Geschiedenis
Het Voortrekkersmonument
Monument van voorbije baasskap
● Drs. F.R. Kat
Van verre was het al te zien, het Voortrekkersmonument. Hoog boven op een heuvel, iets buiten Pretoria, stond het symbool van Afrikanermacht te stralen in de zon. Moeizaam klom de oude bus naar boven, naar de bijna verlaten parkeerplaats. Vroeger - voor de afschaffing van de apartheid - kenden de Afrikaners hun plaats, namelijk aan de top. Nu moeten ze zich schikken in hun bijrol. Ook de status van hun taal - het Afrikaans - is gedevalueerd, omdat de regering Mandela logischerwijs aan de zwarte talen van Zuid-Afrika een gelijkwaardige positie heeft verleend.
De enige bezoekers waren wij, een groep blanke toeristen uit het stam- en taalverwante Nederland. Niet-blanken hebben er ook niets te zoeken. Het gigantische, granieten monument moet immers de herinnering levend houden aan de exodus van 15.000 Boeren en hun gezinnen uit het door de Britse farao's onleefbaar gemaakte Kaapprovincie in de jaren dertig van de negentiende eeuw. De achteraf legendarisch geworden Grote Trek naar het noorden was om een aantal redenen noodzakelijk geworden.
Sinds 1795 waren de Britten de baas geworden in de Kaapprovincie, omdat Frankrijk een eind had gemaakt aan het bestaan van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. De invoering van het Engels, onder andere in de rechtspraak, leidde tot problemen bij de heterogene bevolking van de Kaap, voor wie het Engels een volslagen vreemde taal was. Naast uitputting van de grond was de druppel die de emmer deed overlopen de afschaffing van de slavernij in het Britse wereldrijk in 1834. In de Kaapprovincie ging het om 40.000 slaven.
De betutteling moe, vertrokken verschillende groepen Boeren naar het noorden, een onzekere toekomst tegemoet.
In december 1938 werd het Voortrekkersmonument onthuld als ‘huldeblyk aan die Voortrekkers, wat hullie kultuur na die binnenland gebring het.’
Meer dan 100.000 Afrikaners woonden de plechtigheid bij. Premier Hertzog liet de ceremoniële opening aan zich voorbijgaan, omdat hij begreep dat hier een speciaal monument van één bevolkingsgroep ingewijd werd.
Auteursrechtelijk beschermd
