Kort genoteerd
Wanneer begin jij aan uw comeback?
De vormen jij en uw kun je uiteraard niet naast elkaar in dezelfde zin gebruiken. Dat is ronduit fout. Je kunt namelijk onmogelijk een beleefdheidsvorm (uw) en een vertrouwelijkheidsvorm (jij) op hetzelfde moment gebruiken als je iemand aanspreekt. Of voor wie niet meer in termen van beleefdheid en vertrouwelijkheid denkt: je kunt niet het verschil in status tot uitdrukking brengen met uw en tegelijk solidariteit uitdrukken met jij. Maar de Vlaamse cartoonist Zaza had dat helemaal niet in de gaten toen hij schreef: ‘Wanneer begin jij aan uw comeback?’ Dat zinnetje past uiteraard alleen in een context van vertrouwelijkheid en/of solidariteit. Veel Nederlanders die met zo'n Vlaamse taaluiting geconfronteerd worden, denken dat Vlamingen zich bij vriendschappelijke verhoudingen of in huiselijke kring zo beleefd uitdrukken. De meeste Vlamingen valt zoiets gewoon niet op, gewoon omdat ze zelf ook zulke fouten maken. Met Google kun je hele verzamelingen voorbeelden van die fout vinden:
Waar halen jullie uw nieuwe inktcartridges? Willen jullie uw namen en indrukken over deze doopviering hieronder neerschrijven. Met deze Europese kruidenmengeling kan je al uw warme gerechten op smaak brengen.
In gesproken taal zijn die fouten zelfs nog frequenter. De oorzaak is de onbekendheid met het dubbele voornaamwoordelijke systeem in de Nederlandse standaardtaal. Het u/uw-systeem past bij status/beleefdheid, het jij/je/jou/jouw/jullie-systeem past bij solidariteit/vertrouwelijkheid. De meeste Vlamingen kennen in hun dialect en in hun informele omgangstaal (de zogenaamde tussentaal) alleen maar het gij/ge/u/uw-systeem. Als ze dan hun best doen om Nederlands te spreken of schrijven, vervangen ze gij/ge als onderwerp van de zin door jij/je of jullie. Maar verderop in de zin moet dan u vervangen worden door jou/je of jullie/je en uw door jouw/je of jullie/je. En daar gaat het fout omdat ze u(w) wél als standaardtalig aanvoelen, terwijl dat met gij/ge niet zo is. Alleen hebben ze niet in de gaten dat u(w) in de standaardtaal niet tot het jij/je/jou/jouw/jullie-systeem behoort.
Overigens is het niet alleen dat voornaamwoordelijke systeem waar het in Vlaanderen fout mee gaat. Vlamingen maken ook een rommeltje van het gebruik van omgangsvormen in het algemeen. Ze zijn niet alleen niet vertrouwd met het dubbele voornaamwoordelijke systeem in de Nederlandse standaardtaal, ze springen ook hoogst onhandig om met hiërarchische verhoudingen, waardoor ze gaan tutoyeren als dat niet gepast is of vousvoyeren als het niet nodig is. Onlangs hoorde ik nog een interview met een Vlaamse minister op de Vlaamse radio. De interviewer sprak de minister consequent met u aan. Maar de minister bleef het hele interview lang doodleuk de interviewer tutoyeren. Een Nederlander moet dat ongetwijfeld als heel betuttelend en hooghartig overkomen, terwijl de minister wellicht door te tutoyeren sympathieker wilde klinken. De doorsnee-Vlaming hoort niet eens dat er iets niet klopt. (PD)
Cartoon van Zaza uit De Standaard, jg. 87, nr. 26, 01-02-2010, p. 21
In de afgelopen maanden heb ik heel wat [sollicitatiebrieven] gelezen en daarbij viel me de vaak terugkerende openingsalinea op (geplukt uit een website met sollicitatieadvies?): ‘Ik reageer op uw vacature want op grond van de beschrijving die u geeft, wil ik graag bij jullie bedrijf komen werken.’ U - jullie? Dat noem ik een perspectiefbreuk. U is formeel, afstandelijk-beleefd en getuigt van respect. Jullie is informeel-vertrouwelijk en slaat op een groep van personen die je elk afzonderlijk met je zou aanspreken. Het gaat er dus om het juiste perspectief te kiezen.
[Uit: Femke Simonis, ‘Vanuit het juiste perspectief’]
In: Ad rem - Tijdschrift voor zakelijke communicatie, jg. 23 (2009), nr. 4, p. 15
Auteursrechtelijk beschermd
