[Nummer 4]
Verdrag van Amsterdam: een mager beestje
Op de Europese Raad van 16 en 17 juni 1997 - onder Nederlands voorzitterschap - werd overeenstemming bereikt over een nieuw Europees Verdrag: het ‘Verdrag van Amsterdam’. Dit nieuwe verdrag werd door vele commentatoren als een mager beestje omschreven.
Het is vooral op economisch gebied dat er een aantal belangrijke beslissingen getroffen werden. Het wettelijk kader van de Euro is goedgekeurd en het stabiliteitspact kwam dan toch tot stand. Het sociaal protocol van het Verdrag van Maastricht wordt in het nieuwe Verdrag van Amsterdam ingeschreven en is voortaan ook op de Britten van toepassing. In het nieuwe verdrag is een hoofdstuk over werkgelegenheid opgenomen waardoor werkgelegenheid één van de vele doelstellingen van de Europese Unie en van de EG wordt.
Het asiel-, visa- en immigratiebeleid worden een Europese bevoegdheid. Het medebeslissingsrecht van het Europees Parlement wordt aanzienlijk uitgebreid.
Er is veel aandacht voor de bescherming van de volksgezondheid en van de consumenten. Bij elk onderdeel van het Europees beleid moet gekeken worden naar de mogelijke gevolgen voor het milieu. De eisen inzake milieubescherming worden uitdrukkelijk geïntegreerd in het Europees beleid.
De vraag is waarom een vergelijkbare, algemene verplichting niet voorzien kon worden op het gebied van cultuur. Er wordt wel bepaald dat de Europese Gemeenschap in haar beleid rekening moet houden met de culturele aspecten, met name om de culturele verscheidenheid te eerbiedigen en te bevorderen. Wat de gelijkheid van talen en culturele diversiteit betreft is het een Vlaams-Belgische verdienste dat er een specifieke paragraaf in het Verdrag werd opgenomen waardoor de burgers het recht krijgen hun eigen taal te gebruiken in de contacten met de Europese instellingen en ook in hun taal antwoord te krijgen. In een aparte verklaring wordt de maatschappelijke betekenis van sport benadrukt, inzonderheid de rol die sport vervult bij het smeden van een identiteit en van samenhorigheid. Het Protocol over de openbare omroep laat toe de publieke opdrachten van de openbare omroep financieel te ondersteunen zonder daarom in conflict te komen met de algemene concurrentieregels van de Europese Gemeenschap. De grootste teleurstelling ligt ongetwijfeld in de niet-hervorming van de Europese instellingen. Wat aangekondigd werd als de inzet van de Intergouvernementele Conferentie, omdat dit de uitbreiding van de Europese Unie moest voorbereiden, is niet gerealiseerd. Drie dossiers lagen daarbij op tafel: de samenstelling van de commissie, de weging van de stemmen van de lidstaten in de Raad en een uitbreiding van de meerderheidsbeslissingen in de Raad. Eens te meer werd dit debat er een dat er op neer kwam dat de grote lidstaten meer macht voor zichzelf opeisten. Maar de kleinere lidstaten - België op kop - weigerden om hieraan toe te geven. Voor België is een herweging van het aantal stemmen alleen aanvaardbaar als er op meer terreinen dan nu het geval is bij meerderheid beslist kan worden.
Politiek leidde de kwestie van de institutionele hervormingen tot het omverwerpen van het Benelux-bondgenootschap: België en Nederland waren het op dat gebied fundamenteel oneens. Het Nederlands voorzitterschap had immers voorgesteld om de vier grote landen elk 25 stemmen te geven op een totaal van 199. Spanje kreeg in het voorstel 20 stemmen, Nederland 12, België 10 en Luxemburg 3. Momenteel hebben zowel België als Nederland 5 stemmen.
Gaan België en Nederland nu ieder een eigen weg in Europa? Wordt ook de Benelux-samenwerking een mager beestje?
We hopen van niet. Het werk van Amsterdam is in ieder geval niet af: met de uitbreiding van de Europese Unie in het vooruitzicht is het nu al duidelijk dat rond de eeuwwisseling opnieuw een Intergouvernementele Conferentie nodig zal zijn om de vereiste institutionele hervormingen voor te bereiden. De Belgische, Vlaamse en Nederlandse overheid doen er goed aan zich daar ernstig op voor te bereiden en de samenwerking nieuw leven in te blazen. Dit is meer dan ooit noodzakelijk.
● Helga De Baets, Secretaris ANV-Vlaanderen.
Auteursrechtelijk beschermd