Neerlandia/Nederlands van Nu. Jaargang 110

[p. 19]

Een ANV-mini-symposium in Den Bosch
Vlaanderen dichterbij voor Nederland
Els Ruijsendaal

Zijn de Belgen, ook de Vlamingen, onbekende buren voor Nederlanders en omgekeerd? Is een goede buur niet kostbaarder dan een verre vriend?

Met deze vraag opende prof. dr. Anton van der Geld op 26 september 2005 in het stadhuis van 's-Hertogenbosch een ANV-minisymposium, dat de titel droeg: Vlaanderen dichterbij voor Nederland.

Het onderwerp van die middag, vrij weergegeven als de noodzaak tot nauwere samenwerking tussen Noord en Zuid, en de huidige vorderingen daarin, kunnen we gevoeglijk tot een kernthema bestempelen van de discussie over de plaats en waarde van de Lage Landen in Europa. Het ANV heeft de inspanningen daarvoor altijd als de wezenlijke grondslag van zijn bestaan beschouwd.

De vertegenwoordiging van de Vlaamse Regering in Nederland is reeds jaren een feit. Zij bestaat uit een diplomatieke (en algemeen-culturele) vertegenwoordiging, een vertegenwoordiging voor handel en economie, en een voor toerisme. De bekleders van deze bij uitstek verbindende functies, de heren Axel Buyse, Ludwig Van den Bossche en Karel Ooms, waren de gastsprekers. De burgemeester van 's-Hertogenbosch was de officiële gastheer van dit symposium.

Tot de deelnemers en gasten behoorden de Secretaris-Generaal van de Benelux Economische Unie, de heer Hennekam, de gewezen ministers mevrouw Gardeniers en de heer Braks, en andere nauw betrokken functionarissen uit de politieke en culturele wereld. Zij gaven invulling aan het besef dat (nog) betere noord-zuidverbindingen, zoals die ook deze middag weer aan de orde kwamen, van levensbelang zijn voor de Lage Landen.

De huidige werkelijkheid

Prof. Anton van der Geld beschreef dit noord-zuidkern-thema en de reële ontwikkelingen en huidige situatie daarin. We bevonden ons, het is goed om dat even te zeggen, niet voor niets in Brabant, waar Vlaanderen soms dichterbij is dan Holland.

Dr. Ton Rombouts, burgemeester van 's-Hertogenbosch, mevr.Til Gardeniers, oud-minister, ir. Gerrit Braks, oud-minister en drs. Axel Buijse, vertegenwoordiger van de Vlaamse Regering in Nederland poseren na afloop rond de ‘aanstichter’ van deze ANV-middag, prof. dr. Anton van der Geld, president B.U.C.

[p. 20]

Om de discussie een startpunt te geven stelde Van der Geld de vraag: ‘Is Vlaanderen onmisbaar voor Nederland?’ Het is natuurlijk geen vraag, het is meer de vraag hoe je overheden en burgers betrekt bij de noodzaak ervan. Een symposium er is om samen daarover te praten en van elkaar te vernemen wat de ander daartoe nodig acht. Die open houding bepaalde de bewoordingen van Van der Geld bij zijn aanbeveling Vlaanderen alleen al als goede buur te omarmen. 175 jaar apart: hoe verwant zijn Vlaanderen en Nederland nog? De zondag ervoor was er een radio-uitzending vanuit DeBuren en Nederland had een uur extra nodig om vertrouwd te raken met de historische feiten daaromtrent! Genoegzaam is aangetoond, dat de moedertaal bij uitstek de binding vormt tussen mensen. Mensen ervaren het als een recht om zich in hun moedertaal uit te drukken, onderwijs te genieten, bestuurd en berecht te worden.

Welnu, ongeveer 22 miljoen inwoners vormen in Nederland en België een aaneen gesloten taal- en cultuurgebied. Bij dit taalgebied behoren uiteraard ook onze dierbare koninkrijksgenoten in Aruba en de Nederlandse Antillen. Ook onze taalvrienden in Suriname, Indonesië, Zuid-Afrika en elders op de wereld. Dat in het buitenland naar schatting meer dan 10.000 mensen Nederlands studeren is een gegeven, waar de overgrote meerderheid geen weet van heeft. Hoe staat het met ons zelfbewustzijn daarover? Een indicatie geeft het antwoord op de vraag: wie vinden de eigen taal het mooist? 39 % van de Nederlanders en 63 % van de Vlamingen. De helft van de EU-burgers spreekt twee talen, naast Engels ook Frans en Duits. In de EU heeft 34 % Engels, 12 % Duits en 11 % Frans als tweede taal. Het zijn niet alleen cijfers, Van der Geld geeft daarmee ook de huidige verhoudingen aan. Dichter bij huis komt nog een anderssoortige vaststelling: de verhouding autochtonen-allochtonen, hier aangewezen in enkele grote steden:

Rotterdam	54 % - 46 %
Gent	85 % - 15 %
Utrecht	68 % - 32 %

Dat is de huidige werkelijkheid, en kennis en vooral besef daarvan vormen de voorwaarde om samen verder te kunnen. Van der Geld bepleit in die werkelijkheid meer aandacht voor het Nederlands als moedertaal: deze dient een enculturatie te ondergaan.

Van der Geld noemt enkele voorbeelden:

-	ruime aandacht schenken aan het Nederlands als moedertaal, eenzelfde grammatica en spelling in Vlaanderen en Nederland;
-	met de moedertaal kan dan de enculturatie gestalte krijgen met vakken als de Belgische, Vlaamse en Nederlandse geschiedenis;
-	de ontwikkeling van een gezamenlijk kunstenplan en een vergelijkbaar subsidieregeling en op elkaar afgestemde culturele activiteiten;
-	een gemeenschappelijk Nederlands-Vlaams radio- en tv-kanaal met wezenlijke aandacht voor het proces van culturele integratie;
-	en niet in de laatste plaats hernieuwde aandacht in onze Benelux-landen voor de Franse taal en cultuur.

Hier ligt toch een uitnodiging voor het ANV om een plan voor enculturatie van verwante gebieden op te stellen.

De feiten

De heer Axel Buyse, algemeen en cultureel vertegenwoordiger van de Vlaamse Regering in Den Haag, wilde eerst de basale jaartallen nog eens op een rijtje zetten. Dit om geen misverstanden te krijgen over de wegen waarlangs historisch gedacht en dus nu gevoeld wordt, en deze educatie is in onze contreien geen luxe.

1585, 1713, 1795, 1815, 1830-39, zoveel wil Buyse in dit jaar van 1830 maar zeggen. Het zijn jaartallen waar men niet naar mag raden, waarvan geweten moet worden waarvoor zij staan. In het België dat vanuit en via deze tijdperkmomenten is ontstaan, schetste Axel Buyse de federale staat en de langzame ontmanteling ervan tot daar waar een eveningspunt wordt bereikt: maar waar ligt dat precies? Hier werd een geschiedenis geschreven die exemplarisch is voor al die landsdelen en deelstaten van na 1815 die net als Vlaanderen hun taal en cultuur, maar ook hun economie in de politiek willen terugvinden.

Een warmtefoto van Europa die op zijn roodst is in en rond onze landen, bracht een aanwezigheid en bedrijvigheid in beeld, die handelsattaché Ludwig Van den Bossche inkaderde met harde feiten. Samen op de warmtefoto! Vlaanderen is eerste klant en leverancier van Nederland in Europa. We hebben dus alles met elkaar te maken! En dat heeft Van den Bossche in zijn geheel eigen stijl ingevuld, en hoe! Met het gemak van overzicht en beleidskennis schetste hij de centra van bedrijvigheid in Nederland, van goederenvervoer tot en met petrochemie, van grafische sector tot en met multimedia, om terecht te komen in de cultuurverschillen van beide landen, die een hindernis van formaat vormen. Maar in feite vullen ze elkaar aan, als we dat maar eens zouden erkennen...

De bedrijfscultuur, die in Vlaanderen een masculien tintje heeft en in het Nederlandse poldermodel een feminiene inslag: machtsafstand versus collectivisme. Van den Bossche liet ze bij elkaar komen in de zichzelf aanvullende kenschets van de fraaie hyperbool: Vlaanderen leeft om te werken, Nederland werkt om te leven. Dat dit rolmodel tijdens de maaltijd even wordt omgewisseld, doet daar niets aan af.

Vlaanderen, aldus Karel Ooms, is een ideaal product als het om toerisme gaat. Voor Nederland geldt de nabijheid, de taal, de perceptie. Herhalingsbezoeken wijzen Gent en Leuven aan als succesbestemming.

[p. 21]

De vertegenwoordiging van de Vlaamse Regering in Nederland is reeds jaren een feit. Zij bestaat uit een diplomatieke (en algemeen-culturele) vertegenwoordiging, een vertegenwoordiging voor handel en economie, en een voor toerisme. De bekleders van deze bij uitstek verbindende functies, de heren Axel Buyse, Karel Ooms en Ludwig Van den Bossche (v.r.n.l.) waren de gastsprekers. Zij kunnen terugzien op een substantiële bijeenkomst.

Het product Vlaanderen: we worden binnengeleid in een volwassen industrietak, zoals de duizelingwekkende aantallen overnachtingen ons duidelijk maken. De liefde - maar Ooms maakt al duidelijk: de kwaliteit die dat veroorzaakt - komt voornamelijk van één kant, want de Vlaams-Nederlandse bezoeksverhouding is vooralsnog blijven steken op een op vier.

Korte vakanties zijn voor de Nederlanders favoriet, met de daarin gezochte aandoeningen als gezelligheid, eten, taal, ontspanning en verantwoord zondigen.

Het klimaat weert wel eens de echte zonaanbidders en ook de properheid en het après-strandgebeuren steken wel eens een spaak in het toeristenwiel. Maar de Nederlandse collega's zijn toch regelrecht jaloers op de culturele evenementen die zo toeristisch-effectief voor de steden worden georganiseerd. Het oude vooroordeel, zo verwijt Ooms de Vlamingen, dat de Nederlanders zuinig zouden zijn, is daarbij volstrekt onwaar: zij geven meer uit dan de Duitsers en welke andere bezoekers ook. Wat zij consumeren, maakt hen tot de belangrijkste buitenlandse toeristenmarkt.

Burgmeester Rombouts bekijkt zijn stad als centrummogelijkheid voor Nederland en Vlaanderen. Met trots wijst hij op de prachtige ruimte in het Bossche stadhuis, waar wij te gast zijn: een ruimte die openstaat voor de toekomst van de nauwer verbonden Lage Landen. Het stelsel van rechtstreeks gekozen burgemeesters, daar verlangt de burgemeester wel enigszins naar: daarin kunnen ambities een betere kans krijgen. En daarin is zijn stelling: een stad die investeert in cultuur, sport en onderwijs, is uiteindelijk economisch succesvol. ‘Hier gebeurt het’, dat is de aantrekkingskracht die zo'n aanpak meebrengt. De stad bouwt alvast aan deze toekomst.

Discussie en samenspraak

Ja, daar kwam de hamvraag, van de heer Van Boetzelaer: hoe moet het nu verder met het federalistische België en de Benelux Economische Unie? Buyse reageert in eerste instantie: de herziening van het verdrag komt eraan, Vlaanderen ijvert ervoor de nieuwe staatsvorm in een Benelux-verband te vertalen.

De heer Hennekam spreekt van drie landen en vijf partners, maar ook van de nieuwe taken die na vijftig jaar Benelux op een verbond wachten, bijvoorbeeld die van politie en justitie.

De heer Vanheste ziet een bredere eenheid met Nederland dan de nu gerichte (op Holland) als een kans die gegrepen moet worden. Op concreet niveau. Buyse beaamt dat we zover moeten komen en wederzijds koudwatervrees en calimerogevoel moeten zien kwijt te raken in een werkelijkheid die zich uiteindelijk al over de Schelde en IJzeren Rijn heen aan het worstelen is. Gardeniers en Braks vullen elkaar aan in de zorgen en gedachten over afgesloten tv-kanalen, maar ook zien zij hoopvolle ontwikkelingen zoals in DeBuren.

In het wachten op duidelijk stappen van de wederzijdse regeringen kunnen bijeenkomsten en contactmogelijkheden als deze een belangrijke rol vervullen.

Aan de inzichtelijke presentatie van de gespreksleider van deze middag, prof. Van der Geld, de burgemeester van 's-Hertogenbosch, de heer Rombouts, en van de drie gastsprekers, de heren Buyse, Van den Bossche en Ooms, zal het niet liggen. Ten overstaan van de verantwoordelijke partijen in de verbindingen tussen de Benelux-partners - de administratie van de Benelux enerzijds en de locale overheden (van hoog tot laag) anderzijds - zijn de zaken waarom het draait in onze regio van Europa, in een breed overzicht en heldere bundeling naar voren gebracht op een niveau waarvan gezegd kan worden dat het woord nu aan de regeringen is.