Neerlandia. Jaargang 102

[p. 7]

Onderwijs

De Internationale Schelde Faculteit
● John Jaspers

Sinds 1990 bundelt de Internationale Schelde Faculteit (ISF) de kennis van het hoger onderwijs, bedrijven en overheden in de Schelderegio. Ze doet dat door cursussen te organiseren en onderzoeksprojecten op te zetten in samenwerking met derden. De ISF werkt innovatief en wil zo de concurrentiepositie van het regionale bedrijfsleven helpen versterken.

Aanvankelijk werd de ISF voornamelijk gefinancierd met gelden uit het Comett-programma van de EU. Later werden die vervangen door projectsubsidies uit EU-fondsen zoals Leonardo en Socrates, door subsidies van nationale overheden (in het kader van het Grenslandenbeleid) en van regionale overheden en het regionale bedrijfsleven. Naast deze projectsubsidies heeft de ISF incidenteel subsidies ontvangen voor de algemene werkingskosten van de provincies Oost-Vlaanderen en Zeeland. Ten slotte leveren het bedrijfsleven, het onderwijs en de overheden jaarlijks een bijdrage in ‘werkkracht’.

Een Internationale Schelde Faculteit

De economische activiteiten in Zeeland en Vlaanderen zijn vooral gebaseerd op de havens en de daarmee verbonden industrie, omdat de Schelde een van de belangrijkste poorten van West-Europa is. Door de aanwezigheid van de Oosterschelde, de Westerschelde en de Schelderivier spelen er in dit gebied, naast het economische aspect, ook ecologische belangen een rol. Grensoverschrijdende samenwerking tussen bedrijven, overheden en kenniscentra is dan ook onontbeerlijk, willen economische en ecologische ontwikkelingen op een verantwoorde wijze ten uitvoer gebracht worden. In 1989 werkte een groep met leden uit Vlaanderen en Zeeland een scenario uit om een samenwerkingsverband van belanghebbenden de mogelijkheid te bieden dit te realiseren door een regionaal netwerk van kennis op te bouwen.

Op deze manier ontstond de Internationale Schelde Faculteit, die zich inmiddels intensief bezighoudt met de afstemming van grensoverschrijdende activiteiten op het gebied van onderwijs en onderzoek, en met het in stand houden van de daarbij behorende structuren.

In eerste instantie werd er gewerkt vanuit de regio waarin

[p. 8]

het initiatief gestalte kreeg, de industriële as Gent-Terneuzen-Vlissingen. De werking werd geleidelijk uitgebreid naar de rest van de provincies Zeeland, Oost- en West-Vlaanderen. De ISF heeft niet de ambitie of de capaciteit om eigen cursussen of onderzoeken op te zetten en uit te voeren. Ze doet dit in samenwerking met derden. De



Hogeschool Zeeland, de universiteit Gent, de Vlaamse hogescholen en het regionale bedrijfsleven spelen hierin een belangrijke rol en vormen een deel van het draagvlak dat de ISF nodig heeft om te slagen. Het netwerk werd in 1994 uitgebreid met een groot aantal vertegenwoordigers uit het regionale bedrijfsleven. Buiten de regio werkt de ISF samen in een groep van zes Europese estuaria die een onderzoeksproject hebben opgesteld dat gericht is op de specifieke problematiek van deze gebieden.

Structuur

De adviescolleges (wetenschappelijke raad, raad van advies en comité van aanbeveling), bestaande uit bedrijven, overheden, universiteiten, hogescholen en de politiek, en het bestuur, met daarin regionale overheden, onderwijsinstanties en koepelorganisaties, van de Internationale Schelde Faculteit werken voorwaardenscheppend en ondersteunend. De verschillende vakgroepen gaan meer in op de inhoudelijke aspecten van de organisatie. Ze ontwikkelen, soms vakgroepoverstijgend, projecten die vervolgens bij nationale en internationale instanties worden ingediend voor aanvullende financiering.

De vakgroep Haventechnologie houdt zich bezig met de strategische en operationele planning van havenontwikkeling en havenactiviteiten, van de logistiek en de daarbij



behorende transporttechnologie. Enkele leden van deze vakgroep vormen samen met mensen van enkele havenbedrijven de werkgroep Maritiem Symposium. Deze organiseert ieder voorjaar een symposium rond een thema dat betrekking heeft op de Schelde. Dit jaar, op 28 mei 1998, heeft het symposium Scheepvaart: veilig en vlot, met als ondertitel Scheepvaartbegeleiding en loodswezen plaats.

In het Schelde-estuarium herbergt de Oosterschelde een uniek ecosysteem terwijl het overige deel van het estuarium met een ernstige vervuiling kampt. Kennis van watersystemen en hun specifieke problematiek is zowel in Vlaanderen als in Zeeland gelokaliseerd. Met name in de sector van de milieu-technologie heeft de regio een voorname positie verworven. De vakgroep Milieubeheer houdt zich hier mee bezig en richt zich ook op bedrijfsinterne milieuzorg en het omgaan met concepten van afvalemissie. De vakgroep Industrieel Beheer speelt in op de behoefte om opleidingen te verzorgen in het industrieel beheer en in de onderhoudstechnologie.

De kwaliteit van het leven in de Scheldemond hangt sterk samen met de kwaliteit van het niveau van de voorzieningen. Gezondheidszorg is daar een belangrijk aspect van. In de vakgroep Gezondheidszorg wordt de grensoverschrijdende samenwerking tussen ziekenhuizen en verpleegopleidingen gerealiseerd. Het is de bedoeling een doeltreffend dienstenpakket te kunnen leveren door de sterke kanten van de gezondheidszorg aan weerzijden van de grens te benutten.

De Pedagogische Faculteit Scheldemond houdt zich bezig met de onderwijskundige samenwerking ten behoeve van docenten basisonderwijs en voortgezet onderwijs. Bij deze vorm van samenwerking zijn de Normaalschool, Pedagogische academies, het departement Lerarenopleiding en verschillende pedagogische centra betrokken. Ten slotte is er nog de vakgroep Cultuur. Deze streeft ernaar activiteiten te ontplooien die de kennis omtrent de verschillende culturen aan weerszijden van de grens moet vergroten.

De ISF heeft verschillende projecten lopen die van belang zijn voor een optimaal begrip en een goede samenwerking in de Euregio Scheldemond. Enkele worden hierna verder besproken.

Projecten in de gezondheidszorg

Zo vormt een aantal ziekenhuizen en opleidingen Verpleegkunde een samenwerkingsverband op het terrein van de gezondheidszorg. De koppeling tussen opleiding en veld maakt een directe uitwisseling tussen de beiden mogelijk. De reeds aanwezige contacten worden door de samenwerking versterkt, en men hoopt op deze manier tot een beter begrip te komen voor de verschillen in de gezondheidszorg aan weerszijden van de grens. Verschillen zoals die er zijn in de zorgcultuur (medisch-technisch versus medischsocaal) leiden tot een andere aanpak van de verpleging en van het management. Door de ervaringen op deze terreinen met elkaar uit te wisselen ontstaan er nieuwe inzichten die kunnen bijdragen tot een effectievere werking van het ziekenhuis. Binnen het project heeft een uitwisseling van het ziekenhuispersoneel plaats. Verpleegkundigen gaan aan de andere kant van de grens kijken hoe daar de planning, de evaluatie en de uitvoering van de zorg gebeurt. Het doel hiervan is het zorgaanbod naar de patienten toe te verbeteren. Op managementniveau heeft er een uitwisseling plaats van diensthoofden. Zij zetten gezamenlijk beleidslijnen op

[p. 9]

en werken die uit. Wanneer er meer overeenstemming is in de verpleegkundige en organisatorische aanpak zal dat uiteindelijk leiden tot een verbeterde samenwerking tussen ziekenhuizen over de grens. Het is dan ook de bedoeling dat de uitkomsten van het project concreet zullen worden toegepast in de ziekenhuizen, voor zover de wet en de staturen van het ziekenhuis dit toelaten.

Het beheersen van de uitgaven is een belangrijke voorwaarde om de toegang tot kwalitatieve gezondheidszorg voor iedereen te verzekeren. Door de toenemende druk op die kosten is er een nood ontstaan aan praktisch hanteerbare beleidsinstrumenten die een inzicht verschaffen in de oorzaken van de kosten, zodat deze beter beheerst kunnen worden. Het project ‘ziektekosten per pathologie’ verschaft inzicht in de verschillen in kosten van ziekenhuizen die slechts enkele tientallen kilometers van elkaar verwijderd zijn. Het inzicht in de kosten per behandeling en de kennis van mogelijke alternatieven geven aanleiding tot het bijstellen van de behandelingsplannen en dus de verbetering ervan.

Euromaster

Begin 1996 werd de ISF aangewezen om het project EUROMASTER (European Master Courses for Support and Training in Estuarine Regions) uit te voeren in het kader van het Europese Leonardo-programma. Dit programma ondersteunt, net als Socrates, het onderwijs in de EU. Leonardo richt zich op de overdracht van kennis uit het onderwijs naar het regionale bedrijfsleven. In dit EUROMASTER-project is een belangrijke plaats ingeruimd voor de uitwisseling van kennis tussen universiteiten en bedrijfsleven. De cursussen zijn bestemd voor mensen die hun beroepsopleiding hebben voltooid, maar ook voor mensen die reeds in het bedrijfsleven werkzaam zijn en hun kansen op een verdere versterking van de loopbaan willen vergroten. De cursussen spitsen zich toe op het milieu, de haventechnologie en het industrieel beheer. De universiteiten en de hogescholen in de regio zijn in eerste instantie verantwoordelijk voor de opbouw van de cursussen, de vakgroepen van de ISF worden ingezet bij het uitwerken van de curricula en fungeren als klankbord. De universiteiten van Huelva, Bradford, Hull, Cardiff, Glasgow, Kalmar en Szczecin werken mee aan het project door modules te verzorgen en hun universiteit aan te bieden als lokatie voor het volgen van cusussen.

Zelfsturende modules

Onder toezicht van de ISF werken de PABO-opleiding van de Hogeschool Zeeland, het departement Lerarenopleiding van de Hogeschool Gent en de Katholieke Leraren en Management Opleiding Gent samen bij het ontwikkelen van een aantal zelfsturende modules. Het uitgangspunt is dat de studenten zelfstandiger gaan studeren. Dit is zeker belangrijk voor hen die de opleiding tot leraar volgen,



omdat zij zelf voor de klas komen te staan om anderen op te leiden. De deelnemers aan dit project zijn ervanuit gegaan dat de bestaande modules zo moesten worden aangepast dat de student bepaalde gedeeltes in zijn eigen tijd en in zijn eigen tempo kan bestuderen. Het gebruik van deze modules is interessant aangezien de vooropleiding en de voorkennis van de studenten nogal uiteenloopt. Het Nederlandse Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen heeft dit project een subsidie toegekend.

Zomeruniversiteit Zeeland

Uiteindelijk herbergt de ISF ook nog de Zomeruniversiteit Zeeland. Deze ontstond in 1988 met de zomeruniversiteiten in Engeland en Frankrijk als voorbeeld. Een van de redenen voor de oprichting is het feit dat Zeeland een van de weinige Nederlandse provincies is zonder universiteit. De zomeruniversiteit stimuleert kennisoverdracht, kennisuitwisseling en meningsvorming over actuele onderwerpen die regionale, nationale en internationale betekenis hebben. Tijdens de studiedagen en de debatten wisselen wetenschappers, mensen uit het bedrijfsleven en overheden hun kennis uit met de cursisten die veelal beschikken over uiteenlopende praktische kennis. Deelnemers zijn zowel mensen die beroepsmatig bij het thema betrokken zijn als geïnteresseerde leken. In 1997 had de Zomeruniversiteit voor de tiende keer plaats.

Voor meer informatie:

Internationale Schelde Faculteit

Edisonweg 4, 4382 NW Vlissingen

tel.: [phone], fax: [phone] (NL)