Gentse museum plaatst Belgen en Nederlanders naast elkaar
● Véronique Van den Abeele
‘Zien zij het anders dan wij?’. Met deze slogan probeert het Museum voor Schone Kunsten in Gent de aandacht te trekken voor de tentoonstelling Verwantschap en Eigenheid - Belgische en Nederlandse kunst 1890-1945 die nog tot 16 juni binnen zijn muren aan het Citadelpark te zien is. De expositie vergelijkt Belgische met Nederlandse schilderijen, soms in geheel onverwachte en provocerende combinaties. Verwantschap en Eigenheid start bij het impressionisme en het symbolisme, vervolgt met het expressionisme en de verschillende avant-gardes en eindigt met de realistische tendensen van voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog.
George Hendrik Breitner, Meiden in de sneeuw, ca. 1894
Belgen zijn vaak niet erg vertrouwd met Nederlandse kunst en ook Nederlanders weten dikwijls niet welke kunst België eigen is. Het Museum voor Schone Kunsten in Gent, dat bijna altijd vanuit de eigen collectie tentoonstellingen opbouwt die zich situeren binnen de Belgische kunstgeschiedenis, wil daar met Verwantschap en Eigenheid verandering in brengen. Hoe heeft de moderne picturale kunst zich ontwikkeld in onze landen? Waar hebben de Belgische en Nederlandse kunst een eigen karakter en waar kunnen we spreken van een dialoog? Deze vragen vormen het vertrekpunt van de tentoonstelling, die een origineel thema op een al even originele manier vorm geeft.
De expositie is een confrontatie van kunstwerken: meestal worden twee kunstwerken naast elkaar geplaatst waardoor de wisselwerking en de beïnvloeding duidelijk wordt. Door de werken op die manier te presenteren wordt een representatief beeld België-Nederland zichtbaar met clichés en voorspelbare vergelijkingen, maar ook met verrassende en nieuwe ontdekkingen. Een trouwens niet-evidente presentatie: enerzijds omdat het kunstwerk representatief moet zijn voor het oeuvre van de kunstenaar en anderzijds omdat de kunstwerken evenwaardig moeten zijn, tenzij er een duidelijk niveauverschil merkbaar is zoals bij de meester-leerling relatie Xavier Mellery (B) en Charles Storm van 's Gravesande (NL). De criteria waarop Marc Lambrechts, curator van de tentoonstelling, zich baseerde om juist die kunstwerken naast elkaar te plaatsen zijn duidelijk visueel. Hij vertrok van de werken zelf en dat brengt mee dat de bezoeker zonder voorkennis de verwantschap kan beleven. Dat maakt de tentoonstelling erg toegankelijk. Daarenboven ontdekten de samenstellers door die manier van presenteren nieuwe confrontaties, nieuwe ‘bronnen’ die niet eerder in de literatuur verschenen en dus mogelijkheid bieden tot verder onderzoek. Het samenbrengen van Kunstenmakers van Jos Verdegem en Zelfportret met drie kinderen van Charley Toorop leverde zo'n verrassende en verder te onderzoeken confrontatie op.
Henri Evenepoel, Zondag in het Bois de Boulogne, 1899
Fernand Khnopff, Gelaat met zwart gordijn, ca. 1909
Daarnaast bevat de tentoonstelling ook enkele alleenstaande werken van kunstenaars die een plaats kregen in de kunstgeschiedenis van hun buurland: als Belg in Nederland of als Nederlander in België. Het werk Machelen. Een boer plant zijn kolen van Jan Toorop is zo'n voorbeeld van hoe een Nederlander die enige tijd (tot 1890) in België verbleef, deel had aan de ontwikkeling van de Belgische schilderkunst.
Dat de tentoonstelling een streling voor het oog is, bewijzen werken zoals Claus' Meisjes in het veld dat naast De weg naar het graf van Ferdinand Hart Nibbrig wordt geplaatst. Heel mooi is ook de Weerspiegeling. De Lindelei te Gent van Albert Baertsoen, dat duidelijk verwantschap vertoont met De Oudeschans te Amsterdam van Willem Witsen: het tijdelijke en passerende leven wordt in beide werken tot stilstand gebracht.
Verwantschap en Eigenheid wordt overzichtelijk en mooi gepresenteerd in de gebruikelijke ruimte voor tijdelijke tentoonstellingen. Elke bezoeker krijgt een gidsje mee waarin bij sommige werken enige uitleg staat. Vaak zijn woorden overbodig en ziet men sowieso de verwantschap en de eigenheid. Wie meer wil weten en lezen, kan zich altijd de rijkelijk geïllustreerde en vlot leesbare catalogus aanschaffen.
Verwantschap en Eigenheid - Belgische en Nederlandse kunst 1890-1945 loopt nog t.e.m. 16 juni in het Museum voor Schone Kunsten, Citadelpark, 9000 Gent (http://finearts.museum.gent.be) en dit van dinsdag tot zondag van 10.00 tot 18.00 uur.
Toegangsprijzen: individuele bezoeker: 6 euro; 55+, studenten en groepen: 5 euro; klanten Fortis: 3 euro. De catalogus kost 30 euro.
Inlichtingen en reservaties: tel.: +32(0)9 240 07 50 - fax: +32(0)9 240 07 90 - expo.msk@gent.be
Auteursrechtelijk beschermd