Neerlandia. Jaargang 103

[p. 9]

Samenwerking
Koen Jaspaert, Algemeen Secretaris Taalunie
Een gezonde taal past zich aan nieuwe omstandigheden aan
● Guido Logie

In 2000 viert de Nederlandse Taalunie haar twintigjarig bestaan. Op 1 april van dat jaar zal Koen Jaspaert twee jaar algemeen secretaris van de organisatie zijn. Hij volgde in '98 Greetje Van den Bergh op. Hij werd de eerste ‘vakman’ aan het roer van de Taalunie. Jaspaert was voorheen verbonden aan de universiteiten van Leuven en Tilburg. We hadden een uitgebreid interview met hem in zijn goed weggestopte huis in Aarschot.

In april bent u twee jaar aan de slag als Algemeen Secretaris van de Taalunie. Misschien een eerste balans. Valt het mee voor ‘een man van het vak’?

K. Jaspaert: ‘Ik zit er nog, wat betekent dat het nogal meevalt. Als je met beleid bezig bent, kun je niet meer aan de inhoudelijke kant van de zaak werken, of onvoldoende. Als je aan de inhoud werkt, moet je je vooral niet bezig houden met de praktische uitwerking van een aantal



dingen. Ik ben altijd grote voorstander geweest - ook in mijn wetenschappelijke carrière - van het combineren van inhoudelijke en praktische dingen. Toen ik voor onderwijs werkte, was dat ook zo. Dat ging zowel over onderzoek - hoe taalonderwijs vorm moest krijgen - als de praktische uitwerking daarvan. Nu vind ik weer hetzelfde. Het accent is wat verschoven. De cruciale en interessante vraag blijft altijd: hoe kun je inhoudelijke kwesties verbinden met de praktische uitwerking. Dat vind ik heel boeiend en dat bevalt me in deze baan uitstekend.’

Men kan nog wel eens horen zeggen dat de Taalunie en de Gemengde Commissie ter uitvoering van het Cultureel Verdrag tussen Vlaanderen en Nederland moeten samensmelten. Wat vindt u daarvan?

K. Jaspaert: ‘Dat is een kwestie geweest die voor de oprichting van de Gemengde Commissie ter uitvoering van het Cultureel Verdrag heel sterk aan de orde was. Er waren pleidooien in die richting geweest. Men heeft daar toendertijd om verschillende redenen niet voor gekozen. Nu is er de situatie dat je zowel de Gemengde Commissie hebt als de Taalunie, en dat er natuurlijk een stuk overlap zit. We hebben geprobeerd om dat stuk overlap werkbaar te maken zodat het niet al te veel problemen oplevert. Ik zit als waarnemer in de Gemengde Commissie. Van daaruit kunnen we overleg op gang brengen. We hebben ook afgesproken dat de taal- en letterenkwestie in eerste instantie sterk voor vertalingen moet zijn. In het opstarten van het geheel kom je nog wel wat dingen tegen, maar ik heb het gevoel dat dat wel goed loopt.’

In de Interparlementaire Commissie is er vorig jaar nog gedebatteerd over het samengaan van de twee verdragen.

K. Jaspaert: ‘Er zit een politieke dimensie aan vast. Mensen die daarmee bezig zijn, moeten zich daar-

[p. 10]

over uitspreken. Ik spreek me vooral uit over de praktische werking op het terrein waarbij ik zie dat we een manier aan het vinden zijn om goed met elkaar samen te leven en ieder zijn eigen ding te laten doen. Op dit moment zie ik vanuit de praktijk niets waarom het zo snel mogelijk zou moeten gebeuren. De huidige situatie vind ik er één waar mee te leven valt.

Vanuit de Interparlementaire Commissie werd aan het Comité van Ministers de vraag al gesteld welke rol ze kan spelen naar de Gemengde Commissie. Vanuit het Comité werd geantwoord: laten we dat bij informatieverstrekking en uitwisseling houden en laten we geen nieuwe parlementaire controle organiseren. Dat is iets wat aan de beide parlementen toekomt zoals gebruikelijk is in dat geheel.’

Het zou natuurlijk kunnen dat de parlementsleden het niet helemaal met de ministers eens zijn.

K. Jaspaert: ‘Precies. Dat is natuurlijk hun volle recht. Dat zij zeggen: een samenbrengen van een en ander, dat zien wij wél zitten.’

U zegt als Algemeen Secretaris: we zien wel wat de wensen van de dames en heren zullen zijn. Voorlopig is het voor mij niet aan de orde?

K. Jaspaert: ‘Kijk, mocht het zo zijn dat de praktische werking die wij moeten ontplooien, door de tweedeling in Gemengde Commissie en Taalunie zo belemmerd wordt dat ik het gevoel krijg: hier kan ik niet goed functioneren, dan zou ik aan de bel moeten trekken. Dan zou ik moeten zeggen: hier moeten we iets aan doen. Maar dat is helemaal niet zo. Zoals de situatie zich nu ontwikkelt, vind ik het een werkbaar gegeven. Vanuit het Algemeen Secretariaat komt er nu geen roep om Gemengde Commissie en Taalunie te laten integreren.’

Hoe verloopt de samenwerking tussen Taalunie en Gemengde Commissie? Hoe wordt overlap vermeden?

K. Jaspaert: ‘De twee organisaties zijn ook op een aantal punten verschillend. De Gemengde Commissie is een adviesorgaan, de Taalunie heeft een heel duidelijk uitvoerende arm. Voor die arm praat ik dan. De overlap zit niet zozeer in de Gemengde Commissie en de Taalunie, maar in de Gemengde Commissie en de Raad voor Nederlandse Taal en Letteren binnen de Taalunie. Dat zijn allebei adviesorganen. Er wordt dus geprobeerd om tussen die twee groepen overleg op gang te brengen en ze eventueel met elkaar samen te laten werken. Eén van de mooiste voorbeelden vind ik de Conferentie van de Gemengde Commissie. Die had ook een werkgroep Taal en Letteren. Ik vond dat die werkgroep in eerste instantie bij de Gemengde Commissie zat maar wij wilden er best aan meewerken en die ondersteunen. Vanuit het Algemeen Secretariaat hebben we voor die werkgroep de secretariaatsondersteuning geleverd. De Raad en de Gemengde Commissie hebben gemeenschappelijk een werkgroep gemaakt die de stroom taal en letteren voor de Conferentie voorbereidde. De Raad besloot meteen om, uitgaande van de aanbevelingen van de Conferentie, een soort opvolgingsconferentie te organiseren om na te gaan wat die voor de Taalunie betekenen. Wat voor concretisering van een aantal lijnen kunnen we daar voor de Taalunie uitnemen. Op die manier hangen die twee netjes met elkaar samen.’

De voorzitter van de Raad voor de Nederlandse taal en letteren, prof. A. Hagen, noemt in een interview in Taalschrift (1999/2) de Nederlandse letteren binnen de Taalunie een ondergeschoven kindje. Bent u het met hem eens? K. Jaspaert: ‘Ik denk dat dat zo is. Van de verschillende terreinen waarop de Taalunie actief is, is er een aantal waarop de laatste jaren wat minder bereikt is. Het zou goed zijn daar iets aan te doen. Letterenbeleid is er zeker één van. De Raad en de Gemengde Commissie besloten overigens de werkgroep vooral op dat letterenbeleid te richten. Het is inderdaad een terrein waar men wat meer van de grond wil krijgen.’

Met de regelmaat van een klok kan men, zeker in Vlaanderen, verontruste stemmen boren opgaan over de grote invloed van het Engels op het Nederlands. Maakt u zich ook zorgen over de verengelsing van de Lage Tanden?

K. Jaspaert: ‘Ja en nee. Ik kan niet anders dan vanuit twee hoeken naar zo'n onderwerp te kijken: als algemeen secretaris en als iemand die jarenlang bezig was met relaties tussen talen, de invloed van de ene taal op de andere. Ik zie wel een aantal gevaren maar het algemene gevoel van: het Engels rukt op, het Engels staat voor de poorten van Vlaanderen en Nederland, dat is zeer overtrokken.

Je hebt dingen die te maken hebben met de invloed van het Engels op het Nederlands zelf. Daaruit volgt het idee: het Nederlands verdwijnt, het gaat kapot. Daar geloof ik heel weinig tot helemaal niets van. Een gezonde taal is juist een taal die zich aan nieuwe omstandigheden aan kan passen. Dat betekent dat, als we in een wereld terecht komen waar veel meer contact met het Engelse taalgebied is dan vroeger, en als op een aantal terreinen dat Engelse taalgebied dominant is, het niet anders kan voor het Nederlands dan veel van het Engels over te nemen. Dat is een normale evolutie, dat zie je gebeuren, dat neemt op geen enkele wijze exuberante proporties aan. Van een onderzocht woordbestand van 25.000 woorden, bleken er eigenlijk maar 10.000 origineel Nederlandstalig zijn. Alle andere woorden in bona fide Nederlands waren woorden die op een of andere wijze ontleend werden aan andere talen, en dan door het Nederlands opgegeten werden. Dat is een term van Abraham de Swaan. Dat zien we ook met het Engels. Het Engels dat in het Nederlands komt, wordt in sneltreinvaart door het Nederlands opgegeten en vernederlandst zodat over twintig jaar niemand meer weet dat het Engelse woorden zijn. Als je geen taalkundige bent, weet je op dit moment ook niet dat tram een Engelstalig woord is, zeker niet als je het op zijn Nederlands uitspreekt. Dat gebeurt

[p. 11]

en dat is een gezonde evolutie.

Als je dat belemmert in een taal, dan belemmer je mensen die dat gaan doen. Dan komen ze voor een keuze te staan: ze kunnen hun Nederlands niet meer aanpassen en laten het dan maar vallen. Een taal moet dat hebben, anders wordt ze steriel en kun je er niets meer mee aanvangen.

Hetzelfde met groepen en mensen die graag koketteren met dat soort Engels. Het kunnen koketteren met taal, het kunnen een taal anders gebruiken dan anderen, je kunnen afzetten tegen andere groepen: het is heel gezond dat je dat binnen je taal kunt door er allerlei dingen aan te veranderen. Dat je niet gedreven wordt om dat buiten je taal te gaan doen en te zeggen: ik spreek geen Nederlands meer, ik kan er niets mee doen, ik spreek een andere taal. Voor mij is het heel belangrijk dat dit soort evoluties mensen de kans geven om zichzelf te zijn, met hun wereld bezig te zijn, nieuwe accenten te leggen binnen de taal. Zolang het daartoe beperkt blijft en je ziet dat het Nederlands die vreemde invloeden in recordtempo assimileert, dan is er volgens mij niets aan de hand.

Ik maak me meer zorgen om het andere wat gebeurt. Dat je ziet dat men het gevoel heeft dat het Nederlands op sommige punten die rol niet meer aankan en dat men dan echt naar het Engels overstapt. Het grote voorbeeld daarvan - en we maken ons daar te weinig zorgen over - is wat er momenteel in het bedrijfsleven gebeurt. Dat is een echte bedreiging. Ik zie dat bij zowat alle bedrijven in Nederland en bij een groot deel in Vlaanderen die zichzelf internationaal noemen, het Engels gewoon de corporate language is. Dat is een probleem. Dan verlies je als Nederlands een heel belangrijk terrein. We leven nu eenmaal in een tijd waarin politiek en cultuur volgen op economische ontwikkelingen, en niet andersom. Als je dat ziet, dan vind ik dat een heel gevaarlijke evolutie. Ik denk dat we ons daarover meer zorgen zouden moeten maken en ons meer daarop richten. Hoe kunnen we het Nederlands interessant houden voor het bedrijfsleven? Je lost het niet op door te zeggen: Jongens, jullie mogen geen Engels gebruiken, foei! Je kunt dat alleen maar door te erkennen dat Engels voor hen heel belangrijk is, maar door te stellen dat ook het Nederlands interessant kan zijn, en het in hun voordeel kan zijn om het te gebruiken. Daar moeten we veel meer naartoe.’

Rekent u daartoe ook de academische wereld die vandaag de dag nogal gemakkelijk naar het Engels grijpt?

K. Jaspaert: ‘Die reken ik er zeker toe. Het is voor een deel een gevolg van die economische ontwikkeling. Sommige academische opleidingen leunen heel sterk aan bij wat er economisch gebeurt. Dan zie je tot wat dat leidt. Voor een ander deel is het niet zozeer de makkelijkheid waarmee de academische wereld dat doet, maar wel de grote druk waaraan ze als tweede geïnternationaliseerde wereld bloot staat. Dat vind ik een heel groot probleem. Wetenschappelijk publiceren in het Nederlands is er bijna niet meer bij, zelfs niet over het Nederlands of over Nederlandse taal, letteren en cultuur. Als je echt mee wil tellen, als je met alle systemen die universiteiten gebruiken als wetenschapper een plaats in wil nemen, dan hanteer je het Engels.’

Is die trend om te buigen?

K. Jaspaert: ‘Die trend is niet om te buigen en dat hoeft ook niet. We kunnen niet terug naar wat we hadden. De wereld zit helemaal anders in elkaar. Ik denk wel dat mensen te overtuigen vallen van het feit dat, naast dat Engels, het Nederlands ook een nuttig instrument kan zijn. We moeten dus niet die oude plaats willen heroveren maar we moeten dringend op zoek gaan naar wat de nieuwe plaats voor het Nederlands kan zijn: naast het Engels en in samenspraak met dat Engels en niet vanuit die concurrentie-gedachte. Als we het Nederlands willen laten concurreren met het Engels, dan zijn we bij voorbaat verloren. Ik ben er zelf van overtuigd - anders had ik allang een andere baan - dat daar een belangrijke plaats voor het Nederlands is, ook in economisch opzicht, ook in academisch opzicht. Waarom zou dat niet zo zijn? Je ziet dat sommige taalgebieden het op dat terrein beter doen dan het Nederlandse. Kijk maar naar Zweden. Er zijn drie keer minder Zweedsdan Nederlandssprekenden. Je ziet wel dat de perceptie van het belang van het Zweeds veel hoger is dan die van het Nederlands. In de Verenigde Staten heb ik aan universiteiten mensen tien Europese talen opgegeven en hen dan gevraagd die te rangschikken volgens omvang en belang. En dan zie je dat het Zweeds altijd boven het Nederlands komt te staan. Men gaat ervan uit dat het Zweeds drie keer meer sprekers heeft dan het Nederlands, terwijl het net andersom is. Dat heeft natuurlijk iets te maken met de wijze waarop Zweeds- en Nederlandstaligen met hun eigen taal omgaan. De ene stopt die, in contact met het Engels, zo veel mogelijk onder tafel. De andere haalt die boven en zegt: Kijk eens, wat goed, ik spreek als Zweedstalige ook wat Engels. Dat is een heel andere benadering van de zaken.’

Zweden hanteren hun eigen taal dus makkelijker in het buitenland, in het internationale milieu dan de Nederlandstaligen?

K. Jaspaert: ‘Dat is er zeker een aspect van. Als je kijkt naar taalgebruik in immigratielanden als Australië en de Verenigde Staten, zie je dat Nederlandstaligen altijd bovenaan de lijst staan van de immigranten die het snelst hun eigen taal opgeven. Zweden staan een stuk lager, Duitsers, Grieken, Italianen staan lager.’

Is er een verschil tussen Vlamingen en Nederlanders, wat dat betreft?

K. Jaspaert: ‘Dat is niet echt onderzocht, nee. Ik heb het gevoel, de situaties kennende, dat er een licht verschil is. Als je in een Zweedse meubelzaak komt, die ik maar niet noem, dan kun je er niet binnengaan en weer buitenkomen, zonder dat je weet dat je in een Zweedse meubelzaak

[p. 12]

geweest bent. Het gaat verder dan het gebruik van taal. Het heeft ook te maken met het gebruik van geel en blauw, met het verkopen van bepaalde voedingsproducten. Het heeft met een hele uitstraling te maken. Als je bij een groot Nederlands elektronica-bedrijf iets koopt, dan moet je al goed zoeken om te weten dat het om een Nederlands bedrijf gaat. Daar doet men zijn uiterste best om dat Nederlands-zijn weg te moffelen.

Het bedrijfsleven van de Nederlandse taalgemeenschap staat op veel terreinen vooraan in de wereld. We zijn geen achternahinkers. Het kan best een kwaliteitslabel zijn van, het komt van hier. je moet dat ook als dusdanig naar buiten brengen. De taal speelt daar een belangrijke rol in.’

De vorige Vlaamse regering benadrukte heel sterk het Vlaamse karakter van veel dingen. Was dat de goeie aanpak?

K. Jaspaert: ‘Ik kan daar niet veel over zeggen. In de mate dat het om het Vlaams gaat, is de vraag: kun je erin slagen om naast dat Nederlandstalige culturele beeld ook nog een apart Vlaams op te hangen? Hoe zitten die verhoudingen? Dat is een heel moeilijk punt. Ik zou heel benieuwd zijn naar wat de evaluatie van dat beleid is, op andere gronden dan alleen maar de taal, dus ook economisch en zo. Slaagt men erin om dat Vlaams perspectief naar het buitenland over te brengen en kan men daar iets mee doen? Dat weet ik onvoldoende.’

Er blijkt nogal wat bezorgdheid te heersen over het Belgisch Nederlands, het opnemen van Vlaamse varianten van de standaardtaal in het standaard-Nederlands.

K. Jaspaert: ‘De vraag is of er achter dat Belgisch Nederlands een bedoeling zit, in de zin van dat men iets wil verheffen tot. Het Belgisch Nederlands is geen beleidsdaad. Het is niet zo dat een aantal beleidsmensen gezegd heeft: laten we nu het Belgisch Nederlands in het leven roepen om die en die reden. Het is eigenlijk veel meer een beschrijving van de huidige taalsituatie in het taalgebied. Je ziet dat er in het hele taalgebied veel meer standaardtaal gebruikt wordt dan twintig, dertig jaar geleden. De standaardtaal heeft enorm veel terrein gewonnen. Ten tweede zie je dat de standaardtaal die in brede lagen in Nederland en Vlaanderen gebruikt wordt veel meer op elkaar is gaan lijken. Ten derde merk je dat tussen regio's in dat standaardtaalgebruik verschillen ontstaan zijn waarvan de gebruikers niet meer het gevoel hebben dat ze een fout maken maar waarbij ze de houding aannemen van: zo gebruik ik nu eenmaal mijn Nederlands. Als je dat samen neemt en je bekijkt Nederland en Vlaanderen, dan zie je dat er hier iets ontstaat als een variant van het standaard-Nederlands die typisch is voor deze regio. Dat is een beschrijvende kwestie. Wat de status is van dat geheel, dat heeft er weinig mee te maken.

Dat een standaardtaal die over een breed gebied, politiek en economisch gezien, gebruikt wordt, variëteiten en variatie vertoont, dat is eigenlijk de normaalste zaak van de wereld. Ik ken geen enkele standaardtaal die in meer dan één land gebruikt wordt, waar dat niet zo is. Kijk naar het Engels, het Frans, het Zweeds, naar het Duits, dat heb je steeds weer. Wat je hier constateert, is dat we steeds meer naar een natuurlijke, gezonde standaardtaal-situatie evolueren waarbij Nederland en Vlaanderen duidelijk dezelfde taal hebben, waarbij de standaardtaal heel duidelijk in opmars is. Door die opmars wordt die standaardtaal in meer situaties door meer mensen gebruikt, dus ook door mensen die op een of andere manier hun eigenheid of de eigenheid van de situatie willen afficheren, en dat betekent dat er variatie in komt. Het is hetzelfde als wat ik daarnet over het Engels zei. Beperk die variatie, ga beleid voeren dat die variatie er niet komt, en dan maak je die taal veel minder aantrekkelijk en veel minder handzaam voor die grotere groep uitgebreide gebruikers van de standaardtaal. In die zin voeren wij er geen beleid over, dat is de situatie die zich ontwikkelt, dat is een natuurlijke situatie. Dat is ook het Belgisch Nederlands waar de VRT mee werkt. Vanuit die gedachte zeggen ze: voor onze journalisten moeten we nog richtlijnen geven, de dingen een beetje in de hand houden en wij baseren ons op het standaard-taalgebruik zoals zich dat in deze gemeenschap in bepaalde situaties ontwikkelt. Dat is een zeer gezonde evolutie.’

Wat verwacht u van de spraak- en taaltechnologie?

K. Jaspaert: ‘Het is voor de Taalunie een heel belangrijk terrein. De spraak- en taaltechnologie is in zijn diverse facetten een instrument om de meertaligheid in Europa leefbaar te houden. Het is voor de meeste waarnemers duidelijk dat zonder technologische oplossingen voor veel voorkomende problemen die meertaligheid na de volgende uitbreiding van Europa bijna niet meer te handhaven zal zijn. De taaltechnologie kan ons in staat stellen dat toch betaalbaar en beheersbaar te houden. Daarom is het voor de Taalunie van groot belang. Maar ook voor de gebruiker. Taal- en spraaktechnologie is een onderdeel van die technologische evolutie en dat is weer zo'n terrein: zullen we Engels moeten beheersen om eraan mee te doen? Zul je tegen je auto, zoals ik bij de opening van Flanders Language Valley mocht zien, in het Engels moeten praten om hem te starten? Of zal dat ook in het Nederlands kunnen? We zijn er volop mee bezig. De bedoeling is dat we ervoor proberen te zorgen dat het Nederlands wat taal- en spraak-technologie betreft, boven zijn economische stand kan leven. Het Nederlands is ongeveer de veertigste taal, afhankelijk van hoe je telt, qua aantal gebruikers in de wereld. We willen liefst niet die veertigste plek afwachten vooraleer allerlei dingen voor het Nederlands op dat terrein ontwikkeld worden, we willen graag met de eerste of de tweede groep mee zijn.’

[p. 13]

Zitten we goed met een bedrijf als Lernout en Hauspiel

K. Jaspaert: ‘We zitten goed in de zin dat veel van de technologie Vlaams of Nederlands is. Er is ook een aantal Nederlandse bedrijven. Philips is ook heel actief. Het probleem is alleen dat die bedrijven dat vooral voor het Engels doen. Als ik zie dat Flanders Language Valley - de naam alleen al! - door prins Filip geopend wordt in een gesprek met de computer dat volledig in het Engels verloopt, dan denk ik: had men dat voor de gelegenheid niet in het Nederlands kunnen doen? Dat vind ik absurd. Men noemt het wel Flanders Language Valley, waarbij men dat Vlaamse naar voor brengt, maar men is blijkbaar bang om daarin ook het Nederlands een legitieme plaats te geven. Men heeft te weinig vertrouwen in zijn eigen kwaliteit of deskundigheid om te zeggen: wij werken dat voor het Nederlands uit. Als iedereen wil weten waar we mee bezig zijn, zullen ze ook wel komen kijken omdat ze vooraan in de rij staan.’

De Taalunie heeft in 2000 wat te vieren?

K. Jaspaert: ‘Dat is zo. Centraal staat de opening van de internet-aanwezigheid van het Nederlands. Dat is een ambitieus plan dat niet zo gauw afgerond zal zijn. We willen er een duidelijk begin mee maken. We hebben de ambitie niet meer of niet minder van het Nederlands de best gedocumenteerde taal op internet te maken. Elke professionele gebruiker en in een later stadium ook de geïnteresseerde taalgebruiker moet in staat zijn om voor de vragen die hij over het Nederlands heeft op internet te vinden wat hij nodig heeft, en dat snel en efficiënt. De bouw van die constructie is volop bezig. Het is niet zo dat de Taalunie dat naar zich toetrekt. Er zijn ontzettend veel mensen bezig met het verschaffen van informatie op internet die met het Nederlands te maken heeft. Wij proberen met zoveel mogelijk mensen daarover in contact te komen, daarover te praten en te kijken hoe we die informatie kunnen structureren, hoe we ermee om kunnen gaan, hoe we alles kunnen coördineren. We nemen de zaak niet over maar doen een aanbod om ervoor te zorgen dat hun informatie zo efficiënt en zo toegankelijk mogelijk aangebracht wordt. Voor de komende jaren is dat één van onze grootste projecten. In mei 2000 willen we dat officieel, met de nodige toeters en bellen, lanceren. We organiseren dan ook een beurs voor het Nederlands. Het idee is dat we, wat we straks op het internet doen, dat nog een keertje in realiteit doen. Zo veel mogelijk dingen bij elkaar brengen waar mensen dan ook met hun vragen op af kunnen komen. We willen daar de overgang van de reële naar de virtuele wereld vorm geven. Er komt ook een grote wetenschappelijke conferentie die precies nagaat hoe beleid nu zo efficiënt mogelijk met variatie in de taal omgaat. En er komt een feestboek dat er niet uitziet als een klassiek feestboek, namelijk groot en duur, maar dat over het beleven van en het omgaan met het Nederlands voor een breed publiek een aantal verhalen samenbrengt. Bekende en onbekende mensen die iets met het Nederlands hebben, vertellen daarover.’

Onlangs had ik een gesprek met Jelica Novakovic die Nederlands doceert aan de universiteit van Belgrado. Ze bleek op zoek naar een moedertaalspreker Nederlands. Toen ik vroeg of daar geld voor was, kreeg ik het kordate antwoord: ‘Daar moet de Taalunie maar voor zorgen, het gaat tenslotte om de promotie van jullie eigen taal.’ Wat is uw antwoord?

K. Jaspaert: ‘We hebben daar een duidelijk beleid over. Het is een kwestie die zich in heel veel landen stelt en met name in Midden- en Oost-Europa. Men heeft graag moedertaalsprekers maar voor de salarissen die daar betaald worden, krijgt men geen moedertaalsprekers. We onderkennen dat probleem en schoven als beleid naar voor dat we niet doen wat British Councel doet, of DHHD in Duitsland. Ze zijn heel gul met het sturen van docenten op hun kosten. Wij gaan ervan uit dat studie Nederlands moet steunen op wat we de lokale docenten noemen, de mensen van daar die daar enthousiast voor zijn, die dat dragen, die dat uitwerken. Dat is de structuur en de grond van de werking. Als we die universiteiten steunen, dan steunen we in eerste instantie de lokale werking. We erkennen dat met name voor grote studies van het Nederlands, de hoofdvakstudies, dat daar behoefte is aan een moedertaalspreker. We hebben het in het verleden zo gedaan dat we voor alle hoofdvakstudies in Midden- en Oost-Europa bereid waren om ondersteuning te bieden om een moedertaalspreker daar aan de slag te helpen. Die ondersteuning is niet al té uitgebreid. Op dit moment gaat dat om een 15.000 per jaar. Dat is een soort suppletie die een moedertaalspreker in een hoofdvakstudie die gedragen wordt door de lokale staf, kan krijgen. Het betekent dat die moedertaalspreker nooit het hoofd van zo'n vakgroep kan zijn. Als men dus een moedertaalspreker toe wenst te voegen aan zijn vakgroep dan kan men bij ons een aanvraag indienen voor zo'n suppletie.

Ik moet er wel bij zeggen dat we dit proberen af te bouwen. We zullen daar niet verder en niet uitgebreider in investeren. Dat afbouwen doen we door het contact met moedertaalsprekers op een andere wijze te laten realiseren. In dat hele internetverhaal wordt één belangrijke poot hoe we voor studenten in Midden- en Oost-Europa contacten met moedertaalsprekers van het Nederlands kunnen organiseren.’