Neerlandia. Jaargang 103

Standpunt
● Vik Eggermont

In gesprekken over de toenadering tussen Noord en Zuid komt altijd weer het fameuze probleem van het cultuurverschil tussen beide ter sprake. Dit lijkt mij een foutieve benadering van het probleem. Omdat er mijns inziens geen cultuurverschil bestaat,tenzij men het woord ‘cultuur’ in zeer enge zin opvat. In werkelijkheid zijn wij samen erfgenamen van een Europese cultuur, die haar wortels heeft in de Helleens-Romeinse wereld en in het christendom, aan ons continent doorgegeven door de jonge Germaanse volkeren. Uiteraard heeft deze cultuur nationale en zelfs regionale accenten, maar dat is geen hinderpaal voor haar eenheid.

Onze cultuur is bijgevolg de Nederlandse cultuur, gemeenschappelijk aan Noord en Zuid. Wel kan en moet er gesproken worden over mentaliteitsverschillen, wat iets heel anders is. Die verschillen vinden hun verklaring in de geschiedenis, de aard van de mensen en in belangrijke mate de gescheiden ontwikkeling tussen beide landsdelen. Maar die verschillen zijn niet alleen inherent aan Noord en Zuid, zij bestaan ook intern, zelfs tussen Oost en West. Een Zeeuw verschilt van een Gelderlander, een Hollander van een Brabander, een Vlaming (in zijn historische context) is anders dan een Limburger. Dat is trouwens niet alleen bij ons zo. Als we even over de taalgrens kijken, stellen wij vast dat een Borain een andere mentaliteit heeft dan een Ardennees en nog niet zo lang geleden vertelde een geboren en getogen Karolinger mij dat de mentaliteit van zijn stadsgenoten dichter bij die van een Antwerpenaar ligt, dan bij die van een Luikenaar, ondanks het taalverschil. In het buitenland stellen wij hetzelfde verschijnsel vast, bv. het verschil tussen een Pruis en een Beier. Kunnen er grotere contrasten bestaan? De afkeer van het Rijnland tegenover Berlijn is algemeen bekend.

Wederzijds bevruchtende rijkdom

De vraag is in feite of wij die mentaliteitsverschillen, die in de natuur der dingen liggen, per se een scheidende rol moeten toebedelen. Waarom ze niet veeleer als een wederzijds bevruchtende rijkdom beschouwen? Waarom zouden wij allemaal dezelfde mentaliteit moeten hebben? Waarom zouden een Limburger en een Drentenaar niet van mentaliteit mogen verschillen zonder dat zoiets aan de eenheid afbreuk doet? Is een onnatuurlijke Gleichschaltung dan beter?

Als wij die mening zijn toegedaan, dan bewijzen wij daarmee alleen maar dat de échte federalistische geest, die wil samenbundelen wat samen hoort, ons nog vreemd is. Zijn wij die mening wél toegedaan, dan kan en zal de Nederlandse leeuw, onze Leo Belgicus, die zoals ooit iemand schreef ‘zowel zijn poten als zijn hoofd nodig heeft’, alleen maar aan levenskracht winnen. En dan kunnen onze historische gewesten opnieuw en beter tot hun recht komen. Dan kan het historische Vlaanderen opnieuw de hand reiken aan Zeeuws- en Frans-Vlaanderen en met de streek rond Doornik, waarmee het zo nauw verbonden is. Dan kan Zuid-Brabant opnieuw één geheel vormen met Midden en Noord-Brabant in de geest van Brabantia nostra! Dan kan Belgisch-Limburg opnieuw over de Maas heen kijken naar Nederlands Limburg. Dan kunnen de Ardennen samenwerken met het Rijnland. Eenheid, jawel, maar een eenheid waarbij ieder zichzelf blijft en met respect voor de ander. In het zo moeizaam naar eenheid zoekende Europa is voor onze Lage Landen een grote taak weggelegd: een blauwdruk van de nieuwe Europese eenheid te leveren. Grijpen wij deze historische kans met beide handen!