Neerlandia. Jaargang 106

[p. D14]

Het ‘krankzinnig idee’ IJzeren Rijn
Het opgestoken vingertje van Patrick Dewael
● Tekst en foto Guido Logie

Enige tijd geleden nodigde de VVD de Vlaamse liberale minister-president Patrick Dewael uit om op een verkiezingsbijeenkomst iets te vertellen over zijn aanpak van extreem-rechts in Vlaanderen. Dewael spaarde zijn kritiek op de Nederlandse politici niet. Zo zei hij onder meer dat Nederlandse politici te veel in hun ivoren toren blijven en te veraf staan van de mensen.

De Vlaamse openbare omroep liet een VVD'er aan het woord over de uitspraken van Dewael en hij bleek de speech van de Vlaamse regeringsleider zeer ter harte te nemen. Een Vlaamse, die dat interview beluisterde, hoorde ik smalend reageren: ‘Haha, een Hollander die iets van een Vlaming aanneemt...’. Zo'n reactie is typerend voor de opvatting die velen, en niet alleen in Vlaanderen, over Nederlanders hebben: ze voelen zich moreel bijzonder superieur en staan voortdurend klaar om het moraliserende vingertje op te steken. Nederland gidsland. Ernst Zahn noemt Nederlanders het meest bemoeizuchtige volk ter wereld. (Zie hierover bijvoorbeeld de bijdrage van Wim Couwenberg in het Civis Mundi-jaarboek 2001 dat elders in dit nummer ter sprake komt.) Vlamingen huldigen doorgaans het principe ‘leven en laten leven’ en hebben het meestal niet zo begrepen op regelneven en moraalridders. Vlamingen voelen zich veel minder dan Nederlanders geroepen om publiekelijk voortdurend hun mening te verkondigen. Eerst aan de tapkast komen de Vlamingen los, waar de alcohol er al spoedig voor zorgt dat verschillen in opvattingen sterk uitgevlakt worden... Braaf, voorzichtig, je weet maar nooit dat je die nog nodig hebt... Bruno Valkeniers van Hesse-Noord Natie heeft het er in een interview in dit dossier ook over. Hij spreekt van de underdogmentaliteit van de Vlamingen.

Behoedzaamheid en wollig taalgebruik kenmerkten en kenmerken nog

[p. D15]

steeds de officiële relaties tussen Vlaanderen en Nederland. Er is geen zaak waar zoveel lippendienst aan bewezen wordt als het goede nabuurschap van Vlaanderen en Nederland. Ondanks het feit dat bepaalde dossiers al decennia lang aanslepen en maar niet tot een oplossing gebracht worden, hoor je Vlaamse bewindslieden daar maar zelden publiekelijk iets over zeggen, laat staan over klagen.

Patrick Dewael lijkt van plan met die traditie te breken. De minister-president, die behoorlijk van de tongriem gesneden is, lijkt de intentie te hebben Nederland met gelijke munt te betalen en op tijd en stond het gidsland klaar en duidelijk te zeggen wat hij te zeggen heeft, en dat niet alleen op verkiezingsbijeenkomsten van de VVD.

Eerder had ik het in dit blad over de vergadering van 28 juni 2001 van de Commissie voor buitenlandse en Europese aangelegenheden van het Vlaamse parlement. Daar voelde men Patrick Dewael aan de tand over de uitspraken van Kamervoorzitter De Croo over Nederland en zijn bewoners. Eerst had Dewael het nog over de ‘bijzondere relaties met Nederland’. Maar verder wou hij toch wel kwijt dat we ‘niet om de vaststelling heen kunnen dat de relaties met Nederland soms nogal moeizaam verlopen’. En hij lichtte dat toe: ‘Toch zijn onze Nederlandse vrienden in bepaalde dossiers, zoals de IJzeren Rijn en de verdieping van de Westerschelde, de meest taaie onderhandelaars. Ik blijf echter geloven dat we via een goede dialoog de banden met Nederland nauwer kunnen aanhalen.’

Bange wezels

In zijn toespraak op de nieuwjaarsreceptie van het Vlaams Economisch Verbond kwam Dewael in niet mis te verstane woorden op het dossier IJzeren Rijn terug. Ik citeer de passage integraal. Het verschil in toon in vergelijking met het bovenstaande citaat zal de aandachtige lezer niet ontgaan.

‘Hier in Antwerpen en voor een publiek van ondernemers, heb ik nog een boodschap die u aanbelangt maar in eerste instantie is gericht tot onze noorderburen. Het betreft het ingewikkelde dossier van de IJzeren Rijn. Deze spoorlijn is van groot Vlaams belang omdat ze de aan- en uitvoer kan bevorderen vanuit de haven van Antwerpen naar en van het Ruhrgebied. Maar de spoorwegen zijn in België vooralsnog een federale bevoegdheid. En de IJzeren Rijn loopt over Belgisch, Nederlands en Duits grondgebied.

Na jarenlang getouwtrek en gesprekken werd in maart 2000 tussen België en Nederland een memorandum of understanding afgesloten dat het mogelijk moest maken dat vanaf eind 2001 enkele treinen per dag van het tracé gebruik zouden kunnen maken. Volgens de afspraken had medio 2001 overeenstemming bereikt moeten zijn tussen de drie landen over een definitieve oplossing. Alle studies hebben uitgewezen dat het historische tracé voor de IJzeren Rijn het beste is, ook voor het milieu. Eind december legde de Nederlandse minister Netelenbos in de Tweede Kamer een verklaring af die wijst op Nederlandse politieke onwil over de IJzeren Rijn. Het lijkt erop dat Netelenbos steeds verdere argumenten zoekt om de IJzeren Rijn af te stellen. De IJzeren Rijn werd door beleidsverantwoordelijken in Nederland onlangs afgedaan als een “krankzunnig idee”.

Ik moet de Nederlanders die deze mening toegedaan zijn er wel op wijzen dat dit “idee” afgesproken was. Door de nabijheid van de Nederlandse verkiezingen lijken verschillende Nederlandse bewindsvoerders bange wezels te worden. “Goede afspraken maken goede vrienden”, zegt het spreekwoord. Ik reken erop dat ook Nederland zich aan zijn afspraken houdt.’

Klare en duidelijke taal. Meer moet dat niet zijn. We wilden de minister-president toch wat meer uitleg vragen over een en ander maar hij had het, in de nadagen van zijn blindedarmoperatie, te druk met werk dat was blijven liggen, liet zijn persdienst ons weten. Dat vele werk belette hem niet om in De Laatste Show het banale verhaal van zijn blindedarm te komen doen. Uiteraard zat heel Vlaanderen op dat verslag te wachten. De liberale excellenties blijken een aparte media-politiek te voeren...

Vlaams-Nederlandse huis

Een ander dossier dat al decennia lang met de regelmaat van een klok van onder het stof gehaald wordt, is dat van een Vlaams-Nederlands huis in Brussel. Na een advies ter zake van de Culturele Commissie Vlaanderen-Nederland zou het zowaar zo ver zijn. Er is zelfs als een locatie gevonden, een andere Kladaradatsch dus. De Vlaamse Gemeenschap (sic) kocht een pand op de hoek van de Leopoldstraat en de Wolvengracht, naast de Muntschouwburg.

Maar velen blijven sceptisch. Op de afscheidsreceptie van Jozef Deleu in Gent zei me iemand die inzake Vlaams-Nederlandse samenwerking zijn sporen meer dan verdiend heeft: ‘Heb jij al een Nederlandse begroting gezien waar een spoor van zo'n huis terug te vinden is?’ En hij voegde er ironisch aan toe: ‘Ik kan toevallig wel een begroting lezen...’

Afwachten maar hoe leefbaar het Vlaams-Nederlandse huis en de IJzeren Rijn zullen worden als Nederland over een (behoorlijk) aantal maanden een nieuwe regering zal hebben. De grillige Rick van der Ploeg zal er alvast geen deel meer van uitmaken.