Neerlandia/Nederlands van Nu. Jaargang 114

[Pers]
Frans Crols
Bruggen van papier over de kloof
De pers in Nederland en Vlaanderen

Als kind speelde hij bij zijn opa weken buiten bij de Putse Moer op de Nederlandse grens in Kalmthout. De heide, de vennen, de hazen, de vogels, de schapen van de Kalmthoutse heide vormen een natuurpark, een Hoge Veluwe van het zuiden, dat de grens klieft. Elke grensbewoner is verliefd op de buur. Het ukje van de Putse Moer, de Vlaming Christian Van Thillo, sinjoor en seigneur, werd de grootste persbaas van de Benelux; de Vlaming Maurice Lippens werd de grootste zakelijke mislukkeling van de Benelux. In 2007 stuurde hij naar zijn relaties, vrienden en sympathisanten, ik behoorde tot de derde categorie, een nieuwjaarskaart met daarop een prent van de Zeventien Provinciën en tussen neus en lippen de boodschap: ‘Dat heb ik op het oog.’ Knap. De Vlaamse voorzitter van Fortis troonde ongenaakbaar aan de top van zijn bankverzekeringsgroep. Pendelend tussen Utrecht en Brussel smeedde hij kort nadien de plannen om met Ieren en Spanjaarden Fortis Group aan te dikken met ABN Amro. Iedereen juichte. De politieke Benelux was om zeep; het bedrijfsleven toonde echter hoe er door Noord en Zuid soms dikke initiatieven genomen werden. Maurice Lippens is een naam die je vandaag beschaamd uitspreekt. De rechters beloeren hem, zijn medestanders en hun advocaten.

Christian Van Thillo

Wordt het nooit wat met een sterkere verwevenheid van de economie van Nederland en België? Is dit oefenveld voor grootschaligheid en kosmopolitisme, zeker voor de jonge Vlaamse ondernemingen, een verwaarloosde en onvruchtbare akker? Nokia uit Finland is niet meer de top van de wereldmobilofonie, want het moet Aziaten laten voorgaan. Toch slaagde het heel traditionele bedrijf uit Helsinki, vroeger bekend om zijn fietsbanden, sneeuwschoppen en andere middelmatigheden, in zijn metamorfose van meelopertje tot reus in de mobiele communicatie door de strategie om allereerst Scandinavië in te palmen. Scandinavië als vingeroefening voor het

[p. 17]

grotere werk in Europa en later de wereld. Om in Scandinavië te blijven en de pers in ogenschouw te nemen: de Zweedse clan Bonnier vertrok van een smalle basis in Stockholm en maakte van Scandinavië zijn krantenmarkt voor het de Atlantische Oceaan overstak.

Maurice Lippens brak in stukken, Nokia verloor de excellente voorsprong. Echter, alles vloeit. Christian Van Thillo is vandaag de machtigste courantier van Nederland. Niet slecht voor een Vlaamse persondernemer die op achtentwintigjarige leeftijd, toen hij het zieke Het Laatste Nieuws voor zijn familie rendabel diende te maken, beschouwd werd als een flierefluiter. Een snelle en mooie jongen verzot op goedgesneden pakken, Harley-Davidsons, knappe grieten en de jeunesse dorée van Antwerpen. De nieuwe eretitel stak hij op zak in de lente van 2009. In de lente van 2010 verscheen paginagroot in de belangrijkste kranten van Nederland het sobere en toch triomfalistische bericht dat PCM voortaan De Persgroep Nederland geworden was. De eerste saneringen zijn achter de rug, de Volkskrant verschijnt sinds kort op tabloidformaat, NRC Handelsblad is verkocht aan Brenninkmeyers en Derek Sauer, op last van de Nederlandse monopoliebestrijder, en zag einde april zijn hoofdredacteur, Birgit Donkers, ondergaan, in peis en vree. Donkers wordt opnieuw soldaat. Hoofdredactie en management ruzieden over welke kruiden in de brij moesten. Voor vrienden van Nederland en Vlaanderen is het leuk dat Piet Depuydt, oud-hoofdredacteur van het Vlaamse businessmagazine Trends, twee jaar vast journalist is van de economiebladzijden van NRC Handelsblad. Hij pendelt tussen Gent en Rotterdam en bijt zich onder meer vast in het Vlaams-Nederlandse havenbeleid. Samenwerking en specialisering van de grote en de kleinere wereldhaven hebben zijn steun. De toenadering tussen de uitgever van Het Laatste Nieuws en het vlaggenschip van PCM, ongetwijfeld het ondertussen afgestoten NRC Handelsblad, heeft een pikante zijde. Het Laatste Nieuws is zwaar liberaal en NRC Handelsblad draagt in zijn mast de liberale aanroeping Lux et Libertas. De positie van het ene en het andere blad vertelt veel (alles?) over de respectieve maatschappelijke positie van het Vlaamse blauw en het Nederlandse liberalisme. Het Laatste Nieuws is vulgair volks en antisnob en symboliseert het hersenzwakke van de liberalen in Vlaanderen; NRC Handelsblad is trots, elitair, internationaal, belezen en lichtjes bekakt, zoals de VVD.

Vlaamse traditie

De familie Van Thillo heeft een sterke Vlaamse traditie. Opa Van Thillo, van de Putse Moer en de jongensjaren van Christian, officieel Cyriel maar alom bekend als Bill, was een sterke, heersende man met binnen- en buitenlandse belangen in de financiën en de mijnbouw. Zijn voorouders waren Nederlanders en hij groeide op in Wuustwezel bij Nederland. Die grens heeft hem nooit losgelaten. Van Vlaams-nationaal werden de kinderen van Bill liberaal en zij kochten Uitgeverij Hoste, eigenaar van het toentertijd zielige Het Laatste Nieuws, nu met een oplage van 300.000 De Telegraaf van Vlaanderen. Een overname van De Morgen volgde onder Christian, deels om in het hogere lezerssegment te raken en een eigen kwaliteitskrant te bezitten, naast het katholieke (ex-katholieke) De Standaard.

Christian Van Thillo, succesvol zakenman, ^© Belga

De oud-flaminganten Van Thillo kregen de bocht naar blauw ingepeperd toen zij naast de christelijke arbeiderskrant Het Volk grepen en het katholieke Gazet van Antwerpen. Twee overnamedoelen die hen boeiden.

Naar Nederland

Voor Van Thillo in Nederland kwam, zag en overwon, stak in 2008 zijn oud-beschermeling bij De Persgroep (waar hij opgang maakte met commerciële grapjasserij bij De Morgen, een acquisitie die Van Thillo heel tegenstribbelend beetpakte), de grens over in Wuustwezel, om WPG Uitgeverij te leiden in Amsterdam. Koen Clement is Amsterdammer geworden door koppensnellerij. De Vlaamse CEO en Lannoo uit Tielt verdeelden PCM Boeken als nevenpakket van de koop door De Persgroep van PCM. WPG Uitgeverij kocht Standaard Uitgeverij en Bruna, Lannoo nam Meulenhoff/De Boekerij, Unieboek en Het Spectrum over. Koen Clement in Trends: ‘Door enkel Standaard Uitgeverij en Bruna over te nemen, verwierven we precies die activa die aansloten bij onze strategische prioriteiten: groei in België en versterking van de boekenbusiness in aanpalende domeinen. Met Standaard Uitgeverij wordt het Nederlandse WPG een sterke speler in België en Bruna is zeer goed gepositioneerd in de zogenaamde commerciële kwaliteitsliteratuur, genre Stieg Larson en Carlos Ruiz Zafon’.

[p. 18]

Maurice Lippens, mislukt zakenman, ^© Belga

't Zal wel journalistieke fantasie zijn om te denken dat de snedige portrettisten van Christian Van Thillo in Vrij Nederland van 15 april 2009 de hersenen en het geheugen hebben kunnen monsteren van Koen Clement. Vrij Nederland is een juweel van WPG Groep.

Nederlands-Vlaamse samenwerking

Wordt de bekende kloof tussen Nederland en Vlaanderen smaller door papier, pers en pennen? Dat is te optimistisch, maar er beweegt wat. Roularta Media Group (RMG) met zijn sterke positie in de nieuwsmagazines, gratis bladen, lifestyle, de zaken-tv, en zijn band met Christian Van Thillo in de televisiezender VTM (elk 50% van de aandelen), plus jonge positie in Frankrijk (door de overname in 2006 van de mediabelangen van de familie Dassault), benoemt in de maand mei de Nederlander Carel Bikkers tot bestuurder. Carel Bikkers is een hoge oud-gediende van Audax. RMG keert met Bikkers voor een deel en symbolisch terug naar zijn oorsprong. De ruggengraat van RMG is sterk en provinciaal. Er bestond een lokale uitgever-drukker met visie en ambitie in Roeselare. Die kreeg vlees en hart en bloed door een jarenlange intense samenwerking met de Elsevier Groep. RMG fietste eigen rondjes in Nederland, met een regionale televisiezender in Noord-Holland en gratis bladen in Noord-Brabant, voor het zijn Franse smaak voorrang gaf, aangekweekt door jarenlange grafische, en nadien uitgeefsamenwerking met de Franse paters assumptionisten (onder meer het dagblad La Croix zit in de portefeuille én tijdschriften voor het gezin en de senioren). Plus, het magazine voor de actieve vijftiger, is vandaag het hoofdproduct van RMG in Nederland, en gegroeid uit een Frans blad. Carel Bikkers van Audax is een welkome aanwinst in de RMG-raad van bestuur plus een buiging naar de eigen traditie. Audax is een Nederlands-Vlaams verhaal: hoofdkantoor in Gilze bij Tilburg, dochter Imapress in Turnhout distribueert 1000 titels van 200 uitgevers in Vlaanderen, Uitgeverij Cascade van Audax is marktleider in Vlaanderen op het vlak van de populair-wetenschappelijke uitgaven met Eos. In het lichtere genre zijn er de huisvrouwenbladen Mijn Geheim en IntiemSpecial. RMG heeft een lekker koningen- en koninginnenblad.

Christian Van Thillo kijkt al jaren naar het Noorden en kocht als aperitief Het Parool in 2002. Een straffe sanering bracht de redding van dit socialistische blad in Amsterdam met een verzetsverleden. De Persgroep is door de overname met 130 miljoen euro van 58% van PCM een binationale groep geworden met een omzet van 1 miljard euro en krantentitels als Volkskrant, Trouw, Het Laatste Nieuws, De Morgen. In België bezit Van Thillo Mediafin, dat de twee nationale zakenbladen, eentje voor de Franstaligen, L'Echo, eentje voor de Vlamingen, De Tijd, uitgeeft. De Tijd probeerde ooit een werkrelatie, en zelfs verweving, aan te gaan met Het Financieele Dagblad, de evenknie in Nederland. Het mag niet verbazen dat Christian Van Thillo in een volgende fase probeert Mediafin ten dele te verhollandsen.

Enkele Nederlandse kranten van De Persgroep