Neerlandica extra Muros. Jaargang 1966

Allerhande

Spiegel Historiael. Maandblad voor Geschiedenis en Archeologie. Dit is de titel van een nieuw tijdschrift dat met ingang van 1 oktober 1966 bij Van Dishoeck-Van Holkema & Warendorf N.V., Bussum, is begonnen te verschijnen (verkoop voor België: Diogenes' Boekhandel, Antwerpen). Het is een Nederlands-Belgisch blad dat 11 maal per jaar verschijnt, onder hoofdredactie staat van H. Dijkstra, Amsterdam, en zich richt ‘tot ieder die zich met geschiedenis bezig houdt (als vakman of amateur), of er gewoon maar plezier aan wil beleven’.

De hedendaagse roman in België. Van. het Belgisch Instituut voor Voorlichting en Documentatie (Montoyerstraat 3, Brussel-4) ontvingen wij een nummer van Belgische Tijdingen, gewijd aan het hierbovenstaand onderwerp. Het is een brochure van 83 bladzijden waarvan het eerste gedeelte ‘De hedendaagse Nederlandstalige Prozakunst’ (blz. 5-49) door Hubert Lampo werd verzorgd. Het bevat korte karakteristieken en portretten van Vlaamse auteurs. Van de brochure bestaan ook Franse, Spaanse en Engelse versies die tegen betaling van 60 Belgische frank per exemplaar te krijgen zijn. Het bedrag kan per internationale postwissel aan bovenstaand adres worden overgemaakt.

Uitleg over ons. Wij ontvangen geregeld Uitleg. Weekblad van het Departement van Onderwijs en Wetenschappen. In nr. 45 van 26 september 1966 stond een ‘Uittreksel uit de memorie van toelichting op de begroting 1967 van het Departement van Onderwijs en Wetenschappen (Hoofdstuk VIII der Rijksbegroting)’. Een onderafdeling daarvan heet: ‘Culturele samenwerking tussen de landen van het Koninkrijk en internationale culturele samenwerking’. Onder het hoofd ‘Bilaterale samenwerking’ lezen we daarin het volgende:

‘De minister is verheugd te kunnen mededelen dat hij in mei van dit jaar een eerste onderhoud heeft gehad met de bewindsman die in België is belast met de zorg voor de Nederlandse cultuur. In het bijzonder is gesproken over de samenwerking op het gebied van de taal en de verspreiding daarvan in het buitenland. Met name is te verwachten, dat binnen korte tijd een nieuwe gezamenlijke regeling voor de spelling van de Nederlandse taal tot stand zal komen. De samenwerking tussen de docenten in de Nederlandse

[p. 20]

taal en cultuur aan buitenlandse onderwijsinstellingen ontwikkelt zich op bevredigende wijze. Plannen zijn in voorbereiding om hierbij ook gebruik te maken van moderne media zoals talenlaboratoria. De contacten met België zullen aanmerkelijk kunnen worden verstevigd door de aanstelling bij Harer Majesteits Ambassade te Brussel van een speciale functionaris voor de behartiging van zaken die liggen op het ambtelijk terrein van de minister en van diens ambtgenoot van cultuur, recreatie en maatschappelijk werk.’

De Nederlandse spelling. Zoals reeds elders in dit blad vermeld, heeft de voorzitter van de Werkcommissie in Rotterdam op 7 en 8 oktober 1966 als assessor in de Sectie Bibliotheekwezen de 16e Algemene Conferentie der Nederlandse Letteren bijgewoond. Uit de door deze Conferentie aangenomen resoluties die inmiddels reeds via pers, radio en televisie aan de Nederlandstalige gemeenschap werden meegedeeld, moge er hier één naar voren worden gebracht omdat zij ongetwijfeld de buitenlandse nederlandisten interesseert: ‘De conferentie heeft vernomen dat de regeringen van beide landen voornemens zijn een ingrijpende spellingwijziging in te voeren. Zij dringt er op aan dat deze regeling integraal zal zijn, o.a. ook de historische en geografische namen zal omvatten, en voorts dat de vastheid van deze spelling voor geruime tijd zal worden gewaarborgd.’

Nederlandse boeken voor de Universiteit van Indiana. In mei 1966 heeft de Heer Albert Boelaerts, Consul-Generaal van België in Chicago, een bezoek gebracht aan de Universiteit van Indiana in Bloomington, Indiana, en bij die gelegenheid een aantal Vlaamse letterkundige werken overhandigd aan Professor William Z. Shetter ten behoeve van het Netherlandic Institute.

In de Verenigde Staten wordt plaatselijk nog goed Nederlands gesproken. Wij lezen in Het Binnenhof, okt. 1966 onder bovenstaand hoofd:

PELLA, IOWA (UPI) - Het is al heel wat jaren geleden, dat de eerste Hollandse emigranten naar Amerika trokken om daar meestal in de landbouw een bestaan op te bouwen.

Toch wordt in verscheidene steden in de nieuwe wereld nog de Nederlandse taal gesproken.

Om dat te onderzoeken is Mevrouw Jo Daan, hoofd van de afdeling taalonderzoek van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen te Amsterdam, naar Amerika getogen om het Nederlands van de Amerikanen te vergelijken met dat van de Nederlanders zelf. Zij heeft geluidsbandjes opgenomen van de gesprekken, die zij met de afstammelingen van de vroegere emigranten heeft gevoerd. In het stadje Holland, Michigan, is zij op 1 augustus gestart.

Vanaf die datum heeft zij tezamen met de Heer H. Heikens, wetenschappelijk medewerker op haar afdeling, Kenosha, Waupun, Little Chute, Wisconsin en Orange City bezocht. Verder is zij nog in Sioux Center, Hull, Bayden, Oskaloosa en Pella geweest om gewapend met haar bandrecorder studie-materiaal te vergaren. Zij heeft met meer dan 250 mensen gesproken.

‘We hadden verwacht hier oudere vormen van dialecten te vinden dan nu nog in Nederland gesproken worden, omdat de afstammelingen van de Nederlanders hier meer geïsoleerd leven’, zei Mevr. Daan. ‘Dit is echter niet waar gebleken. De meeste mensen in Amerika hebben het Nederlands geleerd in combinatie met taalgebruiken uit andere dialecten.’ Zij beschreef het ‘Amerikaans Nederlands’ als een taal, ‘die zeer dicht bij het standaard Nederlands staat, maar vermengd is met veel Engelse woorden, vervoegingen e.d.’ De Friese taal is de enige geweest, die het eeuwenlange verblijf in Amerika zonder veel schade heeft kunnen doorstaan. ‘De Friezen hebben hun taal bijna even puur kunnen houden als in Friesland’, zei Mevr. Daan. ‘Alleen vindt men er in Amerika een oudere vorm van’.

De taalkundige gaf tot slot nog een tweetal voorbeelden van het door elkaar gebruiken van talen. Toen zij pas in Pella aangekomen was, hoorde zij een gesprek tussen twee Engelssprekende mannen. Zij gebruikten in plaats van het Engelse ‘year by year’ het Nederlandse ‘jaar bij jaar’, terwijl zij toch in het Engels met elkaar spraken. Daartegenover heeft zij gehoord, dat de Nederlands sprekende inwoners van Pella in hun gesprekken liever het Engelse woord ‘car’, opnemen dan het Nederlandse woord ‘auto’.

[p. 21]

Kloos en Marsman bij de Poolcirkel. De Heer Cas van Gils, Port Chimo, Canada, meldt ons dat er binnenkort in de ‘De Nederlandse Courant’ (voor Canada), die te Toronto wordt uitgegeven, regelmatig een schriftelijke cursus Nederlands zal gaan verschijnen. Deze cursus wordt opgezet in samenwerking met de Wereldomroep.

Een curieuze bijzonderheid is dat de inzender van dit bericht, die werkzaam is in Frans Arctisch Québec en in een volslagen Eskimo-nederzetting te midden van de igloos (sneeuwhutten) woont, zijn bibliotheek, waarin Kloos, Marsman en vele andere Nederlandse dichters prijken, heeft meegenomen. Zelf heeft hij gelukkig een behuizing gekozen die zijn boekenschat onder alle weersomstandigheden bescherming biedt.

‘Niederländisch’. Eine Klarstellung. Onder vermelde titel treffen wij in de ‘Leuvense Bijdragen’ (bijblad) LV (1966), 2, een artikel aan, waarin 25 Vlaamse en Nederlandse hoogleraren in de nederlandistiek zich keren tegen de uitspraak van de vertaler Georg Hermanowski, die in het ‘Börsenblatt für den deutschen Buchhandel’ o.a. geschreven had: ‘die Flamen (aber) sprechen flämisch-niederländisch, und dieses unterscheidet sich vom A.B.N. genau so wie etwa das Afrikaans, das ebenfalls eine Sprachform des Niederländischen ist’. Zij nemen deze aanleiding te baat om de termen ‘Nederlands’, ‘Vlaams’ en ‘Hollands’ en het al of niet geoorloofd gebruik ervan nauwkeurig te bepalen.

Het Nederlands en sommige van onze ‘collegae proximi’. In het kader van de hervorming van het hoger onderwijs in Frankrijk wordt er veel aandacht besteed aan de problematiek van het onderwijs in de levende talen. Zo heeft het vooraanstaande blad Le Monde op 13 september 1966 uittreksels gepubliceerd uit een debat over ‘L'Enseignement des Langues vivantes’ gehouden aan een ‘table ronde’ die door het blad werd georganiseerd en waaraan zowel leraren als hoogleraren in levende talen hebben deelgenomen. Hier volgt een gedeelte uit het debat, waarin aan het woord is Prof. Fourquet, hoogleraar in de germanistiek aan de Universiteit van Parijs-Sorbonne. Wij geven het zonder commentaar. Het spreekt voor zichzelf.

‘Je serai radical, affirme M. Fourquet, et je suis prêt à supprimer la deuxième langue pour sauver la première. Il serait préférable d'apprendre une seule langue étrangère de façon efficace et réellement utilisable que deux à demi. D'autant plus qu'il y a là une question de seuil: l'élève qui n'a pas dépassé un certain seuil retombe facilement dans le néant. Personnellement, j'ai appris deux langues d'une façon précipitée sans franchir le seuil et je les ai totalement oubliées.

L'apprentissage de la deuxième langue pourrait très bien être repoussé après le baccalauréat. La motivation est alors plus forte et les progès sont plus rapides. Nous voyons des étudiants de licence en allemand qui font des fautes de grammaire effrayantes. Ils choisissent comme certificat à option le néerlandais, passent un certain temps avec un lecteur hollandais et en deux ans, ont en néerlandais un meilleur bagage que dans la langue principale.’

Voorlichting over Vlaanderen bestemd voor het buitenland. Tijdens een persconferentie in het Pershuis te Brussel op 28 september 1966 werd in aanwezigheid van een aantal buitenlandse journalisten en persattachés de oprichting aangekondigd van het INVO-Bulletin, een publikatie van het Instituut voor Voorlichting dat werd opgericht door het Vlaams Economisch Verbond, de Kultuurraad voor Vlaanderen en de Economische Raad voor Vlaanderen. Het is een dagelijkspersbulletin dat in het Engels is gesteld (later volgen edities in het Frans en het Duits) en op ruime schaal, in de eerste plaats ter intentie van de buitenlandse ambassades en perskorrespondenten in Brussel, voorlichting wil verstrekken over toestanden en problemen in België, inzonderheid wat de economische, sociale en culturele aangelegenheden betreft waarbij Vlaanderen betrokken is. Het bulletin vat de belangrijkste artikelen in de Vlaamse dag- en weekbladpers samen.