Neerlandia. Jaargang 102

[p. D 1]

Dossier
De ANV-Visser-Neerlandiaprijzen

[p. D 2]

ANV-Visser-Neerlandiaprijzen
ANV-Visser-Neerlandiaprijzen
● Joep Baartmans-van den Boogaart

Als algemeen voorzitter van het ANV, maar ook als voorzitter van de ANV-Visser-Neerlandiacommissie, verheugt het mij dat in Neerlandia een dossier wordt gewijd aan de ANV-Visser-Neerlandiaprijzen 1998. De commissie heeft bij haar vergaderingen het testament van Mr. Herman Visser op tafel liggen om er zeker van te zijn dat elke toekenning ook recht doet aan de wensen van Herman Visser. De VN-commissie brengt advies uit aan het Hoofdbestuur; het Hoofdbestuur kent de prijzen toe.

Het is interessant voor deze gelegenheid even te kijken naar alle uitgereikte ANV-Visser-Neerlandiaprijzen. De eerste prijs was een welzijnsprijs, in 1955 uitgereikt aan ‘Kinderhulp’ te Amsterdam voor de bouw en inrichting van een speel-en recreatiezaal in ‘De Poort’ te Bussum. In 1956 werd voor het eerst een artistieke prijs uitgereikt: een muziekprijs aan de Vereniging voor Oude Nederlandse Muziek te Den Haag voor het uitgeven van werken van W. de Fesch, Prijzen voor persoonlijke verdiensten werden in 1957 uitgereikt aan J.M.J. Korpershoek voor de toewijding en de bekwaamheid, waarmee hij vele jaren heeft gestreden voor de belangen van de lichamelijke opvoeding in Nederland en aan H.E. Beekenkamp als beloning voor betoond goed gedrag, karakter en volharding in moeilijke omstandigheden.

Opvallend in de lange reeks welzijnsprijzen is dat in de jaren '50 en '60 prijzen werden uitgereikt voor initiatieven die de laatste jaren in aanmerking komen voor subsidie. Honderden prijsaanvragen bereikten toen de VN-commissie. De VN-commissie is geen subsidiërende instelling en legt dergelijke aanvragen terzijde. Overigens kan wel een prijs worden toegekend aan een initiatief dat reeds is uitgevoerd en met een prijs wordt beloond, zodat de instelling nieuwe initiatieven kan ontwikkelen.

Ook een belangrijk toetselement is of iemand reeds publiek veel erkenning geniet, ook via al toegekende prijzen. Wanneer dit het geval is, dan zal de VN-commissie zo'n aanvraag niet snel honoreren, omdat Mr. Visser de prijzen heeft bedoeld



voor personen die zich inzetten zonder zelf te veel in de belangstelling te staan.

Het is de moeite waard om in dit dossier ANV-Visser-Neerlandiaprijzen stil te staan bij de levensloop van Herman Visser, omdat deze levensloop veel van de intentie van deze prijs verklaart.

[p. D 3]

Mr. Herman Visser werd geboren op 24 april 1872 in Amersfoort. Na de dood van zijn vader hertrouwde zijn moeder met de niet onbemiddelde Dordtse bankier Zadoks. Het gezin kwam niet lang daarna in Amsterdam te wonen, waar Herman rechten ging studeren en promoveerde in 1896 op de uiterst jonge leeftijd van 24 jaar tot doctor in de rechtswetenschappen. Hij vestigde zich in Amsterdam als advocaat, maar trok zich al spoedig terug in Voorst, aan de rand van de Veluwe, om zich daar te concentreren op de wetenschappelijke arbeid die de vraagstukken van zijn tijd als onderwerp hadden. En die tijd - de eerste helft van deze eeuw, getekend door twee wereldoorlogen - gaf meer dan aanleiding om studies over de ontwrichte samenlevingen het licht te doen zien! Visser werd bepaald geobsedeerd door het hoe en waarom van massasuggestie en collectief-psychologische processen, maar ook over allerlei andere juridische, criminologische en filosofische onderwerpen publiceerde hij. Uit zijn werk komt vóór alles naar voren dat hij geloofde in de kracht van het individu voor de opbouw van de gemeenschap, datzelfde individu waar, als dat nodig was, ook het enige weerwerk tegen gemeenschapsontsporingen volgens hem vandaan moest komen.

Een vrijzinnig filosoof, kortom, die vanwege zijn talloze studies die er bepaald niet om logen, en vanwege zijn verdere, joodse, achtergrond wel moeilijkheden móest krijgen met de bezetter in WO II. Toen hij ernstig vreesde door de Nazi's opgepakt te worden, liet hij op 12 juni 1942 een testament opmaken, om daarna in 1943, vóórdat de vijand dat zou doen, zelf een einde aan zijn leven te maken.

In dat testament bestemde hij de helft van zijn vermogen voor het ANV: het ANV zou uit de opbrengst van zijn nalatenschap jaarlijks prijzen moeten toekennen aan personen en instellingen die zich verdienstelijk hebben gemaakt op het gebied van welzijn en cultuur, met de nadruk op een cultuur die gevaarlijke massasuggesties verre van zich houdt, alsmede Nederlands toneel en muziek. In de uitwerking daarvan zijn dat prijzen op de verschillende genoemde gebieden geworden.

Welke prijzen heeft Mr. Herman Visser mogelijk gemaakt?

Prijzen voor persoonlijke verdienste

Beloning aan personen die zich voor hun medemens of voor de gemeenschap op onbaatzuchtige wijze verdienstelijk hebben gemaakt.

Welzijnsprijzen

Steunverlening aan onderzoek en praktische werkzaamheden ten bate van het lichamelijk en geestelijk welzijn.

Culturele prijzen

Steunverlening op algemeen cultureel gebied ter bevordering van individualiteit en persoonlijkheid.

Artistieke prijzen

Prijzen voor oorspronkelijke, in de Nederlandse taal geschreven teksten voor toneel-, hoor- en televisiespelen, alsmede voor Nederlands melodieus, dus niet hypermodern muzikaal werk.

De artistieke prijzen zijn verbonden aan een uit te schrijven wedstrijd waarbij een jury de inzendingen beoordeelt.

Het verheugt mij dat voor 1998 voldoende aanvragen het ANV hebben bereikt en dat het ANV na toetsing van deze aanvragen dit jaar maar liefst zes prijzen heeft kunnen toekennen. Ook kon uit de inzendingen voor de prijsvraag voor het schrijven van een hoorspel door de artistieke jury een winnaar worden gekozen.

Voor 1999 hebben wij inmiddels al diverse aanvragen ontvangen. Dit weerhoudt mij er echter niet van u op te roepen als lezer van Neerlandia in uw omgeving na te gaan wie in aanmerking zou kunnen komen voor een ANV-Visser-Neerlandiaprijs. U kunt uw voordracht zenden aan het ANV-kantoor te Den Haag, bij voorkeur voor 1 februari 1999.