Neerlandia/Nederlands van Nu. Jaargang 114

[p. 6]

Muziek
Paul Spapens
Samenzangevenement groot cultureel succes aan weerskanten van de grens
Vlaanderen zingt mee en Nederland haakt in

Op bezoek bij zijn zwager in Antwerpen zei die tegen Jan Melis: ‘Jan, ik weet nog iets leuks voor jou.’ Hij troonde de Tilburger mee naar Antwerpen Zingt, een samenzangevenement waaraan in 2009 op de Gedempte Zuiderdokken 45.000 mensen meededen. De indruk die het evenement op hem maakte, deed Jan Melis besluiten om het in zijn woonplaats Tilburg te introduceren. Het was de eerste keer dat het van oorsprong Vlaamse concept van massale samenzang de grens overstak. Tilburg Zingt werd in 2004 voor de eerste keer georganiseerd. In 2009 waren er tien Nederlandse plaatsen en 41 in Vlaanderen waar vele tienduizenden mensen uit hun dak gingen aan de hand van een Antwerpse uitvinding, die inmiddels een vorm van culturele export is geworden.

Het concept van Vlaanderen Zingt/Nederland Zingt Mee is een toonbeeld van eenvoud. Jong en oud komen bij elkaar op een plein. Ze krijgen een krantje met een stuk of vijftig populaire liedjes in de handen gedrukt. Dat kunnen zowel Nederlandstalige als anderstalige liedjes zijn, met een voorkeur voor Engels, Frans en Duits omdat de meeste mensen die talen wel mee kunnen zingen. Op een podium staan ettelijke tientallen voorzingers. De functie van de zangers op het podium is niet meer dan dat een meezinger een punt moet hebben waarnaar hij kan kijken. Zomaar wat ‘in de rondte’ meezingen werkt niet. Het meezingen wordt verder vergemakkelijkt doordat van de liedjes karaokeversies via de luidsprekers ten gehore worden gebracht. ‘De eenvoud van het concept is een van de oorzaken van het gigantische succes’, meent Marc dHollander uit Merksem.

Mark dHollander, een gewezen diskjockey bij Radio Noordzee, is van meet af aan betrokken bij Antwerpen Zingt en hij is mede-exploitant van Vlaanderen Zingt, de organisatie die het concept steeds verder in België en Nederland uitvent. Het is de bedoeling om dit jaar voor de eerste keer buiten Vlaanderen te gaan: in Brussel staat een tweetalig Brussel Zingt op de nominatie en daarnaast maken in 2010 vermoedelijk twee Waalse plaatsen kennis met het van oorsprong Vlaamse fenomeen. Dat het ook in Nederland en mogelijk in Wallonië aanslaat, is volgens Marc dHollander niet alleen te danken aan de eenvoud, maar ook aan het plezier dat mensen beleven aan samenzang. ‘Dat geeft een gevoel van blijdschap en geluk’, definieert Marc dHollander. Hij noemt verder het feit dat mensen nooit meer zingen, in tegenstelling tot vroeger, toen zingen onder het werk, te voet op weg naar werk, kerk of school, in de keuken aan de afwas een heel normaal tijdverdrijf was. Mensen zijn ook bang om te zingen, meent de Vlaming.

‘De zangtraditie is weg.’ Een andere factor van betekenis is naar zijn zeggen het sociale: wat is er nou mooier dan dat alle rangen en standen en alle leeftijden bij elkaar komen en samen ongecompliceerd bekende liedjes zingen. En met een goed glas bier in de hand.

De oorsprong van wat je de herontdekking van de geneugten van samenzang zou kunnen noemen, moet worden gezocht in de jaren 80 in Antwerpen. We schrijven 1982, het einde van de Falklandoorlog. Bezoekers van het café De Boer van Tienen

Tilburg zingt, foto Jan Stadt / Pix4Profs

[p. 7]

Antwerpen zingt, foto Marc Dhollander

zingen uit vreugde Engelse liedjes. Dat beviel zo goed, dat voortaan met enige regelmaat in dat café een samenzang werd gehouden. De samenzang verhuisde naar Den Engel aan de Grote Markt. Hier werd de grondslag gelegd voor het concept: de kastelein deelde liedjesboekjes uit, zette een karaoke-cd op en het zingen kon beginnen. Het was zo'n groot succes dat de klanten niet meer binnen konden; het café-evenement kwam letterlijk op straat terecht. In 1998 werd voor de eerste keer op de Grote Markt buiten café Den Engel een Antwerpen Zingt gehouden, wat het vertrekpunt zou zijn van een opmars door Vlaanderen. Brugge was volgens Marc dHollander de eerste plaats die het Antwerpse fenomeen in huis haalde. Leuven volgde snel. Vorig jaar stond Brugge ná Antwerpen met circa 13.000 meezingers op de tweede plaats qua deelnemers.

Dat is evenveel als in Tilburg, waar Jan Melis een wethouder (Hans Janssen, CDA) en een journalist van het Brabants Dagblad warm wist te krijgen voor zijn idee om een Tilburg Zingt te organiseren. Toen het Brabants Dagblad begin 2010 een top 25 van de meest invloedrijke Tilburgers presenteerde, stond Jan Melis op de tweede plaats. In Tilburg, met ruim 200.000 inwoners de zesde stad van Nederland, geniet hij vooral bekendheid als gewezen politicus en ondernemer. ‘De Tilburger heeft een karakter waarin het samen zingen goed past. Ik vermoedde dat een Tilburg Zingt daarom wel aan zou slaan’, blikt Jan Melis terug op zijn initiatief om het Vlaamse voorbeeld over de grens naar Tilburg te brengen. De eerste Tilburg Zingt in 2004 trok 3000 deelnemers, in 2009 waren het er rond de 13.000, aldus Charlotte Maassen van de afdeling Stadspromotie van de gemeente Tilburg. Gemoedelijkheid en saamhorigheid zijn de trefwoorden waarmee zij het succes in Tilburg probeert te verklaren. ‘Het is écht voor iedereen. De bezoekers zijn dan ook zeer divers.’

Met dat aantal deelnemers steekt Tilburg ver uit boven de andere plaatsen in Nederland waar het concept inmiddels wortel heeft geschoten. Met rond de 5000 zangers stond 's-Hertogenbosch in 2009 op de tweede plaats. Andere plaatsen waar het evenement vorig jaar werd gehouden, waren onder meer Haarlem, Enschede, Almere en Leeuwarden. ‘Deze plaatsen logenstraffen het idee dat zoiets als een massale samenzang alleen in het Zuiden, beneden de grote rivieren aan zou slaan’, meent Leen Wessels. Samen met zijn dochter Chantal probeert hij het Vlaamse concept in Nederland uit te venten. Hij doet dat via Nederland Zingt Mee, dat in 2009 onder auspiciën van Vlaanderen Zingt in tien plaatsen in Nederland een evenement opzette. Vader en dochter zetten niet alleen in op stedelijke evenementen. In 2009 trokken ze het concept voor de eerste keer breder door het organiseren van Lowlands Zingt en eind december werd op hun initiatief voor de eerste keer in Arnhem een meezingen met de Top 2000 op Radio 2 gehouden. Lowlands is een driedaags muziekfestival dat sinds 1993 in Biddinghuzen wordt gehouden. De Top 2000 is mogelijk het grootste radio-event in Nederland. Zo ziet Leen Wessels naar zijn zeggen in Nederland nog veel meer mogelijkheden met de Vlaamse culturele uitvinding.

In Tilburg hebben ze al oog voor de toekomst. Dit jaar wordt voor de vijfde keer een Tilburg Zingt Jong gehouden, voor kinderen tot een jaar of vijftien. 1500 kinderen worden dit jaar op Koninginnedag weer verwacht om liedjes te zingen als De 3 biggetjes van de meidengroep K3, overigens ook een Vlaamse culturele topper in Nederland.