Neerlandia. Jaargang 103

[p. D7]

Een kwarteeuw ten dienste van Frans-Vlaanderen
De Veertiendaagse van Nieuwpoort
● Leo Camerlynck

Ruim vijfentwintig jaar geleden werd door het stadsbestuur van Nieuwpoort een werkgroep opgericht, die plannen koesterde om elk jaar tijdens de paasvakantie een Frans-Vlaamse Veertiendaagse te organiseren in deze IJslandvaardersstad aan de IJzermonding. Met de steun van de toenmalige socialistische burgemeester Georges Mommerency mocht de drijvende kracht achter dit initiatief, Etienne Desaever, zijn droom in werkelijkheid omzetten.

Dit jaar had de vijfentwintigste uitgave van dit sociaal-cultureel gebeuren plaats. De werkgroep rond de Frans-Vlaamse Veertiendaagse verdient terecht een Visser-Neerlandiaprijs. Op zaterdag 11 december 1999 wordt deze aan de werkgroep uitgereikt.

Vanaf de eerste Veertiendaagse lag het in de bedoeling van de initiatiefnemers om contacten te smeden met steden, gemeenten of een bundeling van gemeenten ‘over de Schreve’ in Frans-Vlaanderen. Vlamingen in West- en Frans-Vlaanderen noemen de grens van 1677, toen de Frans-Vlaamse Westhoek definitief bij Frankrijk werd ingelijfd, de ‘Schreve’.

Telkens worden er activiteiten georganiseerd in Nieuwpoort en ook in de plaatsen in Frans-Vlaanderen, waarmee de stad verbroedert. Daarbij reikt het initiatief overigens verder dan het louter culturele. Het sociale aspect bekleedt hier eveneens een voorname positie.

Goede relaties

Nieuwpoort onderhield en onderhoudt nog steeds goede relaties met de meeste steden en gemeenten van de Frans-Vlaamse Westhoek. Hier ‘klapt’ nog een deel van de bevolking ‘Vlaemsch’, een West-Vlaamse variant van het Nederlands. Maar ook het van oudsher Picardisch sprekende Waals-Vlaanderen of la Flandre Gallicante of nog la Flandre Wallonne geniet de nodige aandacht.

Behalve cultuurverenigingen nemen ook sportclubs, seniorenkringen en muziekverenigingen deel aan de activiteiten deel. Dit maakt dit initiatief zo uniek.

Wat maakt Frans-Vlaanderen zo aantrekkelijk? In de eerste plaats omdat er een stukje Vlaanderen, ja zelfs Nederland, in Noord-Frankrijk leeft, waarin de Belgisch-Vlaming en de Nederlander zich herkennen. Het landschap oogt Vlaams, de gebruiken zijn er even levendig, bijwijlen zelfs levendiger dan in West-Vlaanderen. Ten tweede omdat er uiteindelijk een zeer nauwe taalverbondenheid bestaat. Het Vlaemsch, en niet Vlemsch zoals al te vaak de volkstaal van de Frans-Vlaming foutief wordt omschreven, leunt aan bij het West-Vlaamse dialect, dat gesproken en verstaan wordt in West-Vlaanderen, Frans-Vlaanderen en het Westen van Zeeuws-Vlaanderen. In de middeleeuwen was het overigens de dominerende taaluitdrukking binnen het Nederlandse taalgebied.

Het derde aspect dat Frans-Vlaanderen zo aantrekkelijk maakt: het lijkt of de tijd er in vele dorpen en kleinere steden, hoofdzakelijk in de Westhoek, is blijven stilstaan. Alles evolueert er veel trager dan in het ogenschijnlijk hectischer Belgisch-Vlaanderen en Nederland.

Oog voor de toekomst

De werkgroep van Nieuwpoort belicht met haar Veertiendaagse al deze aspecten, doch heeft eveneens oog voor de toekomst, waaronder het smeden van banden over de grenzen heen in het toekomstige Furopa.

Mede door de inspanningen van de Nieuwpoortse werkgroep vervaagden de Vlaamse grenzen tussen België en Frankrijk. Het verloren paradijs voor de romantici is tevens het trefpunt voor de toekomstgerichte ondernemers.

Onder de pioniers van het eerste uur treffen wij Etienne Desaever, en ook mevrouw Moortgat, de heren Goussey en Watthy, de stadsbeiaardier Bourgois, voormalig cultuurschepen Willy Vermote en schrijver-publicist Raf Seys. Ook wijlen Etienne Morel hoorde bij de pioniers. Steun krijgen ze van Toon Hillewaere en van andere enthousiaste medewerkers in en om Nieuwpoort, alsook van ver daarbuiten.

Met welke gemeenten en steden heeft Nieuwpoort zich de afgelopen 25 jaar verbroederd? Dat waren onder andere: Armentiers (Armentières), Ariën-aan-de-Leie (Aire-sur-la-Lys), Belle (Bailleul), Broekburg (Bourbourg), Greve-

[p. D8]

lingen (Gravelines), Steenvoorde, Hondschoote, Cassel, Ekelsbeke (Esquelbecq), Wormhout, Zuid-Wervik (Wervicq-Sud), Sint-Winoksbergen (Bergues), Cappelle-la-Grande, Hazebrouck, Rijsel (Lille-en-Flandre), Sint-Jans-Cappel, Boeschepe, Bollezeele, Rubrouck, Buysscheure, Broxeele, Volckerinckhove.

Mijlpalen

Er zijn zeker mijlpalen uit 25 jaar Frans-Vlaamse Veertiendaagse te noemen. Eén daarvan is ongetwijfeld de uitermate goede samenwerking met Cappelle-la-Grande, de voorstad van Duinkerke, die elk jaar vertegenwoordigd wordt door de sympathieke communistische burgervader, de Heer Gouvart. De kern van deze nieuwe ‘stad’ werd architectonisch volledig in Vlaamse stijl geconcipieerd. Huizen met trapgevels, blinden aan de ramen en vensters, openbare gebouwen in Vlaamse neo-renaissance. Cappelle-la-Grande beschikt over een hypermodern planetarium, waar de bezoeker in het Frans en/of in het Nederlands verwelkomd wordt, een belofte die de burgemeester nakwam dankzij de goede verstandhouding met Nieuwpoort. Voorts was samenwerken met het Vlaamsvriendelijke grensstadje Belle (Bailleul), met de haast legendarische socialistische burgemeester Jean Delobel, een prettige ervaring. Hetzelfde gold voor de gemeenten van het Frans-Vlaamse heuvelland zoals Sint-Jans-Cappel, Berthen, Godewaersvelde, Caester. Tussen de gemeenten, die elk de echte bron van de IJzer opeisen, zijnde Buysscheure, Broxeele, Rubrouck, Lederzeele en Volckerinckhove, en Nieuwpoort ontstonden hechte vriendschapsbanden, die nog steeds blijven duren. Met het fraaie stadje Cassel en de Peene-gemeenten zoals Noordpeene en Zuytpeene ging het er ook gemoedelijk aan toe. Tal van burgervaders en politieke mandatarissen praten overigens nog een mondje Vlaemsch.

Wie ook een mondje Vlaemsch kan spreken, maar vertikte het te spreken, was de burgemeester van Ekelsbeke, die tevens voorzitter is van het CARFO, een samenwerkingsverband van gemeenten rond Ekelsbeke.

Gelukkig is er de Ekelbeekse schepen/ wethouder van Cultuur, Mevrouw Kahn-Collet, die, hoewel Nederlands-onkundig en niet afkomstig uit de streek, het Vlaams-Nederlandse erfgoed degelijk weet te verdedigen. Hoe dan ook, met deze gemeenten Ekelsbeke, Zegers-Cappel en andere verliep de samenwerking goed.

Over een heel andere boeg werd het gegooid wanneer er verbroederd werd met Armentiers, Grevelingen, Broekburg en Ariën-aan-de-Leie. De medewerking verliep goed, niettegenstaande het feit dat het hier om stedelijke entiteiten gaat, die er een wat verschillende visie en aanpak op nahouden. Iets minder goed verging het met de hoofdstad van Frans-Vlaanderen, Rijsel. Een degelijk onthaal door de Katholieke Universiteit van Rijsel zorgde er evenwel voor dat verder aan de weg kan getimmerd worden om met de ‘metropool van het Noorden’ samen te werken in een nabije toekomst.

Caleidoscoop

Etienne Desaever en de werkgroep rond de Frans-Vlaamse veertiendaagse boden in een kwarteeuw tijd een heuse caleidoscoop van het reilen en zeilen in het dierbare Frans-Vlaanderen. In Nieuwpoort wordt er elk jaar voor gezorgd dat de stad aan de IJzermonding een trefpunt blijft van Vlamingen uit België, Frankrijk en Zeeland, Nederlanders, Zuid-Afrikanen, Duitsers en andere nationaliteiten. Menig vooraanstaand politicus zoals Bob Cools (SP), Leo Tindemans (CVP), Johan Sauwens (VU), Patrick de Wael (VLD) waren aanwezig of hielden een referaat tijdens de opening van deze veertiendaagse. Ook zij waren een en al lof over dit prachtige initiatief met internationale weerklank.