Neerlandia/Nederlands van Nu. Jaargang 110

[p. 12]

Kroniek
De collectie Knecht-Drenth en het Historisch Museum Deventer
Els Ruijsendaal

Tijmen en Helen Knecht-Drenth.

Tijmen en Helen Knecht-Drenth, de schenkers van de grote collectie schilderijen in het Historisch Museum Deventer, zijn bepaald geen onbekenden in de wereld van kunsten en wetenschappen. Ook het ANV kent hen van nabij, want de vereniging kan de idealen die zij heeft, ook uitdragen in de wetenschappelijke wereld dankzij een fonds dat wetenschapper en journalist Tijmen Knecht daartoe ter beschikking heeft gesteld.¹ De wens van Tijmen en Helen Knecht-Drenth was daarbij dat een Vlaming de Nederlandse leerstoel zou bezetten en een Nederlander de Vlaamse, en dat past natuurlijk wonderwel in onze Vlaams-Nederlandse vereniging. Het werden de leerstoelen De Nederlanden in de wereld te Leiden (prof. dr. Ludo Beheydt) en te Brussel (prof. dr. Raymond Fagel). In Callosa d'En Sarrià (Spanje), in de bergen benoorden Benidorm, bezit de Fundación Knecht-Drenth vijf atelierwoningen, waarin Vlaamse en Nederlandse kunstenaars, schrijvers, wetenschappers of vertalers kunnen neerstrijken om in alle rust en een prachtige omgeving hun werk te doen. De geografische keuze is niet verwonderlijk voor Helen Knecht-Drenth: zij is tolk-vertaler Spaans. Ook aan haar vreugde over de bezetting van de Brusselse leerstoel zal het kenmerk ‘spanjofiel’ dat Fagel in Leiden meekrijgt, niet vreemd zijn.

Het ANV was een aantal jaren met de administratie gemoeid en bemiddelde voor verblijf, maar het rechtstreekse beheer van deze huizen durfde het ANV uiteindelijk niet aan. Dit gebeurt nu door een stichting onder leiding van prof. dr. Theo Camps (zie Neerlandia 2003-2).

De ware passie van Tijmen en Helen ligt, naast de voorwaarden scheppende sfeer voor de beoefening van kunsten en wetenschappen, in de rechtstreekse verzameling van kunstobjecten - schilderijen, grafiek, glas, Chinees Porcelein en keramiek. Doel: een bijdrage leveren aan de museale kunstcollecties in Europa. Van hun decennialange zoektochten door Europa hebben verscheidene musea in Europa al kunnen profiteren: Museo Nacional de Antropología (Madrid, 1993) was het eerste in rij. Uit handen van het Spaanse koningspaar ontving het echtpaar Knecht-Drenth de gouden medaille voor culturele prestaties

1 Tijmen Knecht (1927) studeerde politieke en sociale wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam en publiceerde reeksen artikelen in NRC en Trouw over Oost Europa, het Midden Oosten, en Noord Afrika. Hij was wetenschappelijk medewerker aan de dr. Abraham Kuijperstichting en eindredacteur van de Internationale Spectator van het Nederlands Genootschap voor Internationale Zaken. Zijn opmerkelijke boek De eeuw achter ons belicht de sociaal-economische context van historische gebeurtenissen. En, bijzonder met het oog op het huidige tijdsgewricht, hij waarschuwde tevens voor een toenemend conformisme en een ongecontroleerde macht van multinationals.

[p. 13]

Werf voor binnenschepen -- Jeroen Hermkens (1960).

voor het opbouwen en catalogiseren van een grootse collectie traditioneel Spaans aardewerk, de enige collectie die morfologisch compleet is; ze komt uit 325 dorpen.

Volgden het Fries Museum (Leeuwarden, 1996), het Museo Nacional de Cerámica (Valencia, 1996), het Glasmuseum Hentrich (Düsseldorf, 1997) - en dan, in 2003, het Historisch Museum Deventer.

Historisch Museum Deventer

Op de mogelijkheden in de museale sfeer in Deventer werd het echtpaar Knecht-Drenth geattendeerd door aankopen bij een plaatselijke kunsthandelaar. De opzet van het Historisch Museum Deventer is een museale collectie te hebben die voor elk wat wils biedt. Dat spoort met de maatschappelijke ontwikkelingen die in meer gemeenten waarneembaar zijn: die van cultuurtoerisme en van vervlechting met maatschappelijke en educatieve domeinen. De gang naar een museum met verschillende onderdelen is er een die ook aansluit op ontwikkelingen in andere sectoren van de maatschappij. En als er dan een collectie wordt geschonken die voorziet in die uitbreidingsgedachte en die als het ware zichzelf kan bedruipen dankzij het fonds, dan kan een museum in deze ontwikkeling die alleen maar dankbaar aanvaarden.

Op 20 oktober 2003 werd in een bijzondere raadsvergadering in aanwezigheid van Tijmen en Helen Knecht-Drenth de schenking bij acclamatie aanvaard.

Tijmen Knecht gaf nog een klein college kunstgeschiedenis in zijn toespraak tot de raad, waarin hij constateerde dat na 1945 het reële, concrete en exacte ‘uit’ was, en alleen

Directeur Musea Deventer Charles Boissevain en assistentconservator Mara Bosboom; achter hen een schilderij met een zicht op Deventer van Johan Hendrik Weissenbruch.

[p. 14]

Deventer gezien vanaf de spoorbrug.

innerlijke roerselen nog telden. Dat daarbij een historische blik op de ontwikkelingen in ons land een schaars goed werd, was een onvermijdelijk gevolg. Knecht concludeerde: ‘Pernis² is niet mooi. Het is alleen mooi voor wie in al die installaties, tanks en treinen het symbool zien van menselijke inventiviteit en scheppingskracht dat heenwijst naar een steeds verstrekkender kunnen.’

En aan het adres van het Deventer museum gaf hij het antwoord op de ook door ons gestelde vraag:

‘Wie koopt nu ‘Pernis’ of een moderne windmolen op het doek? Mijn antwoord luidt: een museum dat zich tot taak heeft gesteld het verschuivende beeld van dit land te blijven volgen.’

En met de overhandiging van een schilderij van de Deventenaar Han van Meegeren aan de burgemeester was de overdracht van de collectie Knecht-Drenth een feit.

De burgemeester had hier namens de gemeente een heel mooi antwoord op: ‘Het is mij een bijzonder genoegen u te kunnen mededelen dat de gemeenteraad van Deventer in haar vergadering van 20 oktober 2003 heeft besloten aan het echtpaar Knecht-Drenth de zilveren erepenning van Deventer toe te kennen en de heer en mevrouw Knecht-Drenth in te schrijven in het Gulden Boek van de gemeente Deventer.’

2 Het ooit landelijke dorp Pernis ligt nu ingeklemd tussen de havens van Rotterdam, temidden van de petrochemische industrieen en de containeroverslag.