Neerlandia. Jaargang 103

[p. D7]

Samen staan scenaristen sterk
Een gebalde vuist tegen de overmacht
● Gerhard te Winkel

Sinds april 1994 bestaat het Netwerk Scenarioschrijvers. Deze organisatie maakt zich sterk voor de belangen van Nederlandse scenarioschrijvers en is onderdeel van een overkoepelende vereniging: de Vereniging van Schrijvers en Vertalers (VSV).

De VSV behartigt dus niet alleen de belangen van scenarioschrijvers, maar komt eveneens op voor letterkundigen, columnisten, kortom iedereen die met schrijven zijn/haar brood verdient, of dat nu op papier is, via internet, of dat zijn/haar geestesproducten via radio of tv worden uitgezonden.

De dienstverlening van het Netwerk Scenarioschrijvers is behoorlijk uitgebreid te noemen. In het handboek voor de scenarioschrijver bijvoor beeld wordt uit de doeken gedaan hoe de schrijver zijn zaken het beste kan regelen met de fiscus, welke bedragen aftrekbaar zijn en van welke aantrekkelijke regelingen hij gebruik kan maken.

Netwerk Scenarioschrijvers vertegenwoordigt een grote groep Nederlandse scenaristen: zo'n tachtig procent is lid van het netwerk. Zodoende kan deze organisatie een flinke vuist maken naar tv-omroepen en filmproducenten. En dat blijkt nodig te zijn ook.

Standaardcontract? Nee, helaas

Naast het geven van individueel contractadvies aan haar leden onderhandelt het Netwerk collectieve contracten met bijvoorbeeld producenten en omroepen. Een voorbeeld van zo'n collectieve overeenkomst is de zogeheten HoCo-regeling (Honorarium College) die het Netwerk eind 1995 na dertien jaar onderhandelen sloot met de publieke omroepen.

In dit contract is geregeld hoe hoog de tarieven zijn die omroepen moeten betalen voor een scenario. Per vijf minuten duur van een programma is een minimum- en een maximumbedrag afgesproken. Daarnaast is in het contract geregeld op welke momenten de opdrachtgever welk percentage van het totale bedrag moet betalen. En ten slotte is via het contract geregeld welke rechten de omroep krijgt en welke rechten deze niet heeft.

Op dit moment bestaat tussen het Netwerk - die geldt als de vakbond voor scenarioschrijvers - en de gezamenlijke omroepen een conflict over deze regeling die zelfs heeft geleid tot een rechtszaak.

Een van de belangrijkste strijdpunten hierbij is de vergoeding in relatie tot het aantal keren dat een programma wordt uitgezonden. De omroepen vinden dat zij met één bedrag alles hebben afgekocht, terwijl de scenaristen voor iedere uitzending een vergoeding eisen.

Rechtsbijstand

Scenaristen kunnen dus op collectieve belangenbehartiging rekenen, maar ze kunnen ook een beroep doen op individuele belangenbehartiging: rechtsbijstand. Daarvoor heeft de VSV de Stichting Rechtshulp opgericht. Deze stichting wordt financieel gesteund door Stichting LIRA, waarover later meer. Iedereen die langer dan een jaar lid is van Netwerk Scenarioschrijvers kan in een aantal gevallen voor gratis rechtshulp terecht. In dit geval trekken de advocaten van de Stichting Rechtshulp de opdrachtgever aan zijn jasje en dagen hem zo nodig voor de rechtbank. De advocaten van de vakbond komen vaak met succes op voor de rechten van de aangesloten leden.

Krachtenbundeling

De Nederlandse auteurs van liedteksten, composities, romans, wetenschappelijk werk, scenario's en vertalingen zijn steeds meer hun krachten gaan bundelen. Zo behartigt Buma/Stemra bijvoorbeeld de belangen van de liedauteurs en int onder andere de kabelgelden en uitzendrechten.

Een andere organisatie, LIRA (Stichting Literaire Rechten Auteurs), regelt auteursrechten voor schrijvers en int al zo'n tien jaar ook de kabelrechten voor schrijvers. Als een programma of een column op radio of televisie uitgezonden wordt, moeten de kabelexploitanten daar geld voor betalen. Daarnaast keert LIRA leenrechtvergoedingen uit.

LIRA werkt nauw samen met de VSV, aangezien beide organisaties dus de belangen behartigen van Nederlandse romanciers en scenarioschrijvers.

Door het werk van VSV en LIRA is de rechtspositie van de schrijvers in Nederland aanzienlijk verbeterd.