|
| |
Signalementen
Nederlandse Taalkunde
Nederlandse Taalkunde (ISSN 1384 5845), 10de jaargang, (2005), nr. 3/4 (pp. 193-380)
Het tijdschrift Nederlandse Taalkunde bestaat tien jaar. Om die reden zijn het derde en vierde nummer van de 10de jaargang niet als afzonderlijke nummers verschenen, maar wel als een dubbelnummer én als een themanummer met de titel Confrontaties en perspectieven Nederlandse taalkunde in bedrijf. Arie Verhagen heeft het over de constructiegrammatica en ‘usage based’ taalkunde. Hans Broekhuis bespreekt de balans tussen eenvoud en complexiteit met betrekking tot de generatieve syntaxis. Georges De Schutter behandelt de studie van syntactische dialectgegevens. Harry van der Hulst verdiept zich in de vorm van taal. Hans den Besten en Frans Hinskens schrijven over diversificatie van het Nederlands door taalcontact. Fred Weerman ten slotte behandelt het probleem ‘taalverandering’. Op die artikelen volgen nog enkele rubrieken met o.a. boekbesprekingen en signalementen.
| |
Nederlandse Taalkunde
Nederlandse Taalkunde (ISSN 1384 5845), 11de jaargang, (2006), nr. 1 (pp. 1-99)
In dit eerste nummer van de 11de jaargang van Nederlandse Taalkunde verklaart Gertjan Postma het verval van het comparatieve voegwoord dan en de vervanging door als. Frank Joosten en Lea Vermeire hebben het over collectiva en relationaliteit. Leonie Cornips en Annie Ribbert behandelen de variatie in tweeledige verbale clusters in het Heerlens Algemeen Nederlands. Daarop volgen dan enkele boekbesprekingen en signalementen. Het nummer wordt afgesloten met een kort tijdschriftenoverzicht.
| |
| |
| |
Taal en Tongval
Taal en Tongval - tijdschrift voor taalvariatie (ISSN 0039 8691), 57ste jaargang (2005), nr. 1 (pp. 1-110)
In dit eerste nummer van de 57ste jaargang van Taal en Tongval heeft Frans Hinskens het over dialectgrenzen, taalgrenzen en staatsgrenzen. Daarna verzorgt Ludger Kremer een bibliografisch overzicht van de grensdialectologie met betrekking tot de staatsgrens tussen Duitsland en Nederland. Georg Cornelissen behandelt de grensdialectologie tussen Arnhem en Aken. Charlotte Giesbers, Roeland van Hout en Renée van Bezooijen voeren een onderzoek naar dialectgebruik en attitude in het Kleverlands. En Tom F.H. Smits bekijkt dialectverandering in grensoverschrijdend perspectief.
| |
Werkwoordspelling voor hoger onderwijs
Wilma van der Westen, Welgespeld - Werkwoordspelling voor hoger onderwijs, Uitgeverij Coutinho, Bussum, 2005, 208 pp., ISBN 90 6283 470 1. Prijs: € 19,50.
Dit boek is een theorie- en oefenboek over de werkwoordspelling voor studenten in het hoger onderwijs. Op een uitvoerige inleiding en verantwoording volgt een begintoets. Aan de hand van die toets kunnen studenten bepalen welke hoofdstukken voor hen van belang zijn. Het eerste hoofdstuk gaat over het vinden van de stam en het tweede hoofdstuk over het vinden van de persoonsvorm. Hoofdstuk 3 tot 18 behandelen dan allerlei moeilijkheden van de werkwoordspelling en aanverwante problemen. Elke soort fout of elke afzonderlijke moeilijkheid wordt in een apart hoofdstuk aangepakt: de persoonsvorm in de tegenwoordige tijd; onregelmatige en sterke werkwoorden; Engelse werkwoorden; de gebiedende wijs; zinnen met meerdere werkwoorden; woorden die op werkwoorden lijken, maar het eigenlijk niet zijn ... Elk hoofdstuk bevat oefeningen, waarvan de oplossingen achter in het boek staan. Er zijn ook tussentijdse toetsen, met alweer de oplossingen achter in het boek. Er zijn zes bijlagen (Engelse werkwoorden, veelvoorkomende sterke en onregelmatige werkwoorden (één keer op basis van klank en één keer op basis van het alfabet), de vervoeging van geheel onregelmatige werkwoorden, de verbuiging van bijvoeglijk gebruikte voltooide en tegenwoordige deelwoorden, werkwoorden met en zonder te), een verklarende begrippenlijst, een literatuuropgave en een register. De auteur heeft gebruikgemaakt van de bevindingen van psycholinguïstisch onderzoek en van nieuwe didactische inzichten.
| |
Basisgrammatica
Henriëtte Houët, Prisma Basisgrammatica Nederlands, Het Spectrum, Utrecht, 2005, 80 pp., ISBN 90 274 9702 8. Prijs: € 5,95.
Dit boekje is tegelijk handig en beknopt. In 28 hoofdstukjes van telkens maar één bladzij worden de belangrijkste onderdelen van de hele Nederlandse grammatica uitgelegd. Zo zijn er hoofdstukjes over grammatica Nederlands: de regels voor zinnen en woorden; zinsontleden en woordbenoemen; werkwoorden; persoonsvorm; onderwerp; gezegde; regelmatige en onregelmatige werkwoorden; stam plus t; spelling van andere werkwoordsvormen; aanvullingen op het gezegde; lijdend voorwerp; meewerkend voorwerp; voorzetselvoorwerp; bijwoordelijke bepalingen; de tijden van de zinnen; woordsoorten; zelfstandige naamwoorden; lidwoorden; bijvoeglijke naamwoorden; koppelwerkwoorden; naamwoordelijke gezegde; bijvoeglijke bepalingen; bijwoorden; voornaamwoorden; telwoorden; samengestelde zinnen; hoofdzinnen en bijzinnen; bijvoeglijke bijzinnen. Bij elk hoofdstukje hoort exact één bladzij met oefeningen. De oplossingen staan achter in het boek. Het boekje is bijzonder nuttig voor studenten die bij het begin van een opleiding hun basiskennis van de grammatica willen opfrissen.
| |
Nieuwe uitgave Handboek Spelling
Johan De Schryver & Anneke Neijt, Handboek Spelling, vijfde druk, Wolters Plantyn, Mechelen, 2005, 430 pp., ISBN 90 301 8650 X. Prijs: € 29,-.
De vierde druk van dit Handboek Spelling dateert nog maar van 2002. Door de wijzigingen die in 2005 in de spelling van het Nederlands aangebracht zijn (en die pas in augustus 2006 van kracht worden), is nu al de vijfde druk van dit standaardwerk op de markt gekomen. Dit enorm uitvoerige werk behandelt
| |
| |
werkelijk alle aspecten van de Nederlandse spelling. Alles is van ontzettend veel voorbeelden voorzien. Intermezzo's geven achtergrondinformatie, bijvoorbeeld over de ontwikkeling van het schrift, dyslexie en aardrijkskundige eigennamen. Het hele spellingoverzicht is ondergebracht in twaalf hoofdstukken: inleiding, hoofdregels, splitsen in lettergrepen, klinkers, tweeklanken, medeklinkers, werkwoordsvormen, buigingsvormen, afleidingen, samenstellingen, hoofdletters, woordtekens en leestekens. Elk hoofdstuk begint met een toets, waarop onmiddellijk de oplossingen volgen. Achter in het boek vind de gebruiker talloze lijsten, uiteraard met hoofdtijden, maar ook met afkortingen, muntcodes, vaak betwijfelde woorden, spatiëringsregels, translitteratieconventies voor Russische letters, verschillen spelling 1995 - spelling 2005. Niets is aan het toeval overgelaten.
| |
De moeilijkste woorden uit de media
Carlo van Nistelrooy (red.), KriQ 2005 - De 101 moeilijkste woorden uit de media, Lenthe Publishers, s.l., 124 pp., ISBN 90 75458 53 3. Prijs: € 15,95.
Via www.kriq.nl kan iedereen die dat wil, zich gratis abonneren op een werkdagelijkse e-mail met een moeilijk, grappig, modern of modieus woord uit de media. Bij elke KriQ (zo heet de e-mail) staan de uitspraak, bron, context en een woordfeit vermeld. Dit boekje bevat de 250 woorden die in 2005 naar de KriQ-abonnees gestuurd zijn. Het eerste woord is aardscheerder (een planetoïde die dicht in de buurt van de aarde kan komen), het laatste is zeel (draagband). Bij dat laatste woord lezen we onder het kopje woordfeit: ‘Zeel is een oeroud inheems woord voor “touw” of “band” (of een werktuig dat daarvan gemaakt is). Het is verwant met het Gotische werkwoord insailjan, dat “aan touwen binden” betekende. Ook het woord zenuw is in de verte met zeel verwant. De gebruikelijkste betekenis van zeel is tegenwoordig “draagband, draagriem”. In het Belgisch-Nederlands kan het ook “dik touw” betekenen. Men kent in Vlaanderen de uitdrukking aan hetzelfde zeel trekken (of één zeel trekken) voor “één lijn trekken”. Nog enkele woorden die in 2005 de revue passeerden: antediluviaans, etnofaulisme, inktvraat, orthopraxie, satraap en verschalen.
| |
Spreekwoorden en gezegden
Spreekwoorden en Gezegden - De belangrijkste Nederlandse spreekwoordenboeken van 1840 tot 1950 op cd-rom, Genootschap Onze Taal & Stichting Historic Future, Digital, 2005, ISBN 90 76650 00 4. Prijs: € 35,-.
Deze cd-rom, die het resultaat is van de samenwerking tussen het Genootschap Onze Taal en de Stichting Historic Future, verzamelt de belangrijkste Nederlandse spreekwoordenboeken van 1840 tot 1950. In chronologische volgorde gaat het om de werken van J.P. Sprenger van Eijk (Handleiding tot de kennis van onze vaderlandsche spreekwoorden en spreekwoordelijke zegswijzen, bijzonder aan de scheepvaart en het scheepsleven, het dierenrijk en het landleven ontleend, 1844), J.P. Sprenger van Eijk (Het spreekwoordelijk gebruik van bijbeltaal in de burgerlijke zamenleving, vóór 1859), P.J. Harrebomée (Spreekwoordenboek der Nederlandsche taal, of verzameling van Nederlandsche spreekwoorden en spreekwoordelijke uitdrukkingen van vroegeren en lateren tijd, 1858-1870), A.E.B. Herroem (Bacchus in Spreekwoordentaal, aangetoond in eenige honderden spreekwoorden en spreekwoordelijke gezegden [...], 1874), E. Laurillard (Bijbel en volkstaal, 1875), H. Frijlink (Gevleugelde woorden, 1875), C.F. Zeeman (Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, benamingen en volksuitdrukkingen aan den bijbel ontleend, 1877), Taco H. De Beer en E. Laurillard (1893-1899), A. De Cock (Spreekwoorden en Zegswijzen afkomstig van Oude Gebruiken en Volkszeden, 1908), A. De Cock (Spreekwoorden en zegswijzen over de vrouwen, de liefde en het huwelijk, 1911) A. De Cock (Spreekwoorden, zegswijzen en uitdrukkingen op volksgeloof berustend, 1920-1922), F.A. Stoett (Nederlandsche Spreekwoorden, Spreekwijzen, Uitdrukkingen en Gezegden, vijfde druk, 1923-1925) en K. ter Laan (Nederlandse spreekwoorden, spreuken en zegswijzen, 25ste druk, 2003). De cd-rom kan zo op de computer geïnstalleerd worden dat met behulp van Adobe Acrobat in alle woordenboeken tegelijk gezocht kan
worden. Eén zoekopdracht levert dan een lijst op van alle vindplaatsen in de bovengenoemde woordenboeken.
| |
7500 pagina's spelling van het Nederlands
200 jaar spelling van het Nederlands, cd-rom, Genootschap Onze Taal & Stichting Historic Future, Digital, 2005, ISBN 90 76650 33 0. Prijs: € 25,-.
Ook deze cd-rom is het resultaat van de samenwerking tussen het Genootschap Onze Taal en de Stichting Historic Future. De cd-rom biedt een overzicht van 200 jaar spelling van het Nederlands: de spellingverhandeling van M. Siegenbeek (1805) en de 11 woordenlijsten die uit- | |
| |
gegeven zijn tussen 1866 en 1995. Hij kan doorzocht worden met behulp van Adobe Acrobat. Eén zoekopdracht levert een lijst op van alle vindplaatsen in de doorzochte woordenlijsten. Als je bijvoorbeeld pannekoek zoekt, dan krijg je een lijst van alle woordenlijsten van 1866 tot 1954. Jammer genoeg werkt het zoeksysteem niet feilloos, want als je pannenkoek intikt, dan vind je niets, terwijl je toch de woordenlijst van 1995 als resultaat van de zoekopdracht verwacht.
| |
Overbodig Engels
Aap Noot Mies Wim Not Yet - Puntdichten over het overbodige Engelse leenwoord, met audio-cd, Estheco / Het Ampzing Genootschap, Haarlem, 2006, ISBN 90 808466 2 7. Prijs: € 13,95.
Na het Vleesch noch fish woordenboek (2004) en Het kant noch wall boek (2005) is nu het derde boek van het Ampzing Genootschap verschenen: Aap Noot Mies Wim Not Yet. Het is een dichtbundel met spitsvondige puntdichten over het overbodige Engelse leenwoord. Het Ampzing Genootschap is ontstaan uit een groepje muzikanten met de naam Wilt Vleesch die besloten actie te voeren tegen het oprukkende Engels. Daartoe stichtten de muzikanten het Ampzing Genootschap. Er werden bijeenkomsten georganiseerd, dictees, diners en boekenmissen. Er verschenen digitale geluiddragers en boeken. Eén voorbeeld van een puntdicht uit dit boek:
| |
Cum laude
De kapperschool in Haarlem
Zelfs een uitmuntende leerling
krijgt hier een hairexamen.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd