Neerlandica extra Muros. Jaargang 1968

Leermiddelen
(rubriek XIII)

Zie betreffende cursussen Nederlands rubriek XI.

Beurzen en Stipendia voor studie in het buitenland. In ‘Uitleg’ van 5.2.1968 (nr. 107) lezen wij op blz. 7:

De Regering van Zuid-Afrika stelt in 1968 in het kader van het Nederlands-Zuidafrikaans cultureel verdrag enige stipendia beschikbaar voor jonge Nederlandse afgestudeerden, die onderzoek willen verrichten aan een instelling van wetenschappelijk onderwijs of onderzoek in Zuid-Afrika. Deze stipendia kunnen ook worden toegekend aan afgestudeerden, die met behulp van een Zuidafrikaanse hoogleraar studie willen verrichten over oen onderwerp dat van belang is voor de betrekkingen tussen Nederland en Zuid-Afrika. Gegadigden voor deze stipendia moeten over enige ervaring in wetenschappelijk onderzoek beschikken.

De stipendia bedragen 130 Rand per maand en worden toegekend voor een periode van acht tot tien maanden. De kosten van de heen- en terugreis van Nederland naar de plaats van

[p. 25]

bestemming in Zuid-Afrika komen voor rekening van de Zuidafrikaanse regering. De stipendia voorzien niet in reis- en verblijfkosten van gezinsleden.

Het aanvraagformulier moet in tweevoud worden ingevuld. Bij de aanvraag dienen o.m. aanbevelingen van twee bij de studie in Nederland betrokken hoogleraren te worden overgelegd.

Voor de ene beschikbare Deense studiebeurs 1968/1969 en voor de drie beschikbare studiebeurzen voor hetzelfde jaar van de Verenigde Arabische Republiek zie bovenvermeld weekblad van het Departement van O. en W., zelfde nummer.

Uit een schrijven van de Minister van O. en W. aan ons van 23.11.1967 vernemen wij dat in het kader van het Nederlands-Zuidafrikaans Cultureel Verdrag door de Nederlandse regering ieder jaar zes stipendia en tien beurzen voor Zuid-Afrikanen ter beschikking worden gesteld. De beurzen zijn bestemd voor studenten, de stipendia voor wetenschappelijke werkers. Een aanvraag voor een Nederlandse beurs of stipendium dienen Zuidafrikaanders te richten tot het Departement van Onderwijs, Kuns en Wetenskap, Privaatsak 122, Pretoria. Deze selecteert de gegadigden en doet een desbetreffend voorstel aan het Ministerie van O. en W. te 's-Gravenhage.

Promotietoelagen. Een van de collega's in Duitsland stelde ons enige vragen naar aanleiding van Resolutie 6 van het Derde Colloquium betreffende promotiebeurzen voor begaafde buitenlandse nederlandisten. Wij namen aangaande deze zaak contact op met het Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen. Uit het antwoord van O. en W. nemen wij het volgende over:

Promotietoelage voor Nederlanders voor promotie aan een Nederlandse universiteit. Men kan deze toelage ontvangen voor:

a.	kosten van levensonderhoud tot een maximum van 2 jaar, thans maximaal f 4100, -- per jaar
b.	voor drukkosten van het proefschrift, eveneens tot een maximum van f 4100,--.

Alleen Nederlanders die aan een Nederlandse universiteit willen promoveren komen voor deze regeling in aanmerking. Wanneer een buitenlander, met name een Duits student, in Nederland een promotieonderzoek wil verrichten, kan hij bij de DAAD een van de door het Nederlandse Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen beschikbaar gestelde beursen aanvragen. Voor zover bekend zijn nog nooit Duitse studenten die voor verdere studie in de Nederlandse taal, letterkunde, cultuur of kunstgeschiedenis een jaar in Nederland wilden studeren en een beurs hadden aangevraagd, hiervoor afgewezen. Indien nodig kan de beurs met enkele maanden worden verlengd.

Personen met een buitenlands ‘doctoraal’ examen worden niet zonder meer toegelaten tot promotie aan een Nederlandse universiteit. Wanneer men in Nederland wil promoveren en men heeft geen Nederlands doctoraal examen, kan een verzoek om vrijstelling van het afleggen van het Nederlands doctoraal examen worden ingediend bij de afdeling Algemene Zaken Wetenschappelijk Onderwijs van het Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen. Na advies te hebben gevraagd van de universiteit waar men wil promoveren, wordt de beslissing genomen.

Een buitenlander die aan een Nederlandse universiteit zal promoveren, kan bij de afdeling Internationale Betrekkingen van het Ministerie van O. en W. een tegemoetkoming in de drukkosten van het proefschrift aanvragen. In het algemeen zal hij dan hetzelfde bedrag ontvangen als Nederlanders in een soortgelijk geval. De kosten van levensonderhoud staan hierbuiten. Hierin is als regel voorzien hetzij door een beurs, hetzij dat betrokkene een functie als tijdelijk assistent aan een universiteit of hogeschool heeft of een werkkring elders.

Gratis abonnementen op Nederlandse vaktijdschriften voor Collega's met een klein budget. Daar verschillende Belgische instanties reeds sinds jaren Vlaamse vakbladen pro Deo aan de Collega's ter beschikking stellen, heeft de Werkcommissie zich, wat Nederlandse vaktijdschriften betreft, op 22 januari gewend tot het Ministerie van Curema, tot de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde en het Prins Bernhard Fonds.

Van de afdeling Letterkunde der Akademie is door ons bericht ontvangen, dat zij principieel bereid is publikaties van de Akademie die ons werkterrein bestrijken, aan de Collega's in het buitenland ter beschikking te stellen. Voorts heeft men ons verzoek doorgezonden aan Dr. D.P. Blok van de Centrale Commissie voor Onderzoek van het Nederlandse Volkseigen, Nieuwe Hoogstraat 17, Amsterdam. Deze heeft geantwoord, dat hij in principe

[p. 26]

bereid is van de tijdschriften ‘Taal en Tongval’ en ‘Mededelingen van de Vereniging voor Naamkunde te Leuven en de Commissie voor Naamkunde te Amsterdam’ enige abonnementen gratis toe te zenden aan die docenten aan buitenlandse universiteiten, van wie hij weet of mag aannemen, dat zij zich voor de in deze tijdschriften behandelde stof interesseren. Ook van de Maatschappij is een voorlopig antwoord ontvangen. Wij hopen in het volgend nummer over deze belangrijke zaak nadere mededelingen te kunnen doen.

Verzoeken omtrent Belgische boekenschenkingen. Vanwege de afdeling Internationale Culturele Betrekkingen van het Ministerie van Nationale Opvoeding (Hoofd van Dienst: Mr. P. Berckx) maakt men er ons op attent, dat de buitenlandse Collega's zich behalve tot haar en tot de Dienst Letteren van het Ministerie van Cultuur (Chef: Karel Jonckheere) ook tot de Belgische Ambassade in het land waar zij werkzaam zijn, kunnen wenden. De bedoeling is, dat aan grotere boekenschenkingen aan een nieuwe leerstoel of nieuw lectoraat een kleine plechtigheid wordt verbonden, waarbij de Belgische Ambassadeur of Culturele Attaché aanwezig is, zoals dat b.v. te Calgary en te Würzburg kort geleden gebeurd is. Deze schenkingen kunnen tot een waarde van 30.000 B. Fr. gaan.

Documentatie der Nederlandse Letteren. De Werkgroep voor de documentatie der Nederlandse Letteren, waarvan wij de oprichting op 27 september 1967 in ons vorig nummer hebben meegedeeld, heeft op 25 januari 1968 in het Letterkundig Museum te Den Haag een vergadering gehouden waaraan de voorzitter van de Werkcommissie heeft deelgenomen. Namens de Werkcommissie heeft hij er verslag uitgebracht over de bespreking van de Werkcommissie met de sub-commissie van de W.D.N.L. op 15 januari d.a.v. De Werkcommissie was verheugd op deze bijeenkomst van de plannen te horen van het Instituut voor Neerlandistiek te Amsterdam om een kaartsysteem met vindplaatsen betreffende letterkundigen en letterkundige onderwerpen samen te stellen. Er werd ook aandacht besteed aan het plan (het z.g. plan-Arendt) om de catalogus van het Keulse instituut voor nederlandistiek te laten vermenigvuldigen als informatiebron voor de in het buitenland werkzame nederlandisten. Er zal naar worden gestreefd, de buitenlandse nederlandisten op korte termijn te helpen aan de bibliografische documentatie waaraan zij behoefte hebben.

De voorzitter van de Werkcommissie zal, met de secretaris als plaatsvervanger, eveneens deel uitmaken van de subcommissie voor de bibliografie der vertalingen uit de Nederlandse letterkunde. De eerste vergadering van deze subcommissie heeft in het begin van april in de Koninklijke Bibliotheek te Den Haag plaats.

Fotocopieën van krantenartikelen betreffende Nederlandse letterkunde. In verband met De Werkgroep bovenbedoeld, schrijft Mej. C. Grader van de Centrale Vereniging van Openbare Bibliotheken ons.

Een van de eerste projecten die verwezenlijkt werden, was de vermenigvuldiging van krantenartikelen over literaire onderwerpen.

Deze dienst zal worden verzorgd door de ‘Centrale Vereniging voor Openbare Bibliotheken’ in samenwerking met het ‘Letterkundig Museum’.

Inhoud documentatie

Het Letterkundig Museum haalt uit alle Nederlandse dag- en weekbladen alles wat betrekking heeft op de Nederlandse letterkunde. De knipsels worden gemonteerd ter beschikking gesteld van het Bibliografisch Bureau der Centrale Vereniging voor Openbare Bibliotheken. Deze dienst zal het materiaal selecteren en vermenigvuldigen.

Praktische uitvoering

Er zullen voorlopig ± 1000 knipsels per jaar worden gefotocopiëerd en iedere twee weken zal er een zending worden verzorgd.

Abonnementsprijs

Deze is afhankelijk van het aantal abonnementen, maar zal waarschijnlijk komen te liggen tussen de f 200, - en f 300, - per jaar (inclusief portokosten). Daar het de bedoeling is per 1 mei 1968 te starten, zal de prijs voor 1968 worden bepaald op 2/3 van de jaarprijs.

Daar deze dienst waarschijnlijk ook of juist voor docenten Nederlands in het buitenland van groot belang zal zijn, wil de Centrale Vereniging ook u in de gelegenheid stellen hierop in te tekenen.

Nadere inlichtingen worden gaarne verstrekt door de Centrale Vereniging voor Openbare Bibliotheken, Bezuidenhoutseweg 239, 's-Gravenhage, tel.: [phone].

[p. 27]

Een Jaarkrans van Schoonheid. Op 16 februari 1968 hadden wij het voorrecht in het auditorium van de Gevaert-Afgafotoclub te Mortsel bij Antwerpen de presentatie bij te wonen van de Guido-Gezellefilm van Gilbert Lambert ‘Een Jaarkrans van Schoonheid’.

Een voorrecht inderdaad, want het was een enige belevenis, deze harmonie van kleur, beeld en klank, waarbij telkens opnieuw de bloemen, in al hun tinten en variëteiten, de aandacht van de camera krijgen en de poëtische effecten vooral door de onverwachte en ongewone brandpuntinstelling werden verkregen. Dit ziet de filmkunstenaar bij het horen van de gedichten die Gezelle achtereenvolgens door zomer, herfst, winter en lente werden ingegeven. Het zijn de volgende gedichten:

Deel 1

De grote zon, de zomer (DE KONING IS GEKOMMEN) (Rijmsnoer)

'k Worde elken dag geboren (MORTIS IMAGO) (Rijmsnoer)

Gij kinderen behoeft niet (VAART VOORT) (Gedichten, Gezangen en Gebeden).

De pikke slaat het koren af (Tijdkrans)

Hoe zere vallen ze af (Rijmsnoer)

Hoe menigvuldig valt het loof (Tijdkrans)

Ik wandelde, ik wandelde alleen (BEZOEK BIJ 't GRAF) (Kerkhofblommen)

Gegrauwdoekt is de grond (NEVELDUISTERNIS) (Laatste Verzen)

Meidagweder is 't alomme (ICHTUS EIS AIEI) (Rijmsnoer)

Versche graven hier en daar (Tijdkrans)

Deel 2

Geen één blad op de bomen (BLOOTAKKER) (Rijmsnoer)

Waait mij nu zoetjes (SLAAPLIED) (Laatste Verzen)

Vertijloos al den dag (VERTIJLOOSHEID) (Rijmsnoer)

Ik hoore 't klokspel nauwelijks (UIT DE DIEPTEN) (Laatste Verzen)

Waarom altijd altijd wenen? (DE BELTROMMEL) (Dichtoefeningen)

Ik ben een blomme (EGO FLOS) (Laatste Verzen)

De macht ontvalt den mensche (Tijdkrans)

De kerselaar zijn trouwgewaad (MEIDAG) (Rijmsnoe)

Waar zit die heldere zanger (Tijdkrans)

Enkele technische gegevens: Met de film werd een aanvang gemaakt in 1964. In de zomer van 1967 was hij voltooid (het wintergedeelte vergde drie winterseizoenen om alle opnamen mogelijk te maken).

16 mm. klank- en kleurenfilm met zeer goede klankkwaliteit dank zij het dubbelbandsysteem met 16 mm. perfomagneetband.

De film duurt tweemaal 47 minuten.

Aanzet: Karel Berquin. Tekstkeuze: Karel de Busschere. Muziek: Herman Roelstraete/Het Belgisch Kamerorkest/dirigent Georges Maes. Voordracht/Regie: Gerard Vermeersch/Rita Lommée, Rosa Jonckheere, Gerard Vermeersch, Guido Cafmeyer, Luc Reynaert. Scenario en realisatie: Gilbert Lambert.

De kostprijs voor het maken van een copie van deze film is zo hoog (95.000 B. Fr.) dat wij er wel nooit in zullen slagen hem voor onze filmotheek te verwerven. Wij wijzen er onze buitenlandse Collega's evenwel op, dat de Heer Lambert zijn film zelf vertoont (waarbij alle projectiemateriaal, ook het doek, wordt meegebracht) en hiervoor 2.000 B. Fr. in rekening brengt (te verhogen met verplaatsingskosten à 3 fr. per km. boven 40 km. (retour) en eventueel logies).

Voor nadere informatie kan men zich wenden tot de Heer G. Lambert, Brugsestraat 25, Oostkamp (W.-Vl.), België

Dialectwandkaarten van het Nederlands taalgebied. Mej. Dr. Jo Daan, hoofd van de afdeling Dialectologie van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, deelt ons mee, dat haar dialectindelingskaart reeds een half jaar op het bureau van de Wetenschappelijke Atlas te Den Haag berust. De kaart zou dit jaar uitgevoerd worden, doch o.a. door ziekte van de tekenaars is het werk vertraagd, zodat deze pas in 1969 zal worden gedrukt en in 1970 uitgegeven. Vermoedelijk zal de redactie van de Atlas geen bezwaar hebben tegen de verkoop van losse kaarten, kort voordat de Atlasaflevering zelf het licht ziet.

Bij het vaststellen van de isoglossen zijn voornamelijk criteria betreffende de klankleer, doch ook aangaande de vormleer gebruikt. Een tweede novum is, dat de gebieden niet strak omlijnd zijn, doch dat er overgangsgebieden zijn aangenomen. De kleuren van de overgangsgebieden zijn zo gekozen, dat de kleur de overgang vormt tussen

[p. 28]

de kleuren aan weerszijden, b.v. Groningen rood, Drente geel, Noord-Drente oranje.

De kleuren zijn onderling gescheiden door een isoglosse, die in de toelichting wordt verklaard.

Op het ogenblik kosten de kaarten van de Atlas die 50 × 60 cm groot zijn, f 3,75.

Het adres van de Wetenschappelijke Atlas is: Lange Voorhout 21, 's-Gravenhage.

Gegadigden wordt aangeraden zich tot dit bureau te wenden.

Talenpracticum Technische Hogeschool Eindhoven. Drs. J.J.M. Bakker van bovenvermelde afdeling deelt ons mee, dat men, zoals wij reeds elders in dit blad meedeelden, aldaar intensief bezig is met het onderwijs van Nederlands aan buitenlanders. Men streeft naar de ontwikkeling van cursussen die in het bijzonder gericht zijn op taalbeheersing op het niveau van de wetenschappelijke communicatie, dus leesvaardigheid m.b.t. wetenschappelijke teksten en verstaansvaardigheid m.b.t. colleges. Gezien het studieprogramma blijft dit streven niet beperkt tot alleen technische vakken.

Antiquarische werken voor een tientje. Onder deze titel treffen wij in ‘Het Vaderland’ van 7.12.1967 een artikel aan, dat ons voor de Collega's van belang schijnt. Het betreft het ‘International Documentation Centre’, Rijnsburgseweg 177 te Leiden, tien jaar geleden opgericht door en onder leiding staande van Ir. H.L. de Mink. Dit bureau vervaardigt in het groot microfiches van belangrijke wetenschappelijke, moeilijk of niet meer verkrijgbare werken. De jaarlijkse productie bedraagt rond twee miljoen fiches. Elke fiche bevat 60 bladzijden tekst en kost gemiddeld f 0,60 tot f 1,80.

Het archief van de I.D.C. omvat ongeveer een half miljoen werken op negatieven: van elk werk zijn afdrukken aanwezig van 10 tot 50 in getal. De copieermachine maakt rond 10.000 fiches per dag. De fiches, die samen een geheel oeuvre vormen, worden in plastic doosjes verpakt. In zo'n doosje zagen we een werk dat in de gewone gedrukte uitgave 3000 bladzijden omvatte en uit zes dikke delen bestond.

De grote voordelen van deze microfiche-uitgaven zijn dus:

1.	de verkrijgbaarheid: de catalogi van te microreproduceren werken worden door een commissie van deskundigen op hun vakgebied samengesteld en door een tweede commissie gecontroleerd;
2.	de goedkoopte: de kosten bedragen slechts een fractie van die van de oorspronkelijke uitgave;
3.	de geringe omvang: de gehele uitgebreide Leidse universiteitsbibliotheek zou in een microfiche-heruitgave in een gewone huiskamer kunnen worden ondergebracht.

Langenscheidts praktisches Lehrbuch Niederländisch. Dr. J.M. Jalink en Dr. M.C. van den Toorn. De uitgever berichtte ons dat binnenkort een derde druk van dit werk zal verschijnen.