Neerlandia. Jaargang 104

[p. 35]

ANV-Nieuws
Plannen en activiteiten voor de beleidsperiode 2001-2004

Met de topprestaties op het gebied van taal, cultuur en wetenschap is het als met de topsport: die kan alleen maar bestaan bij gratie van een bredere middenlaag, waar enerzijds de voorbereiding op de top geschiedt en anderzijds de voorbeeldwerking van die topsport en de vorming van het grote publiek plaatsvindt, het publiek waaruit weer geput moet worden. Het ANV werkt in deze brede middenlaag, als ‘kwartiermaker’, in aanvulling op het werk van overheidsinstellingen, via sensibilisering van een breder publiek (afdelingen, werkgroepen) en aanmoediging van de directer betrokkenen (kunst- en cultuurprijzen, onderwijsmateriaal en -prijzen), het oog gericht op de wereld om ons heen, met als leidraad het algemene adagium dat de taal het voertuig is van de cultuur.

De beleidsvoornemens en plannen voor de beleidsperiode 2001-2004 kunnen vanuit de boven beschreven optie niet anders dan continuïteit vertonen - zonder continuïteit zou een cultuur trouwens te gronde gaan. Anderzijds is een cultuur die stil staat of die zich isoleert, gedoemd te verdorren en te verdwijnen. Nieuwe ontwikkelingen moeten aldus aangemoedigd of aangezet worden, met open oog voor en vol contact met belendende talen en culturen: een taal- en cultuurgebied als medespeler op het wereldveld. Met het oog daarop tracht het ANV in al zijn activiteiten vooral meer bewustzijn en meer respect te kweken waar het gaat om de Nederlandse taal en cultuur.

In het volgende stuk worden de voortzetting van reeds bestaande activiteiten en het aangaan van nieuwe activiteiten beknopt aangegeven; voor een snelle oriëntatie en ter concretisering zijn in de marge trefwoorden als voorbeelden of weergaven van voorgenomen activiteiten aangebracht.

Beleidsplan 2001-2004

Op verzoek van het Nederlandse ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen heeft het ANV een Beleidsplan 2001-2004 geschreven. Het Beleidsplan is inmiddels voorzien van een advies van de Raad voor Cultuur. De Raad voor Cultuur bekijkt binnengekomen subsidie-aanvragen en adviseert vervolgens het ministerie. Het is de eerste maal dat de Raad voor Cultuur zich buigt over een beleidsplan van het ANV.
Het ANV werd toebedeeld aan de Commissie Letteren. Deze commissie heeft een negatief advies geformuleerd aan het ministerie; de ondersteuning van het ANV kan naar het inzicht van de commissie niet geschieden vanuit het budget van de Cultuurnota. Op Prinsjesdag wordt bekendgemaakt hoe dit jaar de cultuurgelden definitief worden verdeeld.
Het bestuur van het ANV beraadt zich op te ondernemen stappen om de financiering van het ANV in de toekomst zeker te stellen. Het ANV heeft een zodanig brede culturele doelstelling dat de overheid moeite heeft om de vereniging in een ‘hokje’ te plaatsen. Dit is geen nieuw gegeven; in het lange verleden van het ANV heeft deze kwestie al meermalen gespeeld.
De toekomstplannen uit het Beleidsplan 2001-2004 worden hieronder integraal gepubliceerd, zodat u kennis kunt nemen van de informatie die de bron vormt voor het advies van de Raad voor Cultuur aan de Staatssecretaris.
Op http://www.cultuur.nl kunt u alle adviezen van de Raad voor Cultuur inzien.

De positie van de Nederlanden in Europa en de wereld

Naast de integratie, nagestreefd op grond van economische motieven, is behoud van de eigenheid van de verschillende talen en culturen in Europa een van de hoofdthema's in het Europese beleid. Op de uitvoering daarvan dienen de vertegenwoordigers van de betrokken landen nauwkeurig toe te zien en dient door de regeringen actief beleid gevoerd te worden. Daar ligt ook een belangrijke taak voor burgerlijke partijen als het ANV.

Het ANV acht het met het oog daarop ook noodzakelijk reguliere contacten te zoeken en te onderhouden met verenigingen met soortgelijke doeleinden in andere landen van

[p. 36]

de Europese Unie, te beginnen met de omringende landen en als begin van een Europees netwerk van zusterverenigingen. Vanuit dit plan wordt ook meer in verbindende zin gekeken naar de verenigingen in ons taalgebied.

In dat Europese licht zal het onverkorte streven - ook in de komende jaren - naar een Nederlands-Vlaams Huis in Brussel, vanuit de eigen vestiging of meewerkend aan een initiatief van de staat, gezien moeten worden (zie ‘Nederland en Vlaanderen’).

De Nederlandse taal en cultuur in de wereld

Overal ter wereld bevinden zich Nederlandstaligen. Het ANV beschouwt deze Nederlanders in den vreemde als culturele ambassadeurs voor de Lage Landen. Voor steeds meer van hen vormt het ANV het contactpunt met de cultuur van her-komst. Het contact met Nederlandstaligen elders wordt na de bulletins en naast Neerlandia van nu af aan onderhouden door de uitgebreide internetpagina van het ANV. Het ANV beheert weldra (einde 1999) een uitgebreide thuispagina waarop alle aspecten van de vereniging worden belicht; daarbinnen zal een virtuele balie worden ingericht. Via deze balie kan men met vragen over de Nederlandse taal en cultuur terecht.

De thuispagina, als onbeperkt en wereldwijd toegankelijke, actuele informatiebron op algemeen-Nederlands cultureel en maatschappelijk vlak, zal voortdurend door medewerkers van het ANV worden bijgewerkt;

Op grond van de nieuwe ‘Inventaris van Nederlandse instituten in de wereld’ kan het ANV nu gericht contact zoeken met initiatiefrijke centra die de Nederlandse cultuur uitdragen. Deze weg zal in de komende beleidsperiode verder worden bewandeld.

Het omvangrijke archief zal waar mogelijk worden gedigitaliseerd en verzoeken om informatie kunnen digitaal worden beantwoord. Schaars en kwetsbaar historisch materiaal wordt de komende beleidsperiode daartoe gescand en kan zo risicoloos wereldwijd worden verzonden

Het ANV heeft een bijzondere leerstoel ‘De Nederlandse cultuur in de wereld’, ingesteld aan de Universiteit van Leiden voor een periode van vijf jaar en ingaande in het jaar 2000. De opdracht van de leerstoel omvat verleden, heden en toekomst van de Nederlandse cultuur. De taak van de hoogleraar is het verzorgen van onderwijs op het gebied van de Nederlandse cultuur in internationale context, het stimuleren en ondersteunen van onderzoek op dit vakgebied, alsmede het begeleiden van promotie-onderzoek op dit terrein. De leerstoel wordt ondergebracht bij de opleiding ‘Dutch Studies’.

Het onderwijs is gericht op studenten uit de hele wereld die dit vak komen volgen, benevens studenten uit andere vakken die studiepunten willen behalen op dit vakgebied.

Er is het ANV veel aan gelegen met het nieuwe Zuid-Afrika, waarmee het oude banden heeft, de contacten te verstevigen. Met de Afrikaanstalige gemeenschap worden in de komende beleidsperiode twee taalprojecten afgerond en dan meteen voor een breder publiek toegankelijk gemaakt: een gezamenlijke computertermenlijst en - i.s.m. het Huis der Nederlanden - een eerste opzet van een kleine adequate bibliotheek met wetenschappelijke steunfunctie binnen deze voormalige ANV-boekerij te Kaapstad. Dit laatste is een actieve reactie op de betreurenswaardige afbraaksituatie binnen de Afrikaanstalige universiteiten. Voor beide ondernemin-gen is reeds volop contact met de Zuid-Afrikaanse topdeskundigen. Deze samenwerking wordt met vreugde begroet op twee terreinen die versterking over en weer behoeven.

De Nederlandse taal en cultuur in Europa

In Europa worden activiteiten ondernomen die de belangstelling voor de Nederlandse taal en cultuur buiten Nederland en Vlaanderen stimuleren. In de beleidsperiode zullen deze activiteiten worden voortgezet Het ANV reikt Neerlandia-certificaten en prijsboeken uit aan leerlingen van het voortgezet onderwijs in Duitsland. De docenten Nederlands aldaar zijn enthousiast over de stimulerende werking van het project. Een steeds groter aantal leerlingen kiest voor Nederlands als vreemde taal, het project zal ook in de beleidsperiode 2001-2004 worden voortgezet. Bij de uitreiking van de certificaten in 1999 bleek het ANV de enige organisatie te zijn die Nederland officieel vertegenwoordigde. Andere landen lieten zich vertegenwoordigen door overheid of aan overheid gerelateerde instellingen. Het ANV zal actie ondernemen om de Nederlandse vertegenwoordiging uit te breiden zodat de presentatie van het Nederlands meer aandacht krijgt.

Het ANV verzendt Nederlandse taalboeken naar onderwijsinstituten en leerkrachten in Europese landen (boekverspreiding). Tevens zal het ANV in de beleidsperiode 2001-2004 in samenwerking met de Taalunie bijeenkomsten van docenten organiseren in de grensgebieden teneinde uitwisseling van ervaringen tot stand te brengen.

In de komende beleidsperiode zal het ANV een associatie aangaan met de Fun-dación Cultural Knecht-Drenth / Culturele Stichting Knecht-Drenth. De Stichting is een Nederlands-Vlaamse instelling naar Spaans recht, opgericht door de heer en mevrouw Knecht-Drenth. Reeds eerder hebben de heer Tijmen Knecht en het ANV succesvol samengewerkt ten behoeve van een bijzondere leerstoel Nederlandse taal en cultuur. Deze samenwerking wordt verbreed in de nieuwe associatie. De Fundatie stelt in Spanje werkruimten ter beschikking aan Nederlandse en Vlaamse beeldend kunstenaars, letterkundigen en vertalers. Stichters kozen bewust voor het ANV vanwege de kundige ondersteuning en de Nederlands-Vlaamse dimensie.

De Stichting streeft na dat voortbrengselen van algemeen-Nederlandse cultuur in Spanje breder onder de aandacht worden gebracht. Ook het omgekeerde geldt: hoewel Spanje en het Spaans staan voor een wereldcultuur die zeker 350 miljoen mensen omvat, is de kennis en aandacht voor deze taal en cultuur in de Lage Landen zeker niet evenredig.

[p. 37]

Het ANV zal in de beleidsperiode de sollicitatiedossiers van kunstenaars die een verblijf in de werkruimten ambiëren, gaan beoordelen. Er zal een jury worden geïnstalleerd en in de vakpers en Neerlandia zullen wervingsberichten worden geplaatst. Over de resultaten van de Stichting en de kunstenaars zal in de Vlaamse, Nederlandse en Spaanse pers en in Neerlandia worden bericht, en zullen exposities in Vlaanderen, Nederland en Spanje worden georganiseerd.

De Nederlandse taal en cultuur

Het Algemeen-Nederlands Verbond publiceert in de periode 2001 tot en met 2004 natuurlijk eveneens het tijdschrift ‘Neerlandia’ (zie voren). In het magazine zijn behalve de artikelen over de Nederlandse taal en cultuur in de breedst mogelijke zin van het woord de ‘dossiers’ te vinden met verdiepte aandacht voor specifieke onderwerpen op cultureel terreinen als (van de werkgroep Media) de ‘Nederlandstalige satelliet-tv uitzendingen’, ‘scenarioschrijven in Nederland en Vlaanderen’ e.d.

Het ANV kent al bijna vijftig jaar de prestigieuze ANV-Visser-Neerlandiaprijzen toe. Ook in de periode 2001-2004 zijn daar de jaarlijkse culturele prijzen, prijzen voor persoonlijke verdienste, welzijnsprijzen en artistieke prijzen op terreinen als muziekcompositie en uitvoering, dramaprijzen (toneel-, televisie- en hoorspel). De prijzen worden gefinancierd uit het ANV-Visser-Neerlandiafonds. Het Bestuur wordt geadviseerd door de ANV-Visser-Neerlandiacommissie waarin vooraanstaande Vlamingen en Nederlanders zitting hebben.

Er worden 6 tot 8 prijzen per jaar uitgereikt in Nederland en Vlaanderen. Het ANV organiseert rond elke prijsuitreiking een cultureel evenement, vaak in samenwerking met andere organisaties. De prijsuitreiking krijgt hiermee een groot bereik onder het Nederlandse en Vlaamse publiek. Ook in de pers wordt ruim aandacht besteed aan de prijs-uitreikingen. Een goed voorbeeld is de uitreiking van een muziekprijs aan de Nederlandse componist Peter-Jan Wagemans, georganiseerd in samenwerking met het Residentie Orkest te Den Haag. De prijs is uitgereikt bij gelegenheid van de uitvoering van de Zevende Symfonie van Wagemans door het Residentie Orkest onder leiding van Reinbert de Leeuw.

In de beleidsperiode is het ANV voornemens een breed inzetbare tv-documentaire te initiëren rond het leven en denken van de jurist mr. Visser en de ononderbroken uitvoering van zijn laatste wil sinds het begin van de jaren vijftig door het Algemeen-Nederlands Verbond. Deze documentaire zal tevens geschikt dienen te zijn of te kunnen worden gemaakt voor uitzending in het buitenland.

Het ANV verzorgt met enige regelmaat publicaties op algemeen-Nederlands cultureel terrein.

In de beleidsperiode 2001-2004 zal het ANV jaarlijks twee publicaties uitbrengen rond algemeen-Nederlandse culturele thema's.

Nederland en Vlaanderen

Neerlandia, het Nederlands-Vlaams tijdschrift voor taal, cultuur en maatschappij, is vooral het magazine dat de samenwerking tussen Nederland en Vlaanderen op ieder terrein nastreeft. Het besteedt ruime aandacht aan alles wat de Nederlandse taal en cultuur - in de breedst mogelijke betekenis en waar ook ter wereld - bevordert of kan bevorderen. Ook in de beleidsperiode 2001-2004 zal Neerlandia vijf maal per jaar verschijnen en zich verder ontwikkelen conform de voornemens die elders al aan de orde zijn gekomen.

Het ANV was in 1999 de eerste instelling in het veld waarmee de Gemengde Commissie het gesprek aanging. De Gemengde Commissie is in het leven geroepen om toe te zien op uitvoering van het Cultureel Verdrag tussen Nederland en Vlaanderen van 17 januari 1995. In het Cultureel Verdrag spreken de Nederlandse en Vlaamse regering af zo nauw mogelijk samen te werken op het gebied van cultuur, onderwijs, wetenschappen en welzijn (sociaal-cultureel werk). De Commissie en het ANV zullen in de beleidsperiode structureel, minimaal eenmaal per jaar, bijeenkomen en informatie uitwisselen. Voorzitters van enkele werkgroepen maken deel uit van de permanente ondersteuning. De Commissie maakt dankbaar gebruik van de per 1 maart 1999 geactualiseerde Inventaris van de Nederlands-Vlaamse samenwerking in de grensstreek. De Inventaris zal in de beleidsperiode tweemaal door het ANV worden geactualiseerd, in 2001 en 2003.

Tijdens de voorbereiding en uitvoering van de eerste Culturele Conferentie Vlaanderen-Nederland (27 november 1999 te Gent), waaraan het ANV een substantiële bijdrage heeft geleverd, zijn afspraken gemaakt voor verdere hulp van ANV-zijde bij de volgende conferenties. Ter illustratie hiervan kan worden vermeld dat de Gemengde Commissie op haar verzoek gebruik heeft gemaakt van het complete ledenbestand van het ANV ten behoeve van de conferentie; alle ANV-leden zijn vervolgens door de commissie uitgenodigd de conferentie bij te wonen.

De ANV-werkgroepen (onder meer werkzaam op de terreinen Media, De Nederlanden in de Wereld, Onderwijs, Taal en Taalcultuur, en Volkscultuur) zullen de ontwikkelingen en overheidsactiviteiten positief kritisch blijven volgen en bundeling van maatschappelijke krachten blijven nastreven voor de culturele doeleinden waarvoor zij staan. In de werkgroepen hebben deskundigen uit het desbetreffende werkveld uit Vlaanderen en Nederland zitting. Een praktijkvoorbeeld van de werkgroep Media geeft het volgende beeld.

Zitting hebben daarin:

VRT-Radio 1

FOCUS

BENEGO

[p. 38]

Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Media

AVS Oost-Vlaamse Televisie

NOS

Haagsche Courant

Universiteit in Antwerpen, Dept. PSW

HN Magazine

De Volkskrant

De activiteiten van de werkgroepen mondden al uit in een compleet en afgerond voorstel tot een Nederlandstalige satellietzender. Deze en dergelijke beleidsvoorstellen en blauwdrukken zullen in de beleidsperiode onverminderd worden voortgezet.

In de komende beleidsperiode zal de opzet van de afdeling Gelderland (i.s.m. de Marnixring) van een Vlaams Kwartier - inmiddels feestelijk ingezet - leiden tot een echt ‘Vlaams Huis’ in Nijmegen.

Het ANV zet zich al jaren in voor de totstandkoming van een Vlaams-Nederlands huis in Vlaanderen. Ook in de beleidsperiode zal dit streven onverminderd gelden. Aansluiting bij de mogelijkheid van zelfs huisvesting van het ANV in een Vlaams-Nederlands huis met Europese uitstraling te Brussel zal verder worden onderzocht en overwogen.

In 1980 hebben het Koninkrijk der Nederlanden en het Koninkrijk België een verdrag gesloten, het verdrag inzake de Nederlandse Taalunie. De Taalunie heeft tot doel de integratie van Nederland en de Nederlandse gemeenschap in België (21 miljoen mensen) op het gebied van de Nederlandse taal en letteren in de ruimste zin. Het ANV blijft, als belangrijke motor achter de totstandkoming van de Taalunie, in de komende beleidsperiode de samenwerking met de Taalunie in uitvoerende zin voortzetten. Analoog aan de opmerkingen bij de Gemengde Commissie geldt ook hier dat het ANV het maatschappelijk draagvlak voor gouvernementele en ambtelijke instanties vertegenwoordigt.

Nieuwe Nederlanders

Het buitenland is op een bepaalde manier binnenland geworden (migranten die zich in Nederland en Vlaanderen hebben gevestigd, Nederland als deel van Europa) en het binnenland evenzeer buitenland (grote Nederlandse emigrantengemeenschappen in bijv. Australië)

Het ANV wil als exponent van onze taal en cultuur, maar ook met een dynamische opvatting daarover, serieus dat wat waardevol en onvervangbaar geacht wordt in onze cultuur, spiegelen en koppelen aan dat wat zich aandient als vruchtbare inbreng en vernieuwing. Daartoe is een regulier contact met representatieve mensen uit de belangrijkste nieuwe bevolkingsgroepen (etnies) een eerste vereiste en tevens ook de eerste stap. Dit streven zal in de beleidsperiode 2001-2004 uitvoering krijgen in de vorm van een geregeld overleg met en lidmaatschap van leden van de Surinaamse, gevolgd door Turkse en Marokkaanse organisaties. De stappen m.b.t. de Surinaamse groepen zijn tevens stappen voor meer betrekkingen met het Nederlandstalige Suriname, stappen die niet langer uitgesteld mogen worden.

Deze contacten worden beoogd te resulteren in een binnen de beleidsperiode te organiseren conferentie of symposium (2002/2003) met als voorlopig thema de ontwikkeling van een cultuur door de komst van nieuwe culturen.

Jongeren

Een cultuur dient een continuïteit na te streven om te kunnen bestaan, maar tegelijkertijd zou datzelfde voortbestaan worden bedreigd als die taal en cultuur niet zouden meegroeien met een veranderende context. Het ANV ziet het als zijn taak jongeren op een positieve manier te betrekken bij deze zorg voor de eigen taal en cultuur.

Binnen het ledenbestand van het ANV zijn jongeren relatief ondervertegenwoordigd, wat voor een vereniging als het ANV tot op zekere hoogte een natuurlijke zaak is. Het ANV zal zich de komende beleidsperiode echter ook intensief op jongeren gaan richten. In concreto houdt dat in:

•	intensivering van contacten met opleidingsinstituten in binnen- en buitenland;
•	presentatie van het ANV bij culturele gelegenheden waar zich jongeren verzamelen;
•	prijzen voor scripties, werkstukken in het secundair onderwijs, culturele en journalistieke activiteiten (voortzetting);
•	internationale uitwisselingsprojecten voor scholieren;
•	lezingen en themadagen op scholen;
•	het verlenen van medewerking en het versterken van initiatieven van andere organisaties m.b.t. spellingwedstrijden, muziek- en talenfestivals;.
•	een afdeling jongeren op de vraagbaak op het internet.

Slotwoord

Het ANV vervult al ruim honderd jaar een netwerkfunctie op algemeen-Nederlands cultureel en maatschappelijk terrein. Het ANV vertegenwoordigt de algemeen-Nederlandse culturele identiteit op tal van platforms wereldwijd. Voortdurend wordt er gewerkt aan het onderhoud en uitbouw van dit omvangrijke netwerk. Veelvuldig ook wordt er een beroep gedaan door organisaties, overheid en ook de media (kranten, radio- en televisie) op de binnen het ANV gebundelde kennis en ervaring.

Her ANV is particulier initiatief met een groot maatschappelijk draagvlak en kan van daaruit een eigen, onafhankelijke positie innemen. Deze maatschappelijk en cultureel waardevolle functie van het ANV zal in de komende beleidsperiode verder worden uitgebouwd.