Neerlandia/Nederlands van Nu. Jaargang 108

Taalartikelen in nationale grondwetten
De verschillende formuleringen van grondwetartikelen over de landstaal binnen de EU
Dick Wortel

Op zaterdag 30 oktober vindt een conferentie te Dordrecht plaats onder de prikkelende titel ‘Nederlands in de Grondwet?’, georganiseerd door de Werkgroep Taal en Taalbeleid (WTT). De werkgroep meent dat opname van een artikel in de Nederlandse grondwet samenhangt met de noodzaak een degelijk taalbeleid te verwezenlijken. In een eerder artikel in Neerlandia (jaargang 2004, nummer 3) zijn daartoe argumenten op tafel gelegd.

De werkgroep heeft verschillende grondwetten van EU-lidstaten onder de loep genomen. Dat onderzoek heeft uitgewezen dat een overgrote meerderheid van de EU-landen een artikel in de grondwet heeft opgenomen met betrekking tot de landstaal. Het onderzoek van de WTT is zeker niet volledig, maar wel overtuigend genoeg om aan te tonen dat een artikel in de Nederlandse grondwet over de landstaal in de nieuwe Europese verhoudingen beantwoordt aan de vaststelling in de Europese grondwet dat de lidstaten verantwoordelijk zijn voor de eigen taal en cultuur, en dat Europa de bevordering daarvan tot zijn plichten rekent.

De volgende EU-staten hebben in hun grondwet een artikel over de landstaal: Cyprus, Finland, Frankrijk, Ierland, Oostenrijk, Portugal, Spanje, Estland, Letland, Litouwen, Malta, Polen, Slowenië en Slowakije. Een expliciete verwijzing naar wettelijke regeling heeft Luxemburg: ‘La loi réglera l'emploi des langues en matière administrative et judiciaire’. België kent een bijzondere situatie en heeft een uitgebreide en gedetailleerde taalwetgeving.

De verschillende formuleringen

De teksten zijn dikwijls zeer eenvoudig en kunnen als voorbeeld dienen voor de formulering van een taalartikel in de Nederlandse grondwet. Alleen expliciete formuleringen in de grondwet worden hieronder genoemd. In sommige landen is het artikel door een officiële Engelse vertaling gevolgd, afkomstig van weblocaties van de overheid of van officiële instanties. Enkele ambassades waren zo vriendelijk desgevraagd de formulering van het grondwetsartikel van hun land te verstrekken. Wat betreft de staten die nog geen lid van de EU zijn: in de grondwet van Bulgarije werd aangetroffen: ‘Bulgarian is the official language of the Republic’ (artikel 3) en in Roemeense grondwet staat: ‘In Romania, the official language is Romanian’ (artikel 13).

[p. 20]

CYPRUS	Artikel 3
1. The official languages of the Republic are Greek and Turkish.
ESTLAND	Artikel 6
The official language of Estonia is Estonian.
FINLAND	Par. 17
Rätt till eget spräk och egen kultur, ‘Recht op de eigen taal en cultuur’.
Finlands nationalspråk är finska och svensk, ‘Finlands officiële talen zijn het Fins en het Zweeds’
FRANKRIJK	Artikel 2
La langue de la République est le français.
IERLAND	Artikel 8
1. The Irish language as the national language is the first official language.
2. The English language is recognised as a second official language.
3. Provision may, however, be made by law for the exclusive use of either of the said languages for any one or more official purposes, either throughout the State or in any part thereof.
LETLAND	Hoofdstuk 1, artikel 4
‘The Latvian Language is the official language in the Republic of Latvia.’
LITOUWEN	Hoofdstuk 1, artikel 14
Lithuanian shall be the State language.
MALTA	Section S [National Language]
(1) The National language ('landstaal’) of Malta is the Maltese language.
(2) The Maltese and the English languages and such other language as may be prescribed by Parliament (by a law passed by not less than two-thirds of all the members of the House of Representatives) shall be the official languages ('officiële talen’) of Malta and the Administration may for all official purposes use any of such languages:
OOSTENRIJK	Artikel 8
Die deutsche Sprache ist, unbeschadet der den sprachlichen Minderheiten bundesgesetzlich eingeräumten Rechte, die Staatssprache der Republik.
POLEN	Artikel 27
Polish shall be the official language in the Republic of Poland.
This provision shall not infringe upon national minority rights resulting from ratified international agreements.
PORTUGAL	Artikel 11
Símbolos nacionais e língua oficial, ‘Nationale symbolen en officiële taal’.
3. A língua oficial é o Português, ‘De officiële taal is het Portugees’.
SLOWAKIJE	Artikel 6
(1) Slovak is the state language on the territory of the Slovak Republic.
(2) The use of other languages in dealings with the authorities will be regulated by law.
SLOWENIË	Artikel 11
The official language of Slovenia shall be Slovenian. In those areas where autochthonous Italian or Hungarian ethnic communities reside, the official language shall also be Italian or Hungarian.
SPANJE	Artikel 3
1. El castellano es la lengua española oficial del Estado. Todos los españoles tienen el deber de conocerla y el derecho a usarla, ‘Het Castiliaans is de officiële taal van de Staat. Alle Spanjaarden hebben de plicht de taal te kennen en het recht de taal te gebruiken’.
2. Las demás lenguas españolas serán también oficiales en las respectivas Comunidades Autónomas de acuerdo con sus Estatutos, ‘De overige talen van Spanje zullen ook officieel zijn in de betreffende Autonome Gemeenschappen (Comunidades vert.) in overeenstemming met hun Verordeningen (Estatutos vert.)’.

Conclusie

Nederland behoort met het ontbreken van een grondwettelijk artikel binnen de EU tot een zeer kleine minderheid.

[p. 21]

Nederlands in de grondwet?
ANV-conferentie over taalbeleid
zaterdag 30 oktober 2004, 12.30 (13.00)-18.00 uur

De toegang is gratis

Statenzaal van het Hof in Dordrecht

Hof 12, 3311XG Dordrecht, 078 - 6134626.

Georganiseerd door de werkgroep Taal en Taalbeleid

De Europese talen en culturen verkeren in een nieuwe situatie: zij maken deel uit van de veeltalige en multiculturele Europese Unie, maar de zorg voor de nationale talen berust uiteraard bij de staten zelf.

Dat vereist een in de huidige context passend taal- en cultuurbeleid. Dat geldt ook voor ons taalgebied.

Nederland zal zijn taalbeleid op due situatie dienen toe to spitsen. Wat zou Nederland moeten doen?

PROGRAMMA
[onder voorbehoud]
12.10	Koffie
	Inschrijving en ontvangst van de deelnemers.
13.00	Welkomstwoord door dr. Els Ruijsendaal
	Voorzitter
13.05	Openingstoespraak door de heer Axel Buyse
	Vertegenwoordiger van de Vlaamse Regering
13.20	Inleiding tot het middagprogramma
13.30	Prof. dr. Anne-Marie Van den Bossche
	Hoogleraar Europees Recht aan de Radhoud Universiteit Nijmegen
	Taalbeleid in de Europese Unie: eenheid in verscheidenheid
13.50	Gelegenheid voor gedachtewisseling over dit onderwerp
14.00	Prof. dr. Jan Q.T. Rood
	Bijzonder hoogleraar Internationale betrekkingen, i.h.b. internationale politieke economie.
	Directeur Nederlands Instituut voor Internationale Betrekkingen (Clingendael)
	De positie van Nederland in een zich uitbreidende Europese Unie met aandacht voor de positie van de Nederlandse taal
14.20	Gelegenheid voor gedachtewisseling over dit onderwerp.
14.30	Prof. mr. dr. Andries Postma
	Universitair hoofddocent aan de Rijksuniversiteit Groningen, bijzonder hoogleraar onderwijsrecht
	Taalbeleid als eis van sociale rechtvaardigheid
14.50	Gelegenheid voor gedachtewisseling over dit onderwerp.
15.00-15.45
PAUZE
15.20	Samenvatting van de spreekbeurten en conclusies door dr. Els Ruijsendaal.
15.30	Plenaire FORUMDISCUSSIE tussen sprekers en deelnemers aan de conferentie.
	Hierin geven enkele leden van de
	Vaste Kamercommissie voor OC&W,
	mevrouw Mariëtte Hamer (PvdA)
	de heer Jan de Vries (CDA)
	de heer Arie Slob (ChrU)
	ter inleiding van het debar hun actuele politieke visie op het congresthema.
10.45-18.00	Sluiting en aansluitend een hapje en een drankje.

U kunt zich opgeven bij de secretaris:

Dhr. T.P.F. Wortel, 0(31)71-5765545, [e-mail]

Lopend van het station (15 minuten): Stationsplein - links aan de overkant: Stationsweg | Johan de Wittstraat lopen tot Bagijnhof, rechts aanhouden: Lenghenstraat - linksaf: Vriesestraat

rechtsaf: Gasthuisstraat | Steenstraat | Hofstraat | Hof

Op het kaartje ziet u ook de verschillende parkeerplaatsen.