Neerlandia. Jaargang 103

[p. D6]

De inzet in Brussel
● Guido Fonteyn

Wat het Vlaams Blok in Brussel zal doen, hangt als een zwaard van Damocles boven de verkiezingen van 13 juni. Dat riep Parti Socialiste-voorzitter Philippe Busquin uit in de slottoespraak op zijn partijcongres in Brussel. Datzelfde PS-congres had net voordien unaniem beslist dat van een nieuwe staatshervorming geen sprake meer kan zijn en dat het Belgisch federalisme af is. Een PSC-congres in Gembloers kende de week voordien een soortgelijk verloop.

Het Vlaams Blok is voor alle Franstaligen de ideale vijand - vergelijkingen met Kosovo en de Serviërs liggen daarbij vlot in de mond - maar tegelijk liet ook deze Franstalige partij de Vlamingen in het algemeen weten dat zij van geen nieuwe staatshervorming wil weten. Ook voor PSC-voorzitter Philippe Maystadt is het Belgisch Huis af.

Van de PSC verwondert ons dit minder dan van de Parti Socialiste, waar de regionalistische clan rond Van Cauwenberghe en José Happart machteloos in de hoek toekijkt. Daarmee staat niet zozeer het Vlaams Blok voor schut, als wel het Vlaamse parlement. Zonder Franstalige partner is er geen staatshervorming, waar het Vlaamse parlement met veel nadruk om vroeg. Busquin liet voor alle zekerheid de Vlamingen ook weten, dat hij er niet aan denkt stemmen te leveren om die staatshervorming bij bijzondere wetten - zonder grondwetsherziening, de stelling van Jean-Luc Dehaene - uit te voeren.

De nieuwe, harde houding van de Franstalige partijvoorzitters heeft te maken met het Vlaams Blok, en met Brussel, en met de combinatie van deze twee. Daarom is de uitslag van het Vlaams Blok in Brussel zo belangrijk: niet alleen het bestuur van Brussel, maar een eventuele herneming van het gesprek tussen de gemeenschappen hangt hiervan af. Als het Vlaams Blok slaagt in zijn opzet om het bestuur van Brussel te blokkeren, is het ‘neen’ van Busquin een definitief ‘neen’.

Met een Vlaanderen dat in de tang zit van het Vlaams Blok willen de Franstaligen niet onderhandelen.

Dit is niet slechts chantage van Busquin en co. Vele Franstalige politici zijn van mening dat de Vlaamse politieke klasse veel te laks optreedt tegen het nationalisme en het racisme van het Vlaams Blok, waarmee zij nu ook lijfelijk worden geconfronteerd via de huis-aan-huisblaadjes die het Vlaams Blok in Brussel verspreidt. Busquin en co menen dat de andere Vlaamse partijen te veel elementen van het Vlaams Blok overnemen. Zij begrijpen niet waarom Vlaanderen zo moeilijk deed over stemrecht voor Europeanen, en zo moeilijk doet over een verlening van stemrecht bij gemeenteraadsverkiezingen aan alle vreemdelingen. Zij zien hierin de invloed van het Vlaams Blok en ongetwijfeld hebben zij gelijk. Ze vergeten daarbij gemakshalve dat een politieke generatie geleden de hele Franstalige politieke klasse achter het extremisme van het FDF ging staan en dat gedeeltelijk nog doet.

Maar is het Vlaams Blok in staat de Brusselse instellingen lam te leggen? Wij menen van niet.

Het cynische scenario

Het Brusselse parlement telt 75 leden: 65 Franstaligen en 10 Vlamingen. Bij de gewestverkiezingen haalden de Vlaamse lijsten vorige keer 13, 7 procent van de stemmen. Maar in Brusselse Vlaamse scholen zitten 22 procent van de kinderen en Vlaanderen zorgt, met zijn pendelaars, voor 35,7 procent van de tewerkstelling in Brussel. De relatie tussen de gemeenschappen in Brussel, en tussen Vlaanderen en Brussel, is veelzijdig en kan niet slechts tot een kwestie van ‘een aantal zetels’ worden teruggebracht. De tien Vlaams-Brusselse parlementsleden doen ontroerend hard hun best om parlementje te spelen, maar zij overtuigen niet. Bij de tien zitten drie CVP'ers, twee VLD'ers, twee SP'ers, een VU'er en twee VB'ers. Dat betekent een meerderheid van acht democraten tegen twee Vlaams Blokkers.

De traditionele partijen gaan ervan uit dat zij hun aantal zetels behouden of er (gezamenlijk) een verliezen. De discussie met het Vlaams Blok werd in Brussel al bij de vorige verkiezingen gevoerd en de komst van Demol verandert daar niet veel meer aan, zo wordt geredeneerd. In een scenario met acht democratische zetels moet het Vlaams Blok van twee naar acht zetels springen om een meerderheid aan Vlaamse kant onmogelijk te maken, maar dat lijkt onhaalbaar, ook voor een Belgicistische politiecommissaris met uiterst rechtse connecties. Het Vlaams Blok lijkt de redenering van de andere Vlaamse partijen te aanvaarden, want het

[p. D7]

rekent met Demol op stemmen van Franstaligen en op de chaotische toestand waarin het Front National verkeert.

Daar zitten zeker enkele zetels winst in. Er kan nu al met zekerheid worden gezegd dat het aantal Vlaamse zetels in het Brussels parlement na 13 juni groter zal zijn dan tien.

Maar tenzij CVP, SP, VLD, VU en Groenen collectief ineenstorten, haalt het Vlaams Blok geen meerderheid in dit Vlaamse kamp.

Het Vlaams Blok zal alleen nog maar eens a contrario hebben bewezen dat subnationaliteit in Brussel geen absoluut begrip is: of - negatief geformuleerd - dat Brusselaars graag uit twee ruiven eten. En in het Brussels parlement zitten dan in een volgende legislatuur ongeveer 59 à 60 Franstaligen en 14 à 15 Nederlandstaligen.

In deze wat cynische interpretatie zijn de Franstalige partijen altijd de klos, wat hiermee hun heftige reacties verklaart. Zij gaan zetels verliezen.

Op het vlak van het politiek personeel is weinig te melden. Bij de CVP krijgt de doorgewinterde en hard werkende Jos Chabert het gezelschap van Brigitte Grouwels die een veel flamingantischer koers vaart dan Chabert. Op de derde plaats staat Jan Beghin; Walter Vandenbossche is eerste opvolger. De SP

De Brusselse Grote Markt foto: Rita Duhamel

[p. D8]

vormde een zogenoemde stadslijst met de Groenen, maar ook hier voert minister Rufin Grijp de lijst aan, gevolgd door de groene Adelheid Byttebier en gewezen minister Anne Van Asbroeck. Op deze lijst staan verder figuren als Geert Vanistendael en sociaal geograaf Chris Kesteloot, die zeker zullen scoren in de ‘Vlaamse’ Dansaertbeurt bij de Beurs. Maar de socialistische partij loopt van alle Vlaamse partijen het meest gevaar om toch nog stemmen te verliezen aan het Vlaams Blok: in Antwerpen en Marseille werd eerder bewezen dat de afstand tussen links en uiterst rechts niet onoverkomelijk is, en arbeiders wonen nu eenmaal in minder

Logo Brussels Hoofd Stedelijk Gewest

dure buurten. De SP is met zijn stadslijst misschien een verkiezing te vroeg en kan bij zijn traditionele kiezers in Anderlecht en Molenbeek verliezen wat het bij de aanhangers van Vanistendael en co gaat winnen.

VLD en VU staan samen op een lijst, met Annemie Neyts als lijsttrekster, gevolgd door Sven Gatz (VU) en Guy Vanhengel. Ook hier is de zekerheid groot dat de drie zetels behouden blijven. Op de vierde plaats staat Fouad Ahidar, een in België geboren allochtoon van Marokkaans-Arabische afkomst.

Aan Franstalige zijde geldt als voornaamste nieuws dat minister-president Charles Picqué (PS) het na twee legislaturen voor bekeken houdt. Picqué zorgde voor een relatieve communautaire vrede en voor een begin van herstel van het zwaar geteisterde stadsweefsel. Zijn plaats aan de kop van de PS wordt ingenomen door federaal minister Magada De Galan. Deze is vlot tweetalig, want ooit afkomstig uit het Oudenaardse, net als bijvoorbeeld Rufin Grijp. De liberale lijst wordt getrokken door Armand De Decker, eveneens perfect tweetalig en zeer burgerlijk.

Peilingen naar kiesintenties, waar Le Soir en La Libre nog altijd verzot op zijn, geven een lichte winst voor het Vlaams Blok en een status quo voor de andere Vlaamse partijen. Peilingen zijn waard wat ze waard zijn (en dat is niet veel), maar peilingen die op dezelfde wijze worden herhaald, zoals deze van Le Soir en La Libre, kunnen wel met elkaar worden vergeleken.

Tot nu toe werd geen enkele massale verschuiving van stemmen van Franstaligen naar de lijst van het Vlaams Blok aangetoond.

De ware inzet

De afwijzende houding van de Franstalige partijvoorzitters om verder over de staatshervorming te praten, kan na 13 juni veranderen als het ‘zwaard van Damocles’ niet op de scène is terechtgekomen. Want nooit eerder werd zowel in Vlaanderen, Wallonië, als in Brussel zelf, zoveel interessant denkwerk over Brussel verricht. Vlaanderen en Wallonië zien - elk in een eigen stijl - meer en meer de onvervangbaarheid van Brussel voor hun gewest in. En tegelijkertijd hebben zij een zwakke piek in het Brussels pantser ontdekt: de verarming van Brussel, dat op termijn niet als een zelfstandige regio kan overleven.

In opdracht van de Brusselse regering onderzocht de (Franstalige) faculteit Saint-Louis twee nieuwe studies over Brussel: een van de SERV (Sociaaleconomische raad voor Vlaanderen) en een van diens Waalse tegenhanger (CERW). Saint-Louis komt tot een interessant besluit: vanuit Vlaanderen wordt Brussel als een natuurlijke economische partner bekeken, die van groot belang is voor de Vlaamse economie; aan Franstalige zijde bekijkt men Brussel als een partner in een tegen Vlaanderen gericht ‘cultured front’. Een aantal gelijkaardige studies bevestigen deze tendensen. Het VEV stelt Brussel in een zeer recente studie ook als de ideale partner voor Vlaanderen voor, maar het VEV gaat veel te ver in de betutteling van Brussel. Zo zou het hele arsenaal van regionale, hoofdstedelijke en Europese bevoegdheden aan Brussel worden ontnomen, om overgedragen te worden aan de parlementen van Vlaanderen en Wallonië. Een dergelijk voorstel is onwerkzaam en weinig democratisch. Maar uit al deze studies blijkt dat Vlaanderen en Brussel klaar staan voor een nuchter gesprek over allerlei vormen van samenwerking, terwijl het Franstalige kamp - van economisten tot partijleiders - de relatie tussen Bruxelles en Wallonie als een te realiseren politiek project zien. Vlaanderen staat veel dichter bij Brussel dan Wallonië. Dit is de inzet van de volgende verkiezingen voor het Brussels parlement. Als de manoeuvre van het Vlaams Blok mislukt, kunnen beide regio's - eindelijk - samen aan tafel gaan zitten.

●

Guido Fonteyn is politiek redacteur van

De Standard