Neerlandia. Jaargang 103

[p. 23]

Samenwerking
De Interparlementaire Commissie
Democratisch instrument voor Vlaams-Nederlandse samenwerking
● Helga De Baets

Vlaams volksvertegenwoordiger Herman Suykerbuyk zette onlangs een punt achter zijn parlementaire loopbaan. Jarenlang was hij in het parlement een fervent verdediger van de Vlaams-Nederlandse samenwerking en een actief lid van de Interparlementaire Commissie (IPC) van de Nederlandse Taalunie.

Herman Suykerbuyk, ex-ondervoorzitter Vlaams Parlement

Op 1 maart en 21 juni vond er in de IPC een grondige gedachtewisseling plaats over de rol van de Interparlementaire Commissie. Het debat werd ingeleid door Herman Suykerbuyk.

In die inleiding wees hij erop dat de Nederlandse Taalunie een samenwerking tot stand brengt die van een totaal andere orde is dan die van de klassieke culturele verdragen. Het Taalunieverdrag gaat over integratie van sectorale aard: integratie op het gebied van de Nederlandse taal en letteren in de ruimste zin. Het gevolg is dat de Taalunie werkt met een vrij zware structuur: het Comité van Ministers, de Interparlementaire Commissie, de Raad der Letteren en het Algemeen Secretariaat.

Suykerbuyk verwees ook naar punt a van artikel 4 van het Taalunieverdrag, dat het mogelijk maakt gemeenschappelijke instellingen in het leven te roepen. Hij stelde de vraag of de samenwerking, die volgens sommigen moet leiden tot een volledige integratie van het Taalunieverdrag en het Cultureel Verdrag van 1995, niet gediend is met het oprichten van een dergelijke gemeenschappelijke instelling.

Geen parlement

Artikel 10 van het Taalunieverdrag bepaalt dat ‘de Interparlementaire Commissie bevoegd is te beraadslagen over alle zaken die op de Taalunie betrekking hebben en zich daarover tot het Comité van Ministers te richten. De Interparlementaire Commissie regelt zelf haar werkzaamheden.’

Suykerbuyk benadrukte dat de IPC geen parlement is en dat ook nooit zal worden, tenzij men het verdrag wijzigt. Zo'n wijziging zal grondig moeten zijn, wil men van die commissie een parlement maken. Het wezen van een parlement is immers dat het zelfstandige beslissingen neemt en de uitvoerende macht controleert.

De rol van de IPC versterken

Met het oog op een sterkere IPC valt er in de eerste plaats te denken aan een ruimere informatie-uitwisseling: ervoor zorgen dat de informatie méér commissies in het Vlaamse en het Nederlandse parlement bereikt - dus niet alleen de commissie voor cultuur en de commissie voor onderwijs, maar ook de commissie voor buitenlandse aangelegenheden. Jaarlijks zou er een algemeen verslag moeten worden uitgebracht aan de parlementen.

Er zijn nu al geslaagde initiatieven te noemen die de rol van het IPC mogelijk kunnen versterken, zoals het initiatief

[p. 24]

van de IPC-themabijeenkomsten, waarbij door twee leden (een Vlaming en een Nederlander) een rapport wordt opgesteld over thema's als het onderwijs Nederlands in Vlaanderen en Nederland of bijvoorbeeld de bevordering van de toegang tot de informatiemaatschappij voor de kleine Europese talen. De belangstelling hiervoor werd evenwel niet gedeeld door de leden van het Comité van Ministers.

Overigens heeft de IPC een beperkt budgetrecht, als gevolg van een informele overeenkomst met het Comité van Ministers over een afgesproken amenderingsrecht. Binnen de vastgelegde kredieten kan de IPC verschuivingen aanbrengen. De IPC kan zodoende informeel wijzigingen voorstellen, zonder er echt over te kunnen beslissen. Als we dus spreken over versterking van de rol van de IPC... De voorstellen om de positie van de IPC te versterken, gaan uit van de veronderstelling dat het Taalunieverdrag niet gewijzigd wordt. Dat is evenwel niet vanzelfsprekend, aldus Suykerbuyk. Er zijn in elk geval enkele technische aanpassingen nodig. Ten eerste moet de uitdrukkelijke verwijzing naar het Cultureel Verdrag van 1946 worden gewijzigd. Ten tweede beschikt Vlaanderen sinds 1993 over het verdragsrecht. Zodoende kan in het Taalunieverdrag niet meer gesproken worden over een Belgisch-Nederlands Verdrag.

Suykerbuyk concludeerde dat er ten aanzien van de IPC een tweesporenbeleid moet worden gevoerd: de rol van de IPC verbreden tot de uiterste grens van de mogelijke bevoegdheden en het verdrag wijzigen - daarvoor is er wel wat denkwerk nodig!

Relatie met het Cultureel Verdrag

De vraag naar een wijziging van het Taalunieverdrag is al vaker gesteld, maar is nu acuut, zeker in relatie met het Cultureel Verdrag. Er zijn veel redenen voor het samengaan van de twee verdragen, want ze overlappen elkaar gedeeltelijk, aldus Suykerbuyk.

Het Comité van Ministers is daar grote tegenstander van en stelt dat artikel 8 van het Cultureel Verdrag de coördinatie tussen de twee verdragen regelt, namelijk via periodiek overleg van de Commissie van het Cultureel Verdrag met de Algemeen Secretaris van de Nederlandse Taalunie. Suykerbuyk pleitte voor een meer gezamenlijke aanpak door bijvoorbeeld eenmaal per jaar het Comité van Ministers te laten vergaderen, met daarbij de ministers die bevoegd zijn op het andere domein (zaken in verband met het Cultureel Verdrag). Door de aanwezigheid van die verschillende ministers is op pragmatische wijze na te gaan wat op grond van het Cultureel Verdrag én het Taalunieverdrag verwezenlijkt is of kan worden.

Al eerder, op 16 november 1998, had de IPC unaniem een voorstel van motie van Suykerbuyk goedgekeurd waarin gesteld wordt dat het ‘wenselijk is dat de IPC jaarlijks de stand van zaken in verband met de uitvoering van het Cultureel Verdrag zou bespreken en daarbij zou nagaan in hoeverre convergentie met de activiteiten van de Taalunie wordt nagestreefd, zou onderzoeken waar er overlappingen en onduidelijkheden zijn en de passende conclusies zou trekken.’

In een reactie op die motie oordeelde het Comité van Ministers dat er voldoende middelen voorhanden zijn om tot een goede afstemming van uitvoering van beide verdragen te komen, en dat het derhalve niet opportuun is om de informatie-uitwisseling verder te formaliseren.

Tijdens de bespreking van dit standpunt op de vergadering van de IPC van 21 juni benadrukte Suykerbuyk dat uit de motie niet blijkt dat verdere formalisering nodig is. Er is volgens hem geen enkele structurele aanpassing nodig om de motie uit te voeren.

Het is aan de nieuw samengestelde IPC om erop toe te zien dat de motie ook werkelijk in daden wordt omgezet. Op die manier krijgt de Vlaams-Nederlandse samenwerking een beter gestructureerde en meer democratische grondslag.