Neerlandica extra Muros. Jaargang 1963

[p. 7]

Lezingen en bijeenkomsten

Reeds in het vorige nummer van ‘Neerlandica extra Muros’ vermeldden wij de rede, die Prof. Dr. P. Brachin van de Sorbonne op 3 december 1962 in het Kongressenpaleis te Brussel in tegenwoordigheid van Koning Boudewijn en Koningin Fabiola ter gelegenheid van de 150ste verjaring van Hendrik Consciences geboortedag uitsprak. Wij ontvingen thans een overdruk van de tekst getiteld: ‘de Nederlandse letterkunde in de Romaanse gebieden’ gepubliceerd in ‘Ons Erfdeel’ VII, 1, blz. 6-11. Hij bevat het resultaat van een interessant onderzoek, dat Prof. Brachin ‘eigenhandig’ instelde naar de invloed van onze literatuur in Frankrijk, Italië, Portugal en Brazilië, Spanje en Argentinië. Aan de hand van de in deze landen uitgegeven vertalingen komt hij tot de conclusie, dat de opvallende leemten in de kennis onzer literatuur in de genoemde landen, vergeleken b.v. met die van de Skandinavische letterkunde, vooral moet toegeschreven worden aan het feit, dat onze literatuur van de 19de eeuw geen figuren van de grootte van een Björnsen, Kierkegaard, Tegnèr of Strindberg heeft voortgebracht en het buitenland er dus aan gewend geraakt is de Skandinavische auteurs wel en de Nederlandse niet te waarderen. En zo bleef het tot op onze dagen, al erkent spreker, dat de pogingen die er door de Kon. Vlaamse Akademie, Ilita, het bureau Oversteegen e.a. in het werk gesteld worden dit buitenlands oordeel, dat na 1880 tot een vooroordeel werd, te doen herzien te prijzenswaardiger zijn en tijdelijk ook reeds met succes bekroond worden.

Voorts luisterde Prof. Brachin de plechtige opening van de Franse Week (1-6 april 1963) aan de Rijksuniversiteit te Gent op met een lezing over ‘Vlaanderen in het werk van Victor Hugo’, in aanwezigheid van o.m. Z. Exc. de Ambassadeur van Frankrijk in België en een vertegenwoordiger van de Belgische Minister van Nationale Opvoeding en Cultuur. Eind maart sprak hij te Namen, Brugge en Trier.

Een alleraardigst artikel (met portret) onder de titel ‘Een Britse liefdesverklaring’ dat men om zijn levendigheid het liefst in zijn geheel zou overnemen, troffen wij aan in ‘De (Brusselse) Standaard’ van 16 maart 1963. Het begint zo: ‘Een 56-jarige Brit. Wandelstok met zilveren knop. Vlinderstrikje. Rozige huid. Guitige blauwe ogen. Goed, had hij gezegd, maar dan een klein interview. Nu ik hem in zijn hotel te Leuven benader, herhaalt hij het: ‘Waarom zoveel belangstelling? Echt, ik ben het niet waard. Ik ben maar een geleerde’.

En wij hielden onmiddellijk van dit ‘maar’. Het tekent trouwens ten voeten uit deze vinnige en gemoedelijke Prof. W.F. Mainland, hoogleraar aan de Universiteit van Sheffield, die hier deze dagen voordrachten hield over Nederlandse letteren - in het Nederlands.

Op dezelfde pakkende wijze schildert het artikel, getekend G.V.H., hoe de voorbereiding van zijn proefschrift over Duitse literatuur van de 16de eeuw de jonge Mainland in de jaren twintig met de gelijktijdige Nederlandse en daarna met onze barokdichters, vooral Vondel, in aanraking bracht. Gemakkelijk vindt hij hem niet. Dit contact voerde tot het moderne Vlaams. In de Londense underground gezeten tracht de student Streuvels' ‘De Werkman’ te ontcijferen. En weer ontsnapt hem wel het een en ander van deze West-Vlaams getinte taal. Twintig jaren blijft de verworven kennis ongebruikt liggen. Dan krijgt hij - in 1947 - de opdracht met een collega een Engelse zomercursus te Laken in te richten. De beide professoren besluiten de landstalen te leren: de collega Frans, Mainland Nederlands. Het volgend jaar brengt hij zes weken te Amsterdam door. En sindsdien wordt er aan germanisten en anglisten te Sheffield facultatief Nederlands onderwijs gegeven.

Wat is volgens U de originaliteit van het Nederlands, vraagt de interviewer, waarin verschilt het van de andere Germaanse talen? Zonder aarzelen antwoordt Mainland: ‘Zijn kleur... kleur, dat is de atmosfeer van de details, precies zoals op de 17de eeuwse schilderijen: het koperen vaatwerk,

[p. 8]

de houten kuip, de geschrobde tafel, het hondje, de tinnen borden. Kleur: een buitengewone zin voor het aardse, de omgeving van elke dag. Hetzelfde geldt voor de literatuur vooral de Vlaamse’. En hij merkt op, hoe de kleur van Elsschot typisch Antwerps is, die van Mussche typisch Gents, die van Van Hemeldonck typisch Kempens.

‘En plots: “O, de Kempen, zo innig, zo mooi! Die zijn mijn tweede vaderland geworden”. En geestdriftig beschrijft hij hun kleur, met flarden uit Wies Moens: de donkere dennegeur, de honing op het vesperbrood’.

‘Het is een puur genot Prof. Mainland bezig te horen’, vervolgt de interviewer. ‘Voortdurend duiken er in zijn zinnen citaten op uit romans, novellen, vooral uit gedichten: hele reeksen kent hij van buiten: Vondel, Gezelle, Van de Woestijne, ga maar door.

Hij beaamt onmiddellijk, wanneer ik vraag, of er iets aan is van wat men de Vlaamse ziel toeschrijft: een combinatie van aardsheid en mystiek’.

Tenslotte legt de interviewer Mainland de zwaarwegende vraag voor, of met de internationale gerichtheid van de jonge auteurs de Nederlandse literatuur haar persoonlijkheid niet zal verliezen, waarop de ondervraagde antwoordt: ‘Vast en zeker’ en dan met Engelse gevatheid: ‘internationale gerichtheid is noodzakelijk voor de vooruitgang, maar ik betwijfel sterk, of de vooruitgang noodzakelijk is’.

‘Màár een geleerde?’ vraagt de lezer zich af, maar dan toch een die niet veraf van de kunstenaar in de oven gelegen heeft. En zouden wij bij die laatste zo actuele vraag het woord niet eens geven aan Dr. M. van Haegendoorn, in wiens ‘De Vlaamse beweging van nu en morgen’ hetzelfde probleem aan de orde gesteld wordt; of aan Arthur J. Vermeersch die het in zijn artikel ‘Over Vlaamse Cultuur’ in ‘Neerlandia’ juli-aug. nr., 1963, eveneens ter sprake brengt?

Op 6 juni j.l. vertegenwoordigden Drs. Thomassen en Dr. Jalink de Werkcommissie bij de ontvangst, die de directeuren der firma's A.W. Sijthoff te Leiden en William Heinemann te Londen gaven ter gelegenheid van de aanbieding van de eerste exemplaren der Bibliotheca Neerlandica in de Rolzaal op het Binnenhof te 's-Gravenhage, bij welke gelegenheid Staatssecretaris Mr. Y. Scholten een rede uitsprak. De eerste beide vertalingen: L. Couperus, ‘Old People and the Things that pass’ en A. van Schendel, ‘The Waterman’ mochten ook door de bovengenoemden in ontvangst genomen worden.

Tijdens een forum over ‘De uitstraling van de Nederlandse Cultuur’ op de 16de Frans-Vlaamse Kultuurdag te Waregem sprak de heer F. Niessen, redacteur van ‘Ons Erfdeel’, over het onderwijs in de neerlandistiek aan buitenlandse universiteiten, waarbij hij o.a. gebruik maakte van een aantal gegevens, waarom hij onze Werkcommissie had verzocht.

De voorzitter van de Werkcommissie ontving op 5 april 1963 een brief van de Heer Consul-Generaal van België te Chicago, U.S.A. die hem liet weten dat er sedert 1961 in Chicago een ‘Center for Belgian Culture’ bestaat dat reeds de volgende lezingen heeft ingericht:

Professor Dr. Hugh Dickinson of the Loyola University, Chicago: ‘Modern Theater in Belgium’ (October 10, 1962).

The Hon. Felix Standaert, Consul General of Belgium, Chicago: ‘Rubens and his Time’ (November 21, 1962).

Mrs. Tilda Sankovitsch: ‘French Literature in Belgium’ (December 18, 1962).

Mr. Leo Wirtz: ‘Music in Belgium’ (January 16, 1963).

Mr. Robert van Overberghe, Vice Consul, Consulate General of Belgium, Chicago: ‘Contemporary Belgian Sculpture’ (February 13, 1963).

The Hon. Jan Albert Goris, Minister Plenipotentiary of Belgium, Commissioner of Information for Belgium in the United States: ‘Flemish Literature in Belgium’ (March 13, 1963).

Deze lezingen worden gehouden in het Law School Auditorium, Loyola University, 41 East Pearson Street, Chicago, Illinois, U.S.A.

Wie contact wil opnemen met dit jonge centrum, schrijve aan: Mr. Leo De Keersmaecker, Secretary-Center for Belgian Culture, 1723 Jonquil Terrace, Chicago 26, Illinois, U.S.A.

+++