Neerlandia. Jaargang 103

[p. 18]

Agenda
De druk-grafische Spilliaert; de menselijke figuur bij Wouters
● Guido Logie

In De Brakke Grond in Amsterdam loopt nog tot 21 maart 1999 een expositie van drukgrafiek en tekeningen van Oostendenaar Léon Spilliaert (1881-1946). Juist dàt werk van de kunstenaar is weinig bekend. Met deze tentoonstelling draagt het Vlaamse cultuurhuis dan ook zijn steentje bij tot de hernieuwde belangstelling van de laatste jaren voor Spilliaert. Oostende en zijn Museum voor Schone Kunsten hebben op deze manier even een ambassadeur in Nederland, zoals conservator Norbert Hostyn bij de opening zei.

Hostyn noemde Spilliaert ‘de meest raadselachtige kunstenaar van zijn generatie’. De symbolist van rond 1907-1908 was bezeten door dood, duisternis en eenzaamheid. In de jaren '30 en '40 was hij een bezinger van de natuur: ‘bomen, bomen en nog eens bomen’ (Hostyn).

Spilliaert was de zoon van een parfumeur. Zijn artistieke gaven kwamen al op jonge leeftijd aan het licht. Eigenlijk was hij een autodidact. Hij volgde slechts enkele maanden les aan de Academie in Brugge. Vroeg of laat drijft talent, net als olie, boven. Zoals ieder leven, werd ook dat van Spilliaert voor een groot stuk bepaald door al dan niet toevallige ontmoetingen. In dienst bij de Brusselse uitgever Edmond Deman bijvoorbeeld leert hij talrijke schilders en schrijvers kennen, onder wie Emile Verhaeren. (Op de tentoonstelling hangt een dubbelportret van Spilliaert-Verhaeren, met op de achtergrond een derde man die misschien Deman is.) Ook de ontmoeting met Henri Vandeputte die een kunsthandel had in Parijs, is voor Spilliaert van belang geweest. In 1917 kon hij zelfs, door bemiddeling van Stefan Zweig, artistiek adviseur van Stalin worden! Alleen de geboorte van zijn dochter Madeleine weerhield hem ervan naar Rusland te trekken.

Spilliaert voelde zich wellicht niet zozeer een drukgrafisch kunstenaar; opdrachten of verzoeken van vrienden speelden een rol in het ontstaan ervan, aldus Hostyn. De expositie in De Brakke Grond, toont, naast enkele losse werken, drie reeksen litho's: Plaisirs d'hiver, tien prenten over winterse kinderpret; Serres chaudes, tien litho's bij gedichten van Maurice Maeterlinck; Sites Brabançons, of pittoreske landschappen in Brabant.

Rik Wouters

De stad Mechelen doet de laatste jaren ernstige inspanningen om op het vlak van kunst en cultuur weer enige betekenis te verwerven. Een van de beroemde zonen van de Dijlestad is de beeldhouwer-schilder-tekenaar Rik Wouters. In het cultureel centrum Antoon Spinoy loopt een grote tentoonstelling van hoofdzakelijk werk van Wouters: geen retrospectieve maar een thematische: De menselijke figuur. Aanleiding voor de expositie was de aankoop door het stadsbestuur van een vroeg beeldhouwwerk en een houtskooltekening van Wouters. Naast de kunstwerken van Wouters, biedt de expositie een documentair gedeelte over de kunstenaar alsook een aantal portretschilderijen

Rik Wouters, Namiddag te Amsterdam, 1915

gemaakt door tijdgenoten als Ensor, Wijnants, De Troyer, Schirren enzovoort.

De werken van de beroemde Mechelaar tonen familieleden, vrienden, collega's-kunstenaars, volksmensen, maar vooral zijn Nel, het Franstalige Brusselse meisje Hélène Duerinckx dat hij van zijn collega-schilder Ferdinand Schirren afsnoepte en met wie hij in 1905 huwde.

Rik Wouters zou amper 34 jaar oud worden. Hij werd in Mechelen geboren in 1882 als zoon van de meubeldecorateur Emile. Zijn moeder overleed toen hij vijftien was.

Wouters vestigde zich uiteindelijk in Bosvoorde, vlakbij het Zoniënwoud. Daar kwam hij tot volledige artistieke ontplooiing. Een contract met de galeriehouder Giroux maakte dat Wouters zonder materiële beperkingen kon werken. In 1912 vervaardigde hij zestig schilderijen. De eerste wereldoorlog bracht hem als krijgsgevangene in Nederland, in kampen in Amersfoort en Zeist. Uiteindelijk kreeg hij toelating om zich in Amsterdam te vestigen. Hij stierf er op 11 juli 1916, totaal verminkt aan het aangezicht door een kankergezwel. Tussen de vele zelfportretten die op de expositie te zien zijn, hangt ook Portret van Rik met de ooglap, een penseeltekening uit 1915.

In de tentoonstelling wordt door acteur Karel Vingerhoets de theatermonoloog De brief van Wouters opgevoerd, van donderdag tot en met zondag, om 20.30 uur. Het stuk werd geschreven door Bert Popelier.

Bij de tentoonstelling hoort een fraai uitgegeven catalogus (Pandora, Antwerpen). De teksten zijn van de kunsthistorici Heidi De Nijn, Bedet Simon en Stefaan Hautekeete.

Opmerkelijk: behalve in het Nederlands, zijn de bijdragen ook in het Frans en het Engels opgenomen.

Tot 11 april, iedere dag van 10 tot 18 uur, behalve op maandag. Alle info: 015- 29 40 00 (B).