ANV-Visser-Neerlandiaprijs voor de vzw Pacificatielezingen
Voor een gehoor van meer dan driehonderd man vond de vijfentwintigste Pacificatielezing plaats op 8 november in de Pacificatiezaal van het Gentse stadhuis. Deze lezingen worden door de gelijknamige vereniging in Vlaanderen (Gent) en in Nederland (meestal in Breda) georganiseerd. Zo wilt deze vereniging de rijke erfenis van de Pacificatie van Gent in het Nederlandse cultuurgebied levend houden.
Wat op 8 november 1576 in het Gentse schepenhuis ondertekend werd, kan samengevat worden in enkele punten: voor de Nederlanden een bestuur door de eigen vooraanstaanden, het vertrek van de Spaanse troepen, amnestie voor de opstandelingen, herstel van de privileges, bevriezing van de godsdienststrijd. De pacificatie ging in de richting van wat Oranjes wens geworden was: onafhankelijkheid van Spanje en godsdienstige verdraagzaamheid. Deze overeenkomst werd toen algemeen gezien als een belangrijke schrede voorwaarts.
De dag voor de dag 432 jaar later leidde voorzitter Lieven Decaluwe de pacificatielezing in. Hij verwelkomde het talrijk opgekomen publiek, de aanwezige overheden uit Nederland en Vlaanderen, dankte de sponsors en schetste het kader van de lezingen: de integratie van de Nederlandse cultuurgemeenschap in een Europees perspectief, godsdienstige verdraagzaamheid, basisdemocratie, samenwerking tussen autonome regio's, het besef dat wapens niet tot vrede leiden, compromisbereidheid, de wisselwerking tussen economie en politek, de rol van de Lage Landen in de wereldgeschiedenis, het zoeken naar evenwicht tussen eigenheid en verscheidenheid. Hij verwees naar Hella Haasse, die de pacificatielezing hield in 1986 en huldigde de stichters van de vereniging. Vooraleer het woord te geven aan prof.dr. Herman Pleij, emeritus hoogleraar Historische Nederlandse Letterkunde, vroeg hij ANV-voorzitter Bert van de Stoel naar het spreekgestoelte.
De ANV-voorzitter stond even stil bij de bestaansreden van het ANV en bij het fonds van H.L.A. Visser en reikte de ANV-Visser-Neerlandiaprijs aan de vzw Pacificatielezingen uit: een oorkonde en tienduizend euro.
Hij motiveerde de prijs door te wijzen op het levend houden van de pacificatiegedachte via lezingen, die reeds vijfentwintig jaar beurtelings in Nederland en Vlaanderen georganiseerd worden. Ook drukte hij in naam van het ANV zijn bewondering uit voor het vrijwilligerschap, waarop de organisatie steunt.
Herman Pleij hield een wervelend betoog over de mentale boedelscheiding tussen Noord en Zuid onder de titel Hoe Belgisch is Nederland, hoe Hollands is Vlaanderen. Uitgaande van het begrip gezelligheid wees hij erop dat vele stereotypen over Nederlanders, die buiten Nederland gangbaar zijn, teruggaan op de koopmansgeest in de Vlaamse en Brabantse steden van weleer, voor de scheiding in de zestiende eeuw, die in 1830 nog eens overgedaan werd. Terwijl het Noorden mentaal verzuidelijkt was, was het Zuiden in het gareel van oude heersers en verarmd. Figuren als Reynaert en Uilenspiegel waren in het calvinistisch geworden Noorden niet meer belangrijk, behalve voor kinderen. In het zuiden was de machtsafstand weer toegenomen, zodat anarchistische figuren, schelmen, tot de volwassen verbeelding hoorden. Als gedreven conferencier gaf hij vele voorbeelden en stond hij stil bij de misverstanden waartoe het onbegrip voor dit verleden van ons gescheiden heden nog steeds leidde. Hij sprak de verwachting uit dat de contrastering van het eigene in Nederland en Vlaanderen nog zou toenemen. Europa en de mondialisering vragen naar dergelijke profilering van intermediaire groepen. Maar gaat men ver genoeg terug, zei hij, dan komen België en Nederland elkaar vanzelf weer tegen. Dit gevleugelde woord besloot een bijzonder suggestieve greep in de historie van mentaliteiten. Het stevige applaus was zeer verdiend.
Een rijkelijk voorziene receptie kon beginnen. Voor de intermezzi zorgde het Ensemble Scherzi Musicali van Nicolas Achten. Ook zij kregen een oververdiend applaus voor de originele keuze en de voortreffelijke uitvoering. Mevrouw Pleij deelde in de bloemen. (MC)
Auteursrechtelijk beschermd
