Neerlandia. Jaargang 98

[p. 173]

Nederland en de remmende voorsprong
Het hoe en waarom van de Stichting Promotie Talen
door J. de Heer-Dehue

Vreemde talenkennis is een belangrijke troef in de internationale betrekkingen. Dat geldt niet alleen voor het handelsverkeer, maar ook voor de politiek, de diplomatie en de kennisoverdracht. Nederland heeft mondiaal altijd voorop gelopen met zijn talenkennis. Een voorsprong die we helaas niet hebben weten vast te houden. Het gaat te ver om te spreken van een noodsituatie, maar zeker is dat we de laatste jaren veel taalterrein hebben prijsgegeven. En helaas kan niet eens gezegd worden dat we terrein hebben teruggewonnen op het gebied van moedertaalonderwijs Nederlands. De Stichting Promotie Talen ontplooit, in samenwerking met de taakgroep van het Nationaal Aktieprogramma Moderne Vreemde Talen, initiatieven om de teruggang in de beheersing van de vreemde talen een halt toe te roepen.

Zet tien Nederlanders bij elkaar met een Engelsman, en binnen de kortste keren bloeit er een conversatie op waarin de Nederlanders niet nalaten om te laten zien hoe goed ze hun Engels (denken te) beheersen. Zet diezelfde Nederlanders bij elkaar met een Duitser en na een bemoedigend begin - Guten Tag, wie geht es? - vallen er al snel kortere of langere stiltes. Doe dezelfde proef met een Fransman als gesprekspartner en er ontstaat een pijnlijke situatie: zenuwachtig gegiechel, wanhopige pogingen om een piepklein zinnetje in enigszins correct Frans te kunnen produceren.

En algemene opluchtig als iemand een reddingsboei in de groep gooit:

Het Engels. Dat spreekt toch iedereen in Europa? Wat de Fransman daarvan vindt is verder niet relevant.

Praktijkvoorbeelden

Van veeltaligheid naar tweetaligheid. Oppervlakkig gezien een pragmatische oplossing voor een ingewikkeld probleem. Maar in de praktijk werkt het zo niet. Om dat te verifiëren heeft de Stichting Promotie Talen functionarissen uit een aantal internationaal opererende Nederlandse bedrijven gevraagd naar hun ervaringen en behoeften op vreemde talengebied. Enkele markante uitspraken: ‘Als je in Québec drank verkoopt moet je niet met Engels aankomen’ (Bols), ‘Tijdens internationaal werkoverleg worden wel vijf verschillende talen gesproken’ (OTRA), ‘Meertaligheid is essentieel’ (P. Karsten B.V.), ‘Als je de taal van het land spreekt heb je een belangrijke voorsprong’ (Van Staaveren Aalsmeer). Met de interviews waaruit deze citaten afkomstig zijn heeft de Stichting Promotie Talen op verzoek van het Ministerie van Economische Zaken een bundel samengesteld onder de titel: ‘Talen in Bedrijf’. De bundel is verkrijgbaar bij het bureau van de Stichting.

Goed Nederlands eerste voorwaarde

Wie zijn werknemers meer taalbagage wil meegeven zal ze op cursus moeten sturen. Je mag daarbij hopen, maar helaas niet altijd verwachten, dat de kennis van de basistaal, het Nederlands, op hoog niveau staat. Een vreemde taal leer je pas echt beheersen, wanneer je je moedertaal beheerst. Het op vreemde talencursus sturen gebeurt weliswaar veelvuldig, helaas met zeer wisselend resultaat. Het grote probleem is dat er (nog) geen objectief kwantificeerbare criteria zijn waaraan taaltrainingen en de circa 300 (!) instituten die deze cursussen verzorgen moeten voldoen. Gevolg: onduidelijkheid alom, grote

De Stichting Promotie Talen, opgericht eind 1987, stelt zich ten doel in brede lagen van de samenleving de belangstelling te stimuleren voor het leren van vreemde talen en het onderhouden van vreemdetalenkennis. Het beleid van de Stichting sluit nauw aan bij het door de Nederlandse overheid ingestelde Nationaal Aktieprogramma Moderne Vreemde Talen.

De Stichting heeft een Bestuur en een Raad van Advies waarin vertegenwoordigers uit bedrijfsleven, overheid, media en onderwijs zitting hebben.

Als onafhankelijke organisatie neemt de Stichting een in Nederland unieke positie in tussen vraag en aanbod. Voor de financiering van haar activiteiten ontvangt de Stichting steun van de overheid en het Nationaal Aktieprogramma en kan zij putten uit een fonds voor sponsors en donateurs.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met het bureau van de Stichting:
Postbus 85475,
3508 AL Utrecht,
tel.: [phone],
fax: [phone].

onzekerheid bij de afnemers en een weinig consistent brancheimago. Voor de positie van de talen is het van het grootste belang dat er op zeer korte termijn een kwaliteitsbewakingsinstrument beschikbaar komt voor taleninstituten.

[p. 174]

Kwaliteit vereist

In samenwerking met de Stichting Cedeo heeft de Stichting Promotie Talen de ontwikkeling van dit instrument voortvarend ter hand genomen. De eerste testronde bij taleninstituten (o.a. de talenschool van het Koninklijk Instituut voor de Tropen in Amsterdam) is inmiddels afgerond en geëvalueerd. De verwachting is dat het instrument binnen enkele maanden zijn definitieve vorm zal krijgen en operationeel zal zijn. Voor inkopers van taaltrainingen betekent dit dat ze meer zicht krijgen op de kwaliteit van het gebodene.

Taalpromotor

Veel belangstelling vanuit het bedrijfsleven, met name het midden- en kleinbedrijf, is er voor de ‘Taalpromotor’, een praktische wegwijzer voor het hanteren van vreemde talen, die de Stichting Promotie Talen heeft samengesteld op verzoek van EZ. De taalpromotor bevat een groot aantal tips en adviezen om te komen tot een echt talenbeleid binnen de onderneming. Bovendien biedt het boekje een nagenoeg compleet overzicht van taleninstituten in Nederland.

Het spreekt vanzelf dat een instelling als de Stichting Promotie Talen ook actief betrokken is bij de verwezenlijking van de doelstellingen van het Europese Linguaprogramma. In dat kader coördineert de SPT een omvangrijk samenwerkingsproject tussen Nederland, Frankrijk en Duitsland, gericht op de ontwikkeling van beroepsspecifieke taalmodules voor een van de meest mobiele beroepsgroepen: de binnenschippers. Het Koninklijk Onderwijsfonds voor de Scheepvaart en het Ministerie van Verkeer en Waterstaat zijn participanten in dit project.

Nationaal Aktieprogramma

De Stichting Promotie Talen staat gelukkig niet alleen in haar taalpromotietaak. Een belangrijk deel van haar activiteiten ontplooit de stichting in het kader van het Nationaal

Een van de meest mobiele beroepsgroepen: de binnenschippers. (foto J. van Hoorn)

Aktieprogramma Moderne Vreemde Talen.

Het Nationaal Aktieprogramma beoogt via een samenhangend pakket van maatregelen te komen tot een opwaardering van vreemde talen in alle sectoren van de maatschappij. Belangrijke elementen daarin zijn beïnvloeding van studiekeuze en gerichte promotie van talenstudies. Dat is dan ook de reden dat de Stichting Promotie Talen dit najaar op de ‘Studiebeurs’ in Den Haag met een stand aanwezig was om de 40.000 jeugdige bezoekers te wijzen op het belang van een gedegen talenkennis voor hun toekomstige carrière. Als medeorganisator van het grote tweejaarlijkse Taalcongres in de RAI en als deelnemer aan de jaarlijkse vakantiebeurs in de Jaarbeurs kan de Stichting inmiddels bogen op een rijke beurservaring!

Tot slot: het motto van het Nationaal Aktieprogramma ‘Talenkennis moet’ wordt niet alleen door de Stichting Promotie Talen, maar ook door de overheid en het bedrijfsleven van harte onderschreven. Des te verwonderlijker is het dat er voor de financiering van activiteiten die tot verbetering van talenkennis kunnen leiden slechts zeer beperkte middelen voorhanden zijn. De resultaten van de talenlobby blijven wat dat betreft ver achter bij die van de technologielobby. Voor Nederland zijn beide echter van essentieel belang.

Drs J. de Heer-Dehue is directeur Stichting Promotie Talen