Neerlandia/Nederlands van Nu. Jaargang 114

De stoptrein naar Parijs
Marianne van Scherpenzeel

De vakantie staat voor de deur. Misschien hebt u nog niet besloten wat uw reisdoel zal zijn. Dan kan het boekje De stoptrein naar Parijs u wellicht inspireren. Niet dat u een treinkaartje Parijs moet kopen en onderweg overal moet uitstappen (zoals de auteur van het boekje gedaan heeft), maar u kunt in het boekje zeker wel wat ideeën opdoen voor uitstapjes.

Hoe komt iemand op het idee om met de stoptrein van Amsterdam naar Parijs te gaan? In de inleiding, getiteld Hollemans Boemeltreinodyssee, wordt dat uitgelegd. De hogesnelheidstrein brengt je in een wip in Parijs. Dat is winst - tijdwinst die je in Parijs kunt uitbuiten - maar het is ook verlies. Je reis begint eigenlijk pas na aankomst. De inleider citeert Ithaka van de Griekse dichter Kavafis, die stelt dat je, als je de tocht naar Ithaka aanvaardt, moet wensen dat de weg lang mag zijn, vol avonturen, vol ervaringen. Dat geldt ook voor een reis per boemel: je weet wel waar je eruit kunt, maar nog niet waar je dan uitkómt.

Het idee om per stoptrein naar Parijs te reizen, kreeg Jet Holleman op Amsterdam Centraal, vanuit een behoefte om te onthaasten, langzaam te reizen. Maar ook uit nieuwsgierigheid: ‘Ik weet niets van al die plaatsen waar ik altijd langs geraasd ben. Verdienen die het niet om ook gezien te worden?’ Ze is gewoon op de trein gestapt tussen eind augustus 2007 en begin mei 2008. Ze is bij ieder stationnetje uitgestapt en ze vertelt ons wat we missen nu de hsl door het landschap raast, ver weg van al die dorpen en steden. Dat levert gewone verhaaltjes op, naast bijzondere verhaaltjes, want alles is nieuw voor wie bij zo'n stationnetje uitstapt, en de stoptrein geeft je de tijd om het allemaal in je op te nemen. Diezelfde bereidheid om het nieuwe en onbekende te zien in wat misschien heel gewoon is, is ook te vinden in de foto's

[p. 48]

die Dolf Middelhoff maakte.

Jet Hollemans is begonnen via de Oude Lijn: van Amsterdam via Haarlem en Den Haag naar Rotterdam (het eerste stukje daarvan is de eerste spoorlijn van Nederland uit 1839). En in België en Frankrijk natuurlijk via Mons (Bergen) en Saint-Quentin. ‘Niks HSL, lekker langzaam.’ Zodoende is het boek opgebouwd in drie delen: Nederland, met 30 stations tussen Amsterdam Centraal en Roosendaal; België, met 45 stations tussen Essen en Quévy, en Frankrijk, met 28 stations tussen Hautmont en Paris Gare du Nord.

Het aardige is dat de beschrijvingen heel afwisselend zijn. Nu eens wordt er een stationnetje beschreven - variërend van ‘geen prettige plaats’ (Antwerpen-Noorderdokken, BE) tot mooi (Berendrecht, NL): ‘Het is van een verpletterende eenvoud, het is functioneel, het is een aangename plek’. Dan weer gaat de aandacht naar de (wijde) omgeving of een stukje geschiedenis of achtergrond. Oudenbosch (NL) blijkt een onderwijscentrum te zijn; de fotograaf heeft er vroeger nog op internaat gezeten, en dus verkennen we met de schrijfster en de fotograaf zijn

In het Musée départemental Matisse, Palais Fénelon, Le Cateau-Cambrésis

schoolgebouwen, maar we lopen met hen ook even de basiliek in Italiaanse stijl binnen. Elders maken we een wandeling, bv. vanaf station Kontich (BE): we zien eerst lintbebouwing, opvallende brievenbussen in een nieuwbouwwijk, en dan komen we aan het boerenland en volgen we de toeristische route van het Pallieterland.

Het boek staat boordevol toeristische tips, allemaal opgehangen aan een stopplaats. Stap uit in Haarlem (NL) voor het Teylers Museum, of in Braine-le-Comte ('s-Gravenbrakel, BE) als je het hellend vlak van Ronquières wilt zien. Of neem je tijd in Le Cateau-Cambrésis (FR) voor het Musée Henri Matisse. Als achtergrondinformatie lees je dat de schilder Matisse (1869-1954) hier werd geboren, zijn carrière in deze streek begon en er op het eind van zijn leven zijn eigen museum stichtte (met werk van hemzelf, tijdgenoten en vrienden).

Zoals gezegd, Jet Holleman heeft de reis naar Parijs in etappes gemaakt. Als je het traject in één keer wilt afleggen, heb je zes à zeven weken nodig als je gemiddeld in twee stations per dag uitstapt, zoals Jet Holleman. Wie zoveel vakantie niet heeft, maar toch een stukje wil reizen per stoptrein, vindt voor daguitstapjes of verlengde weekends genoeg ideeën. En wie thuis wil blijven, reist met dit boekje heel wat af, zittend in zijn luie stoel, genietend van de tekst én de mooie zwart-witfoto's.

Jet Holleman, De stoptrein naar Parijs, fotografie Dolf Middelhoff, Uitgeverij KunstMag, Zutphen, 2009, ISBN 978 90 75979 19 0, 228 pp. Prijs: €24,95.