Neerlandia/Nederlands van Nu. Jaargang 114

[p. 16]

Media
Jenny Bleijenberg
Grensoverschrijdende kansen voor Vlaamse en Nederlandse mediabedrijven

ABN AMRO heeft een groot onderzoek gedaan naar de mediasector in het Nederlandse taalgebied en komt tot de conclusie dat Nederland en Vlaanderen in veel opzichten een perfect huwelijk vormen. Tenminste, als er zorgvuldig wordt samengewerkt en een uitgekiende strategie wordt uitgezet. Dat zijn voorwaarden om de kansen te verzilveren.

Het Nederlandse taalgebied vormt als geheel een interessantere markt dan Nederland of Vlaanderen afzonderlijk. Zowel Vlaamse als Nederlandse mediabedrijven kunnen hun afzetgebied flink vergroten door de stap naar het buurland te zetten. De harde economische realiteit vraagt duurzame omzetgroei. Die groei is voor veel bedrijven alleen te realiseren als ze ook hun afzetmarkt vergroten. Uitbreiding naar nog niet eerder bereikte delen van het Nederlandse taalgebied ligt dan vanwege de taalsynergie doorgaans het meest voor de hand. De bevolking in beide landen zal zich in de komende decennia qua opbouw min of meer parallel ontwikkelen. Die eenvormigheid in Nederland en Vlaanderen maakt het voor mediabedrijven relatief gemakkelijk om in het ene land ontwikkelde concepten ook in het andere te beproeven. Beide landen vormen bovendien stabiele, volwassen markten, met volop kansen om te investeren in zowel conventionele als nieuwe media. Mediabedrijven moeten echter niet denken dat aan de andere zijde van de landsgrens alles hetzelfde is. Zij die met succes in het volledige Nederlandse taalgebied willen opereren, zullen niet alleen rekening moeten houden met verschillen in wetgeving, toezicht, technologische ontwikkeling, maar ook met die op sociaal-cultureel gebied.

midden- en kleinbedrijf (NL) - kleine of middelgrote onderneming (VL)

De kleine of middelgrote onderneming (kmo) heeft in Vlaanderen een belangrijke positie. De grote, vaak internationaal opererende ondernemingen die Nederland kent, zijn in Vlaanderen schaars. De kleine winkel is in Nederland aan het uitsterven, terwijl de gemiddelde Vlaming er nog altijd één of meer letterlijk om de hoek vindt. Deze sterk wisselende ruimte voor het kleine bedrijf geeft de twee markten een heel uiteenlopende dynamiek en heeft ook voor mediabedrijven flinke gevolgen. Wie bijvoorbeeld in Vlaanderen een webwinkel opzet, moet er rekening mee houden dat de consument voor dezelfde aankoop vaak ook om de hoek terechtkan. Wie in Nederland een krant uitgeeft, kan losse exemplaren vrijwel uitsluitend nog via grote supermarktketens verkopen omdat de kleine kiosk nauwelijks nog voorkomt. Nederlandse tijdschriftenmakers moeten dus profiteren van de Vlaamse ervaring op het gebied van losse verkoop en inspelen op merktrouw en alternatieve vormen van loyaliteit.

Bedrijfscultuur

De Nederlandse bedrijfscultuur is meer gericht op consensus en overleg dan de Vlaamse. Hierdoor zijn beslissingen goed gefundeerd en breed gedragen, maar de besluitvorming wordt hiermee aanzienlijk vertraagd. De Nederlandse werknemer is gewend om mee te denken, maar hij komt ook gemakkelijk met kritiek en eist desnoods inspraak. De Vlaamse werknemer accepteert gemakkelijker dat hij geen inspraak heeft in op hoger niveau genomen besluiten, maar hij heeft pas respect voor zijn meerdere als die laat blijken dat hij verstand van zaken heeft. Uiteindelijk is een Nederlandse werknemer door zijn directheid gemakkelijker te managen. Dat lukt ook een Vlaamse leidinggevende als die kan wennen aan de mondigheid van zijn Nederlandse ondergeschikten. Het is zaak de grote verschillen in de bedrijfscultuur te gebruiken of een eigen bedrijfscultuur te ontwikkelen.

Enkele Nederlandse en Vlaamse kranten

[p. 17]

Titelbladzij van het rapport Kansen pakken in het Nederlands taalgebied

Consumentengedrag

Nederlanders wagen verhoudingsgewijs meer een gokje. Ze zijn trendgevoelig en accepteren veranderingen veel gemakkelijker dan Vlamingen. Ze proberen graag nieuwe dingen uit. Vlamingen zijn merktrouw, kiezen voor zekerheid en hebben relatief veel tijd nodig voor veranderingen. Ze zijn minder gevoelig voor trends. In Nederland gaat het introduceren van nieuwe technologieën en concepten relatief gemakkelijk en is het vasthouden van klanten moeilijker. In Vlaanderen is dat omgekeerd. Nederland kent veel hypes en in Vlaanderen wordt het succes langzaam opgebouwd. En eenmaal opgebouwd, is het ook veel constanter.

De merktrouw van de Vlamingen beperkt de mogelijkheden om nieuwe concepten te introduceren, maar het maakt een nieuw product acceptabeler als het afkomstig is van een vertrouwd merk. Daar kunnen zowel Vlaamse als Nederlandse bedrijven hun voordeel mee doen. Een Vlaams bedrijf kan een eenmaal opgebouwde marktpositie benutten om onder dezelfde vlag nieuwe concepten aan te bieden. Een Nederlands bedrijf kan onder de vlag van een bekend Belgisch merk opereren en zo de vereiste investeringen beperken om een stevige marktpositie te verwerven.

Voordeel van nu kan achterstand van morgen zijn

In Vlaanderen bestaat flinke concurrentie tussen de bedrijven, maar door soepele wetgeving wordt er ook veel samengewerkt. Zo hebben mediabedrijven Concentra en Corelio samen via een fusie van vrijwel alle regionale radio-omroepen de nieuwe zender Nostalgie gerealiseerd, die een (bijna) landelijk bereik heeft. Woestijnvis, een onafhankelijk tv-productiebedrijf, is hofleverancier van de VRT dankzij een exclusiviteitscontract. Dat belet concurrenten als Endemol de toegang tot de Vlaamse publieke televisie, terwijl Woestijnvis met onder meer Man bijt hond wel actief is op de Nederlandse publieke tv. De krantenuitgevers beschermen de eigen sector door samen op te trekken op de advertentiemarkt.

Dergelijke samenwerkingsverbanden zijn in Nederland vrijwel ondenkbaar. De strenge wetgeving bemoeilijkt samenwerking. Die is gericht op versterking van de competitie en het voorkomen van monopolies. Een groter marktaandeel verwerven via fusies of overnames wordt door de Tijdelijke wet mediaconcentraties Nederland beperkt. Belgische toetreders kunnen flink profiteren van de beperkingen waar de Nederlandse concurrentie mee te maken heeft. Het voorbeeld is De Persgroep, die een meerderheidsaandeel in PCM Uitgevers wist te verwerven. De concurrerende omgeving is voor bedrijven in Nederland niet gemakkelijk, maar ze dwingt die wel tot innovatie. En dan is de vraag wat uiteindelijk beter werkt: marktbescherming door samenwerking of noodgedwongen innovativiteit door concurrentie. Het Vlaamse voordeel van nu kan wel eens de achterstand van morgen zijn.

Kansen pakken in het Nederlands taalgebied

Het rapport Kansen pakken in het Nederlands taalgebied schetst een marktanalyse in Nederland en Vlaanderen, zet de voornaamste kansen voor de Nederlandse en Vlaamse media-industrie op een rij en bevat strategische pijlers en praktische tips voor grensoverschrijdende initiatieven. Het rapport is te lezen op abnamro.nl/mediateam. Onderzoekspartner was Kobalt, een Nederlands mediabureau voor adverteerders, dat inmiddels ook in Vlaanderen actief is. Er werden gesprekken gevoerd met toonaangevende mediaondernemers uit beide landen, waaruit hieronder enkele citaten volgen.

Vroeger waren bekende Nederlanders ook bekende Vlamingen. Dat is door de decimering van het marktaandeel van Nederlandse zenders in Vlaanderen allang niet meer zo. (Koen Clement, WPG)

Het is zeer opvallend dat in Vlaanderen het laatste anderhalf jaar de krantenoplages weer stijgen. In internationale sferen gaat het al over ‘the flemish example’. De dynamiek die hier ontstaan is, zou ook in Nederland moeten kunnen. (Hans De Rore, Corelio)

Dat series als flikken in België en Nederland een lokale invulling krijgen, heeft echt niet alleen met culturele verschillen te maken. Er zijn ook belangrijke fiscale redenen. (Dick van de Graaf en Peter Ruiter, Endemol)

Belgen en Nederlanders vullen de helft van hun tijd met het benadrukken van de verschillen tussen Belgen en Nederlanders, terwijl er zoveel meer zaken zijn die ons verenigen. (Peter Bossaert, O-music)