Neerlandia. Jaargang 103

Muziekprijs voor componist Lucien Goethals
In 't spoor van Renaissance-Vlamingen
● Hugo Meert

De herfst geeft het natuurschilderij, dat het leefkamerraam van Lucien Goethals met uitzicht op het Gentse Citadelpark eigenlijk vormt, warme tinten van bruin en rood. De natuur gaat rusten. Binnen wijst een gezellige combinatie van instrumenten, cd's en musicologische boeken en tijdschriften op het tegendeel van rust. De bewoner is, ondanks zijn professionele pensionering, nog lang niet aan rust toe. Integendeel. De ANVVisser-Neerlandia muziekprijs is dan ook geen orgelpunt op een carrière, maar eerder een stimulans om op de ingeslagen weg verder te gaan.

[p. D9]

Voor Lucien Goethals betekent dat muziek maken, componeren en zijn geliefde muziek promoten. De kwaliteit van zijn werk en de inzet voor de hedendaagse muziek hebben het ANV-bestuur overigens aangezet hem dit jaar de muziekprijs toe te kennen. Daarbij komt overigens de vaststelling dat Lucien Goethals in zijn muziek steeds een eigen lijn heeft gevolgd, zonder uit te zijn op eigen succes.

De laureaat was overigens aangenaam verrast toen hij van de prijs hoorde. Temeer omdat het hier gaat over muziek, die niet bepaald op massale belangstelling moet rekenen en waar dus geenszins ‘commerciële bijbedoelingen’ achter gezocht kunnen worden.

Van waar komt eigenlijk uw belangstelling voor hedendaagse, experimented muziek?

Lucien Goethals: ‘Ik ben altijd een mens van mijn tijd geweest. Van kindsbeen af was ik uitgesproken nieuwsgierig. Die ondeugd heb ik mijn heel leven gekoesterd.’

Componist Goethals verklaart deze mentaliteit in belangrijke mate door Argentinië, waar hij een groot deel van zijn jeugd doorbracht.

‘Ik was drie jaar toen mijn vader, die in de textielsector zat, voor een project naar Argentinië werd geroepen. Oorspronkelijk zouden we er enkele jaren blijven. Maar die periode werd verlengd door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. Uiteindelijk zou ik er tot mijn vijftiende blijven. Ik ging er naar school en kreeg er mijn eerste muziekonderricht, uiteraard in het Spaans. Ik maakte er mijn eerste composities en was toen al bijzonder geboeid door de Argentijnse muziek. Ik ben er vast van overtuigd dat die confrontatie van mijn eigen Vlaamse cultuur met die Romaanse invloeden mijn artistieke ontwikkeling in hoge mate bepaald heeft.

Eigenlijk heb ik hetzelfde gedaan als

Voorzitter van de ANV-afdeling Oost-Vlaanderen, An Van Eetvelde-Demoor, reikte de Visser-Neerlandiaprijs uit aan componist Lucien Goethals.

de Renaissance-Vlamingen, die hun artistieke horizon in Italië gingen verruimen.’

Toen Lucien Goethals als vijftienjarige naar Vlaanderen terugkwam, ging hij verder studeren aan het Gentse conservatorium. Werd daar de hedendaagse muziek gepromoot?

‘Integendeel. Het conservatorium was, zijn naam indachtig, oerconservatief. Daar was geen sprake van hedendaagse muziek.’

Hoe verklaart u dan het fenomeen dat Gent het centrum is geworden van hedendaagse en experimentele muziek?

Lucien Goethals aarzelt geen moment met zijn antwoord, maar relativeert zijn uitspraak met een geamuseerd monkellachje: ‘Omdat Gent een vooruitstrevende stad is.’

Voldoende talent

Het is alleszins een feit dat in 1962 in de Arteveldestad voldoende talent en inzet aanwezig was om het IPEM op te richten. Dit Instituut voor Psychoacustica en Elektronische Muziek speelde en speelt nog steeds een voorname rol in de ontwikkeling van nieuwe muziek en onderzoekstechnieken in Vlaanderen en Europa. Een van de gangmakers is nog steeds Lucien Goethals.

Hoe bent u, met uw oerconservatieve en uitgesproken klassieke opleiding, in die richting verzeild geraakt?

‘Toen ik in 1957 afstudeerde, ging ik enkele jaren freelancen. Ik kwam aan de kost als pianist en gaf hier en daar wat les. Ik bleef wel verder componeren, in de stijl zoals ik al begonnen was in Argentinië. In 1962 kwam ik bij de toenmalige BRT terecht met als opdracht samen met Louis De Meester een studio voor elektronische muziek op te richten en te runnen. In datzelfde jaar zag het IPEM het levenslicht.’

Ondertussen is er ook een stichting opgericht, die uw naam draagt.

‘Die stichting is niet mijn initiatief. Ik ben er wel lid van omdat ik volledig achter de doelstellingen sta. Maar ik ben gewoon actief lid, meer niet.’

Hoe is de Stichting Lucien Goethals eigenlijk ontstaan?

‘Enkele van mijn vrienden hadden drie jaar geleden het plan opgevat een

[p. D10]

commissie op te richten om mijn 65^ste verjaardag te vieren, uiteraard met hedendaagse muziek. Dat is ook gebeurd. Maar die commissie heeft uiteindelijk een blijvend karakter gekregen. De Stichting Lucien Goethals heeft als eerste doelstelling het stimuleren en ondersteunen van jonge componisten. Daarnaast organiseert de stichting concerten met hedendaagse muziek en wil het de werking van het IPEM activeren. Die was enkele jaren geleden op een laag pitje gaan branden. Gelukkig is daar de jongste tijd enige verandering in gekomen en is het instituut weer opvallend actief.’

Ondertussen heeft die elektronische muziek wel een hele afstand afgelegd, mede onder invloed van de razendsnel ontwikkelende techniek.

‘Inderdaad. Ik heb nog gewerkt met reusachtige en loodzware bandopnemers en magnetische tapes, toestellen met lampen die na enkele uren zo warm stonden dat je er een ei kon op bakken. Momenteel is alles gedigitaliseerd, wat de mogelijkheden van de componist eindeloos uitgebreid heeft en de kwaliteit van het product onnoemelijk verhoogd heeft. Door de technische hulpmiddelen kan de hedendaagse componist in veel comfortabelere omstandigheden werken. Je mag echter niet uit het oog verliezen dat de makers van elektronische muziek die ontwikkeling mee hebben bepaald. Vergeet niet dat de synthesizer een uitvinding is van de elektronische componisten.’

Lucien Goethals geraakt nog steeds in vuur en vlam wanneer hij het over ‘zijn muziek’ heeft. Die betrokkenheid en de inzit, die hij blijvend uitstraalt, maken van deze vitale 65-plusser een onbetaalbare promotor van een muziekgenre, dat een niet te onderschatten rol blijft spelen in de ontwikkeling van de muziek, van welke aard ook. Vanuit die overtuiging blijft Lucien Goethals onvermoeid verder ‘schrijven, werken en organiseren’ zoals hij zijn activiteiten als gepensioneerde blijft noemen. We kunnen na het gesprek met zekerheid stellen dat de ANV-Visser-Neerlandia muziekprijs goed besteed is en de promotie van hedendaagse muziek in Vlaanderen nog meer in de hand zal werken.