Neerlandia. Jaargang 103

[p. D3]

MUHKA-directeur Florent Bex:
Nederland kent een echte museumcultuur
● Guido Logie

Een museumdirecteur moet van alle markten thuis zijn, in alle betekenissen van die uitdrukking. Florent Bex, directeur van het Mueum voor Hedendaagse Kunst in Antwerpen (MUHKA), lijkt dat te zijn. Een museum is niet alleen een kunstcollectie die aan het publiek getoond wordt. Het is ook een onderneming waarvan het beheer grote creativiteit en inventiviteit vergt. Het MUHKA wordt dit jaar met een culturele Visser-Neerlandiaprijs bedacht.

Zowel in het aankoopbeleid van het museum als in zijn tentoonstellingsprogramma komen Nederlandse kunstenaars regelmatig aan bod. Zo loopt er momenteel, en nog tot 16 januari 2000, een grote tentoonstelling van de Zuid-Afrikaanse, maar in Nederland wonende, Marlene Dumas.

Het MUHKA werd bij decreet van de Vlaamse Regering opgericht in 1985. Het werd officieel geopend op 19 juni 1987. Het stattte met de 160 kunstwerken van de Stichting Gorden Matta-Clark. Meer was er niet. Wel de opdracht om een collectie van internationale hedendaagse kunst aan te leggen én een tentoonstellingsprogramma

Florent Bex, directeur MUHKA

uit te werken. Het museum beschikt jaarlijks over een bedrag van 6 miljoen frank om werken aan te kopen. Directeur Bex geeft grif toe dat dit slechts een peulenschil is. Om toch een behoorlijk aantal werken te kunnen binnen halen, heeft hij met zijn medewerkers een eigen aankoopstrategie ontwikkeld die niet zonder risico's is. Hij speelt dicht op de bal. Hij volgt zeer goed wat er op de internationale kunstscene gebeurt en koopt van relatief jonge en onbekende kunstenaars van wie de prijzen nog niet de pan uitrijzen. Bex en zijn staf doen voorstellen voor aankoop aan de Raad van Bestuur van het museum. Als die het licht op groen zet, worden de verdere aankoopformaliteiten door de diensten van de Vlaamse overheid afgehandeld. En die gang van zaken noemt Bex ‘problematisch’. Het duurt gemiddeld vier tot zes maanden vooraleer de procedure rond is en het beoogde kunstwerk in het museum terecht komt.

Werkingsmiddelen

Het MUHKA krijgt ook jaarlijks 50 miljoen frank aan werkingsmiddelen (subsidie). Het slaagt erin die som te verhogen tot zo'n 70 miljoen door sponsoring, door entreegelden, door beleggingen enzovoort.

Eén vierde van het aantal mensen dat jaarlijks het museum bezoekt is Nederlander. ‘Evenveel van boven als van beneden de Moerdijk,’ zegt directeur Bex. Hij kijkt met een lichte afgunst naar het Noorden. ‘Nederland kent een echte museumcultuur. Kunst en cultuur worden er door de overheid veel meer gestimuleerd dan hier. De Nederlander bezoekt veel vaker musea dan de inwoners van andere Europese landen. Toch kent België een grotere kunstmarkt. Inte-

[p. D4]

ressant

Museum voor Hedendaagse Kunst in Antwerpen

voor ons is ook dat we, als we een Nederlandse kunstenaar brengen, makkelijk op steun van een of ander Nederlands fonds kunnen rekenen.’ Vanaf de start probeert men de schoolgaande jeugd naar het museum te halen. Aanvankelijk lukte dat moeilijk, maar nu is er een duidelijke kentering.

Florent Bex: ‘Als jongeren de weg naar het museum niet vinden, zullen ze later als volwassenen ook niet komen. Die drempelvrees zal blijven. Opmerkelijk genoeg heeft iedereen, ook als hij er niets van afweet, een mening over kunst. Bij het zien van hedendaagse kunstwerken hoor je volwassenen algauw zeggen: “Dat kan mijn kleine ook.” De jeugd heeft er geen problemen mee. We constateren nu dat volwassenen naar het museum komen omdat hun kinderen hen ertoe overhalen.’

Is er ook belangstelling voor of samenwerking met het museum vanuit Franstalig België? ‘Nee,’ zegt Bex, ‘zo goed als niet. Er zijn maar zeer weinig contacten en dat gaat vooral van de Franstaligen uit. Ik denk dat de oorzaak vooral bij de politici gezocht moet worden.’

Dure gronden

In de beginjaren van het MUHKA waren de gronden in de verloederde buurt erg goedkoop. Langzamerhand echter begon de omgeving, juist door de inplanting van het museum, te herleven. Er kwamen galerijen, eethuizen, cafés enzovoort. En nu zijn de gronden er peperduur, om niet te zeggen onbetaalbaar. Dat stelt directeur Bex voor een groot probleem. Zijn museum barst uit zijn voegen; het moet dringend uitgebreid worden. Het telt nu zo'n 750 à 800 kunstwerken: niet alleen schilderijen, maar ook sculpturen en installaties. Er is zowel gebrek aan ruimte voor de permanente collectie als aan opslagruimte. Maar voor wie niet veel geld heeft, helpt het af en toe inventief te zijn. Bex ontdekte dat de kaaien langs de nabije Schelde eigendom zijn van de Vlaamse overheid. Dus hoopt hij met de overheid tot een voordelige regeling te komen, om daar een nieuw gebouw te kunnen optrekken. Het zou een lang plat gebouw van één hectare groot worden, en van één niveau, om de skyline van de stad niet te verstoren. Bex heeft goede hoop dat de regering-Dewael wel oren zal hebben naar zijn plannen.

Verfraaiing van gebouwen

Niet alle kunstwerken zijn permanent in het museum aanwezig. Men geeft werken in bruikleen aan bijvoorbeeld universiteiten en gerechtshoven ter verfraaiing van hun gebouwen. Of men neemt deel aan uitwisselingen voor tijdelijke exposities. Voor dat laatste is het museum wel selectiever geworden. Veel werken zijn nogal ‘delicaat’ om te vervoeren.

Bij de opening van de Vlaamse vertegenwoordiging in Den Haag zei minister-president Dewael dat de Vlaamse overheid groot belang hecht aan de integratie van kunst in zijn gebouwen. ‘Het financiële richtsnoer is dat minimaal 1 % van de waarde van het gebouw zelf geïnvesteerd wordt in kunst.’ Een regeling die directeur Bex tevreden stemt?

Bex, zelf voorzitter van de Commissie Integratie Kunstwerken van het Vlaams Parlement: ‘De zogeheten eenprocentsregeling. Eén procent van wat de Vlaamse overheid jaarlijks aan gebouwen spendeert, moet aan kunst besteed worden. Het kan soms een zeer fors bedrag zijn. Die regeling bestaat al een aantal jaren. In de vorige regering volgde minister Demeester dat nauwkeurig. Ik meen dat Dewael ermee begon in de periode dat hij cultuurminister was. Het gaat om werken van levende kunstenaars. Zeker een mooie ondersteuning van de hedendaagse kunst.’

Museum voor Hedendaagse Kunst Antwerpen, Leuvenstraat 32, 2000 Antwerpen, tel. [phone]. Open van dinsdag tot en met zondag van 10 tot 17 uur. Gesloten op maandag.