandi behaalden er 34 een volledig certificaat, 12 kregen 3 deelcertificaten, 6 behaalden er 2, nog eens 12 ontvingen 1 deelcertificaat en 8 kandidaten werden geheel afgewezen.

De aantallen geslaagden per vaardigheid waren als volgt: leesvaardigheid 49 van de 72, luistervaardigheid 42 van de 66, schrijfvaardigheid 56 van de 67 en spreekvaardigheid 49 van de 65 deelnemers. Op het eerste gezicht zal het deze of gene wellicht verwonderen, dat in de receptieve vaardigheden (de eerste twee) blijkbaar minder goede resultaten behaald zijn dan in de actieve. Toch is dit niet zo vreemd, juist omdat het gaat om het niveau ‘elementaire kennis’. Immers, op dit niveau wordt voor de beoordeling van schrijf- en spreekvaardigheid alleen het begrijpelijkheidscriterium gehanteerd: alle uitingen die door de correctiecommissie begrepen worden, zijn ‘goed’. Uiteraard is het voor iemand die Nederlands als moedertaal spreekt en ervaring heeft met anderstaligen, makkelijker om gebrekkige taaluitingen te interpreteren, dan het voor de anderstalige is om normale Nederlandse zinnen te lezen en te verstaan, zeker als hij nog weinig Nederlands kent.

Dat wil niet zeggen dat de correctiecommissie het soms niet moeilijk

[p. 75]

gehad heeft. In een aantal bijzondere gevallen hebben prof. Nieuwborg en zijn medewerkster mw. Reulen uit Leuven de hulp ingeroepen van leden van de voorbereidende werkgroep, die het examenproject nog steeds begeleidt. Er is met de uiterste zorg op toegezien, dat alle geleverde prestaties op precies dezelfde manier beoordeeld zijn. Dat is dan ook de bedoeling van de centrale correctie van àl het examenwerk (ook het mondelinge), die de hoeksteen vormt van het ontworpen systeem.

De geslaagden konden voor hun prestaties vier beoordelingen krijgen: zeer goed, goed, ruim voldoende en voldoende. Noch binnen de afzonderlijke vaardigheden, noch als men deze onderling vergelijkt, vertoonden de relatieve aantallen van de gegeven beoordelingen opvallende verschillen.

De betrokkenen hebben uiteraard zo spoedig mogelijk bericht ontvangen over hun resultaten, en inmiddels zullen de (deel)certificaten ook wel verzonden zijn. Daarmee is het eerste examen ‘elementaire kennis’ achter de rug. Het is uiteraard de bedoeling volgend jaar weer - en zo verder jaarlijks - een dergelijk examen te houden. Dat zal wel lukken ook.

Moeilijker is het echter met de volgende niveaus, ‘basiskennis’ en ‘uitgebreide kennis’. Aan de definiëring van het niveau ‘basiskennis’ wordt gewerkt, maar om binnen redelijke tijd een examen op dit niveau te houden is uitbreiding van ‘het medewerkersbestand’ (momenteel nog maar één persoon!) dringend nodig. De werkgroep heeft al meermalen bij de betrokken instanties hierop aangedrongen, maar tot op het moment van schrijven helaas nog zonder concreet resultaat.

(jdr)

Een basisdiploma Nederlands. Ook buiten de kring van de IVN, waartoe zich ‘Neerlandica extra muros’ in eerste instantie richt, wordt er aan verspreiding van de Nederlandse taal en cultuur in het buitenland gedaan. Wij willen in dit verband de aandacht vestigen op het onderwijs in het Nederlands aan Duitse volksuniversiteiten, waar dit vak, vooral in de grensgebieden, veel belangstelling geniet. Omdat het hier relatief grote aantallen leerlingen betreft - hieruit komen o.a. de studenten Nederlands aan Duitse universiteiten voort - en het niveau, zeker in de ‘Fortgeschrittene-kurse’ en de ‘Arbeitskreise’ ongetwijfeld het niveau van het Nederlands als bijvak op sommige universiteiten en hogescholen evenaart, lijkt het ons gewenst om hier te attenderen op een uit de kring van de docenten Nederlands aldaar ontstaan initiatief. Het moge tevens een erkenning zijn voor het werk van al die collega's, zowel Duitsers als Nederlanders, die met zoveel élan en enthousiasme daar hun werk doen.

[p. 76]

Omdat op gemeentelijk niveau de economische, sociale en culturele belangen van de Overijsselse en Gelderse grensstreek en het aanpalende Westfalen zo sterk parallel lopen, is er een tiental jaren geleden onder de naam Euregio een samenwerkingsverband tot stand gekomen. Om de kennis van het Nederlands, een voorwaarde voor nauwer kontakt - Duits kende immers iedere Nederlander al! - bij de duitstaligen uit dat gebied te bevorderen, werd de Mozer-commissie in het leven geroepen; op instigatie hiervan werd het leerboek ‘Kann nit verstan’ ontworpen, dat op enige Duitse volksuniversiteiten werd ingevoerd. In aansluiting hierop werd een kleine commissie geformeerd, die normen moest vaststellen, waaraan een examen Nederlands op het niveau van andere aan Duitse volksuniversiteiten te behalen diploma's voor de moderne talen zou moeten voldoen. Het resultaat was een basiswoordenlijst en een serie basisstructuren; ze werden in de zomer 1975 als concept door de Bond van Nederlandse volksuniversiteiten te 's-Gravenhage uitgegeven en op kleine schaal verspreid. Toen in de loop van 1976 bleek, dat er in het Euregio-gebied onder de leerlingen, die een cursus Nederlands volgden, behoefte bestond om hun kennis te laten toetsen, werd een ‘Arbeitskreis von Niederländischdozenten an den deutschen Volkshochschulen in der Euregio’ gevormd, die de mogelijkheden voor het afnemen van een examen zou onderzoeken. Er werd na ampele overwegingen besloten om tot het organiseren van een ‘Pilotprüfung’ over te gaan. Uitgangspunt was het bovengenoemde materiaal, dat naar het voorbeeld van ‘Prüfungsaufgaben’ voor andere moderne talen verwerkt werd. Voor de organisatie van het examen stelde zich de voortvarende leiding van de Euregiovolkshochschule Gronau beschikbaar. Voor het examen, waarvan het schriftelijk gedeelte op 4 juni, het mondeling gedeelte op 11 juni plaatsvond, meldden zich in totaal zeventien kandidaten; de meesten ervan kwamen uit Gronau of de omgeving van deze stad. Maar dat de behoefte ook elders gevoeld werd bleek uit de komst van een franssprekende dame uit België, die de tocht naar Gronau had ondernomen. De examencommissie, bestaande uit een vertegenwoordiger van de Regierungspräsident in Münster, die als voorzitter fungeerde, en twee examinatoren-leraren Nederlands konstateerde, dat alle kandidaten, sommigen op uitstekende wijze, aan de eisen hadden voldaan. De officiële uitreiking van de diploma's vond op 25 juni op enigszins plechtige wijze in het stadhuis van Gronau plaats. Tijdens een korte bijeenkomst voerden verschillende sprekers het woord, waaronder de heer Boreel als vertegenwoordiger van Harer Majesteits Ambassadeur in Bonn, de heer Webbeler als vertegenwoordiger van de Landespräsident in Münster, verder de Bürgermeister van de stad Gronau en de Ehrenpräsident van de Euregio-Mozer-Kommission. Zij allen benadrukten het

[p. 77]

belang van deze ‘Pilotprüfung’ als middel om Duitsers kennis te laten nemen o.a. van de cultuur van hun buren, en wel in de taal van de laatsten. Men was vol lof voor de initiatiefnemers en uitvoerders van dit projekt, waarvan er velen belangeloos zoveel vrije uren aan de voorbereiding en aan het examen zelf hadden besteed. Ook sprak men de hoop uit, dat weldra ook van de kant van de betrokken onderwijsinstanties een officiële erkenning van deze inspanningen zou volgen.

Oosterbeek/NL

Dr. H.J. Leloux

Dubbel werk? Bij het lezen van de twee voorafgaande stukken heeft menigeen misschien enkele vragen voelen opkomen. Bijvoorbeeld: Hadden die kandidaten uit het eerste stuk niet aan het examen uit het tweede kunnen meedoen? Is er soms een certificaat voor Duitsers en voor andere nationaliteiten (bij de kandidaten in het eerste artikel staan geen Duitstaligen vermeld)? En als dat niet zo is: doen die ‘Arbeitskreis von Niederländischdozenten’ en die ‘Werkgroep examen en certificaat’ geen dubbel werk?

Dergelijke vragen zijn begrijpelijk, maar ze zijn gelukkig niet moeilijk te beantwoorden. Wat de eerste vraag betreft: de kandidaten van Gronau hadden zeker aan het andere examen mogen deelnemen, maar dat was waarschijnlijk niet zo zinvol geweest: het gaat hier om mensen die veel in contact komen met het Nederlands en merendeels al een paar jaar een cursus aan een Duitse volksuniversiteit gevolgd hebben. Ze beschikken dus over veel meer dan ‘elementaire kennis’. Het examen dat ze afgelegd hebben, ligt ongeveer op het niveau dat de Werkgroep ‘basiskennis’ noemt. En een examen op dát niveau heeft de Werkgroep nog niet.

Verder is er natuurlijk geen sprake van, dat het ‘Certificaat Nederlands als vreemde taal’ niet voor Duitstaligen bedoeld zou zijn. Dat die aan het eerste examen niet deelgenomen hebben, is misschien toevallig, misschien lag het aan de datum, die ongunstig was voor de Duitse universiteiten, misschien aan iets anders. Maar het Certificaat is van meet af aan internationaal bedoeld geweest, en er zullen in de toekomst zeker ook wel Duitsers aan de examens deelnemen. Voor wat de nog niet zo ver gevorderden aan de volksuniversiteiten betreft verwacht dr. Leloux dat volgend jaar al, zo bleek in een gesprek dat ik met hem had.

Wordt er dubbel werk gedaan? Ik geloof het niet. Aan het Duitse diploma bestond in de kring van de volkshogescholen al heel lang behoefte en er werd ook al lang aan gewerkt. Daarom is men hiermee doorgegaan, ook toen de Werkgroep voor het internationale certificaat

[p. 78]

met haar werkzaamheden begon. Die had toch ook nog niet zo gauw een examen klaar op het niveau waaraan in Duitsland behoefte bestond. De Werkgroep, die immers een algemeen bruikbaar examen en certificaat wilde ontwerpen, begon op het niveau ‘elementaire kennis’ en dat was voor de ‘Arbeitskreis’ weer niet zo interessant. Omgekeerd kan de Werkgroep het nu bestaande Duitse diploma niet zo maar ‘overnemen’, want dat is speciaal ontworpen voor Duitstaligen en dus niet zonder meer bruikbaar voor de hele wereld.

De Arbeitskreis en de Werkgroep doen dus geen dubbel werk, en ze werken ook niet langs elkaar heen. Ze weten van elkaars bestaan en activiteiten en hebben een paar keer rechtstreeks contact gehad in de persoon van dr. Leloux en mij. Dat onze berichten hier in NEM zo direct op elkaar volgen, moge daarvan een symbool zijn.

(jdr)