Neerlandica extra Muros. Jaargang 1967

Activiteiten van de Werkcommissie
(rubriek VII)

De Werkcommissie en de Internationale Vereniging voor Germaanse Taal- en Literatuurwetenschap. Op raad van de gewezen voorzitter van boven als tweede genoemde organisatie, Prof. Dr. H. Meyer van de Universiteit van Amsterdam, wendden wij ons in december 1965 tot de tegenwoordige president, Prof. Dr. Victor Lange van de Princeton University, Princeton, New Jersey, met de vraag, of het mogelijk zou zijn de Werkcommissie als lid van voormelde Vereniging te doen toetreden. Een band met de door Prof. Lange voorgezeten vereniging leek en lijkt ons vooral wenselijk in verband met het streven van onze Commissie de integratie van de studie en het onderzoek van de nederlandistiek in die van de Germaanse talen waar mogelijk te bevorderen. In zijn antwoord van 25.1.1967 op onze aanvrage deelt Prof. Lange ons mee dat hij een lidmaatschap van de Werkcommissie van zijn vereniging op hoge prijs zou stellen. ‘Mir scheint dass die gemeinsamen Interessen diesen Schritt in reichem Masse rechtfertigen würden’. Door omstandigheden zou een lidmaatschap evenwel niet voor het volgend congres in 1970 kunnen worden verwezenlijkt. Prof. Lange is evenwel gaarne bereid de mogelijkheid van een lidmaatschap der Werkcommissie reeds in het presidium te bespreken. Wij hebben hem verzocht deze voorlopige stap in afwachting van een meer definitieve te willen ondernemen.

Achterstelling buitenlandse docenten. In het novembernummer 1966, bl. 7-9, schreven wij vrij uitvoerig over de velerlei wijzen, waarop de docenten in het buitenland bij hun binnenlandse collega's, die veilig onder de vleugels van het Rijks ambtenarenreglement wegschuilen, achterstaan. Gedachtig aan het ‘frappez, frappez toujours’ sommen wij ze hier nog eens op:

a.	de problemen aangaande hun pensionering,
b.	de berekening van hun dienstjaren ook bij een eventuele overgang van de buitenlandse naar de binnenlandse dienst,
c.	de kwestie van de terugbetaling van de rijksstudietoelagen,
d.	de premiebetaling voor en latere uitkering van A.O.W, en A.W.W.,
e.	het uitstel of de vrijstelling van militaire dienst (het z.g. lerarenverlof).

Als voorbeeld van de onder b. genoemde achterstelling memoreerden wij in de genoemde aflevering van ons blad het geval Drs. J.P. Ponten die zijn standplaatsen te Giessen-Marburg voortijdig moest verlaten daar hij vanwege zijn jong gezin een voortgezet verlies van dienstjaren niet verantwoord achtte.

De onder c. vermelde kwestie doet zich thans voor bij de lector te Munster, Drs. L. Ross, die aldaar sinds 1964 werkzaam is en, indien hij na beëindiging van zijn studie een leraarschap in Nederland zou hebben aanvaard, zijn rijksstudietoelage van f. 6.600, - al bijna zou hebben ‘inverdiend’ (hiervoor staat n.l. een dienst van vijf jaar). Een verzoek van de Heer Ross aan het Ministerie van O. en W. hem op gelijke wijze te willen behandelen als zijn binnenlandse collega's, werd afgewezen, daar de ‘inverdienregeling’ alleen gold voor Nederland, Suriname en de Nederlandse Antillen. Enigszins bitter schrijft de Heer Ross: ‘Aan de straf voor het feit dat ik mij vermeet iets in het buitenland voor het Nederlands te doen, zal ik mij dus wel niet kunnen onttrekken.’

Hoewel het hier een lid van de Werkcommissie betreft, willen wij, om het belang van de zaak, als voorbeeld van de sub d. gememoreerde achterstelling het feit noemen, dat Dr. Jalink die anderhalf jaar nadat de Wet op de A.O.W. in werking

[p. 7]

trad, op 1.5.1961 uit Bonn naar Nederland terugkeerde en als in het buitenland woonachtige gedurende deze periode geen premie had kunnen betalen, pas zes jaren na zijn terugkeer naar ons land, recht krijgt op een A.O.W.-uitkering en dan nog slechts op een beperkte.

Bezwaar van Prof. Heinrichs (Giessen). In de genoemde bladzijden vermeldden wij in dit verband het behartigenswaardig voorstel dat Prof. Heeroma op de conferentie van docenten Nederlands te Bonn/Keulen aan de hand deed om uit de impasse te geraken, n.l. dat de buitenlandse lectoren, voor zover zij afgestudeerd zijn, de status van binnenlandse leraren bij het v.h.m.o., n.l. die van rijksambtenaren zouden krijgen, waardoor alle voor deze groep geldende sociale voorzieningen, ook de buitenlandse docenten ten deel zouden vallen. De Verkcommissie tekende hierbij aan, dat de door Prof. Heeroma voorgestelde regeling tevens tot gevolg zou hebben, dat de buitenlandse universiteiten langzamerhand tot het inzicht zouden komen, dat het aanbod aan een volledig bevoegde buitenlandse lector voor deze pas aanvaardbaar zal zijn, indien zijn tractement ongeveer met dat van een binnenlandse leraar bij het v.h.m.o overeenkomt.

Prof. Heinrichs nu maakt in dit verband opmerkzaam op een keerzijde van de medaille, n.l. dat het een hoogleraar in de germanistiek, die het belang van de nederlandis-, tiek voor zijn vak inziet, dikwijls al moeite genoeg kost in zijn Faculteit belangstelling voor het Nederlands te wekken en zijn Landsregering van de noodzaak te overtuigen een bedrag voor dit doel op de begroting te plaatsen. Dit bedrag zal dan dikwijls niet toereikend zijn om een volledig bevoegde leerkracht aan te trekken, zodat hij zich of met een leeropdracht aan een buitenlandse stipendiaat zal moeten behelpen, die dan na weinige jaren weer verdwijnt, of - indien hij tot een meer geordende toestand wil komen - zich via zijn ministerie tot de betreffende buitenlandse regering zal moeten wenden met een verzoek om een aanvullende subsidie: een opzet die trouwens zowel van Duitse als van Nederlandse zijde ook wel wordt toegepast. Wij danken Prof. Heinrichs voor zijn realistische aanvulling van de door ons gestelde ideale toestand. Wij hebben voor de door hem genoemde moeilijkheden een open oog, wijzen er echter wel op dat de door hem aangeduide situatie o.i. slechts een overgangstoestand behoort te zijn die na korter of langer tijd zal moeten verdwijnen. In die geest was ook de voorstelling van zaken die Prof. Schmitt (Marburg) op het Tweede Colloquium gaf en zij stemt overeen met Prof. Heeroma's afwijzing van diplomatieke leerstoelen, die z.i. nooit het gezag van een door de universiteit zelf bekostigde zullen verkrijgen.

Steun van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde aan de buitenlandse docenten. Deze werd ons per schrijven van 12.11.1966 aangeboden bij monde van Dr. N.G.H. Wijngaards, voorzitter van de Nijmeegse afdeling der Maatschappij, die ons mededeelt van het hoofdbestuur opdracht te hebben ontvangen zich met de Werkcommissie in verbinding te stellen betreffende de wijzen, waarop deze steun het meest effectief zou kunnen worden verleend. Wij hebben Dr. Wijngaards daarop gewezen op een der knelpunten van het Brussels Colloquium: de bibliografische voorlichting. Dit voorstel schijnt in goede aarde te zijn gevallen getuige de volgende passage uit Dr. Wijngaard's antwoord van 1.12.1966: ‘Onze afdeling heeft juist twee maanden geleden aan het H.B. voorgesteld met alle mogelijke middelen te streven naar de spoedige totstandkoming van een bibliografie van alle publikaties op ons vakgebied. Dit voorstel werd door de Commissie van Taal- en Letterkunde van een gunstig advies voorzien. Wij hebben ons voorstel daarna uitgewerkt, geconcretiseerd. Momenteel is deze zaak in studie, opnieuw bij de Commissie van Taal- en Letterkunde. Zo'n bibliografie is natuurlijk nodig: elk instituut en iedere vakgenoot schreeuwt er gewoon om.’

Voorts wil de Maatschappij via de Academische Raad trachten te komen tot het scheppen van mogelijkheden toekomstige hoogleraren en lectoren op hun taak in den vreemde voor te bereiden. Herinnert men zich Mej. de Vries' voordracht op het Tweede Colloquium over de ‘moeilijkheden bij de overgang van intra naar extra muros’, dan kan zulk een voorbereiding wellicht geen overbodige luxe genoemd worden.

[p. 8]

Nederlandse vertaalwoordenboeken voor buitenlanders. Reeds geruime tijd geleden stelden wij ons in verbinding met de uitgeverijen Van Goor en Zonen te 's-Gravenhage en J.B. Wolters te Groningen met het verzoek hun vertaalwoordenboeken ook voor buitenlandse gebruikers geschikter te maken door in nieuwe uitgaven achter de zelfstandige naamwoorden het geslacht en ook de meervoudsvormen te willen aangeven: het eerste met het oog op de voornaamwoordelijke aanduiding, maar ook daar b.v. in het Duits veel woorden in geslacht van het Nederlands afwijken (de bootdas Boot enz.). Van de bewerker van de nieuwe uitgave van Van Goors Nederlands-Duits woordenboek, Prof. Dr. J. van Dam, ontvingen wij bericht, dat hij bereid is aan onze wensen, o.a. geuit tijdens het Brussels Colloquium, tegemoet te komen.

Dat wensen ten aanzien van vertaalwoordenboeken niet alleen bij ons leven, bleek in een forum op het 37e Nederlandse Congres (zie ook rubriek IX) waar gesproken werd over ‘de positie van het Nederlands in Europa’. Het forumlid de Heer P. Loose, lector Hoger Instituut voor Vertalers en Tolken in Antwerpen, betoogde: ‘Niet alleen de Nederlandse woordenboeken moeten beter worden, maar ook de woordenboeken Nederlands-buitenlandse taal. Een goed woordenboek vergt een investering van f. 2 à 3 miljoen, laten uitgevers samenwerken en laat de overheid steun verlenen’.

Knipseldiensten en de spelling van de bastaardwoorden. Sedert 1 januari l.l. heeft de Werkcommissie abonnementen bij een Nederlandse en een Belgische knipseldienst.

Wat de Nederlandse betreft, heeft dit tot gevolg dat wij de laatste weken overstroomd worden door een ware vloedgolf van reacties op het ‘Rapport van de Commissie voor de spelling van de bastaardwoorden’. Ze gaan van ‘himmelhoch jauchzend bis zum Tode betrübt’, ja van fanatiek vóór tot kwaadaardig tegen. Er zou een academisch proefschrift voor nodig zijn om in deze chaos orde te scheppen. Onze voorlopige indruk is dat in het algemeen filologen en onderwijsmensen de voorstellen toejuichen (Heeroma, Stutterheim, Paardekooper) uitgezonderd b.v. Dr. Kruyskamp en de schrijvers en dichters ze verfoeien. De Belgische couranten schijnen deze zaak rustiger op te vatten.

C. i. schuilt er veel waarheid in de opmerking van een aantal opponenten, dat de opdracht aan de commissie onvolledig is geweest en dat voor het onderwijs niet minder belangrijk dan de spelling van de vreemde woorden is: de te ingewikkelde spelling van de werkwoordsvormen, de afschaffing van de verschillen tussen ij en ei, au en ou, de spelling van de sjwa, enz.

Een tweede gevolg is dat wij nu beter op de hoogte worden gebracht van nieuw opgerichte cursussen Nederlands in verschillende landen. Daar deze evenwel meestal geen universitair onderwijs betreffen, kunnen wij ze slechts in het voorbijgaan aanstippen: we noemen hier Washington, Indonesië (zie overigens rubriek VI) en Engeland.

Voor buitenlandse studenten in de nederlandistiek die hun studie aan de Rijksuniversiteit te Gent zouden willen voortzetten. Wij hebben Prof. Dr. L. Coetsier van de Dienst voor Studieadvies aan de Rijksuniversiteit te Gent bereid gevonden om van de onlangs uitgekomen Gids voor de student (Mededelingen van het Laboratorium voor Toegepaste Psychologie en de Dienst voor Studieadvies bij de Rijksuniversiteit te Gent, nr. 13) een exemplaar te sturen naar alle centra voor nederlandistiek aan buitenlandse universiteiten. Het is een aantrekkelijk boekje met foto's die een idee geven van de enorme expansie van de Gentse universiteit in de laatste jaren. Wij hopen dat ook andere universiteiten in Nederland en België bereid zullen worden gevonden om publikaties van deze soort aan buitenlandse nederlandisten te sturen. Langs deze weg wordt Professor Coetsier alvast hartelijk bedankt voor zijn medewerking. (Zie ook rubriek III).

Leermiddelen voor de Nederlandse cursus van Mevrouw J.J.A. Runckel de Baartman in Argentinië. Ingevolge een oproep van Mevrouw Baartman om haar ten behoeve van haar Nederlandse leergang te voorzien van teksten en documenten op het gebied van economie, financiën, verzekeringsrecht enz., heeft de Rijksuniversiteit te Gent en meer bepaald de Faculteit der Rechtsgeleerdheid en de Hogere School voor Handels- en Economische Wetenschappen haar allerlei documentatie bezorgd die door Mevrouw Baartman in dank werd ontvangen. De Werkcommissie stuurde haar alvast

[p. 9]

een exemplaar van K.F.H. Wolters, Leerboek der moderne Nederlandse Handelscorrespondentie (Den Haag, Van Goor Zonen, z.j.) en van de Linguïstische Kaart van België (Lier, van In & Co).

Nederlands aan de universiteit te Exeter? Nadat wij erachter waren gekomen dat er zich in de afdeling Germanistiek aan de Universiteit te Exeter duidelijk belangstelling voor het Nederlands begint af te tekenen en dat lector Keith A. Dickson zijn studenten poogt te winnen voor onze taal en letterkunde, hebben wij met hem contact opgenomen om te informeren in hoever wij hem behulpzaam kunnen zijn bij de oprichting van een Nederlandse cursus aan zijn Universiteit.

Documentatie-Rectificatie. In het novembernummer 1966, bl. 2 van ons blad deelden wij onder het hoofdje ‘Bijvoegsels’ sub 2. mee een Literatuurlijst Taal en Spelling (tot 1940) 1965, A 285, opgemaakt door de Afdeling Documentatie van het Ministerie van O. en W. voor onze docenten te zullen insluiten. Dit bleek bij nader inzien niet mogelijk, daar er van deze lijst niet voldoende exemplaren meer op het ministerie aanwezig waren en deze bovendien volgens genoemde Afdeling verouderd was.

Tot onze spijt verzuimden wij evenwel de betreffende mededeling te schrappen.

Wij maken er echter attent op dat genoemde Afdeling (adres: Balistraat 104-106, 's-Gravenhage, tel. [phone]) bereid is een ieder inlichtingen over literatuur te verschaffen. De lijsten als b.v. die over Nederlandse Taal, 1966, A 342, die wij gelukkig wèl bij het vorig nummer van ons blad konden insluiten, worden aan de hand van binnengekomen vragen opgemaakt.