Neerlandia. Jaargang 98

[p. 98]

Letteren aan de Universiteit van Amsterdam
Snoeien en bezuinigen

Het wordt in de toekomst niet erg aantrekkelijk om letteren te gaan studeren aan de Universiteit van Amsterdam. Tenminste, als het Bestuur van de Letterenfaculteit zijn zin krijgt. Dat wil op een drastische manier bezuinigen en snoeien. Volgens plan zal een aantal van de vakgroepen moeten verdwijnen en zullen er zo'n 100 à 120 van de 350 docenten worden ontslagen. Argumenten: te weinig geld, overcapaciteit van de staf en terugloop van het aantal studenten. Volgens het Bestuur ontstaat er door de maatregelen een moderne, aantrekkelijke faculteit met aangescherpt Europees profiel. Mooie, gladde praatjes. Kortzichtige voornemens die een ontzettende culturele kapitaalvernietiging tot gevolg hebben.

De geschiedenis herhaalt zich. Ruim 10 jaar geleden ging de Utrechtse Letterenfaculteit reorganiseren. Dat was een proces van jaren. Vakken verdwenen, bibliotheken waren niet langer toegankelijk, de diversiteit nam af, het wetenschappelijk niveau daalde en veel menselijk leed werd aangericht. Of er eigenlijk wat bezuinigd is, is nog steeds de vraag. Ongeveer in dezelfde tijd moest ook de tandheelkundige faculteit sluiten. Het prachtige nieuwe gebouw in de Uithof met al die verfijnde tandheelkundige toepassingen - ik heb er mijn glamourglimlach aan te danken - kreeg een nieuwe bestemming. Nu is er ineens een tekort aan tandartsen. Het is helemaal niet onmogelijk dat ook Utrecht weer een tandheelkundige opleiding krijgt. Dan moet alles weer opnieuw worden opgebouwd. De afgedankte mensen komen waarschijnlijk niet terug. En alles zal veel, veel geld kosten.

Ik keer terug naar de inkrimpingen bij de Amsterdamse letterenfaculteit. Tot nu toe betreft het slechts een plan. Zeer bedreigend weliswaar, maar nog niet meer dan dat. Op 30 juni zou de Faculteitsraad een besluit nemen. Wellicht wordt dat uitgesteld tot september. Ieder uitstel is wenselijk, want er staat heel veel op het spel. Unieke studies als Amerikanistiek en etno-musicologie worden opgeheven; vertaalwetenschap, alfa-informatica, IJslands en Roemeens eveneens. Dit alles is in veel kranten te lezen geweest. Nauwelijks werd echter bekend gemaakt dat ook Neerlandistiek een fikse veer, nee, bijna het halve ‘verenpakket’ zal moeten laten. Zo zal er geen onderwijs meer gegeven kunnen worden in klank- en vormleer en etymologie, om maar even bij de taalkunde te blijven. De leerstoel Historische Taalkunde, de enige in Nederland, verdween trouwens anderhalf jaar geleden al. Maar ook verdieping en verscheidenheid bij letterkunde zullen afnemen.

Modieus

Het gaat de Amsterdamse letterenfaculteit immers om Europese Studies en aanverwanten, en Nederlands is niet Europees.

Bij vage modieuze studierichtingen als Europese Studies, die het visitekaartje van de Amsterdamse Letterenfaculteit heten te zijn, mogen de studenten eerst propedeuse doen in een taal van de EG - met uitzondering van Nederlands - en zich daarna in een andere taal bekwamen met nog wat recht en economie erbij, en daarna zijn ze Europeïst. Nooit is er bij stilgestaan dat het in een mogelijk toekomstig Verenigd Europa van het grootste belang is juist de eigen identiteit van de deelvolkeren, en dus de eigen taal en cultuur, zo goed mogelijk te beschermen.

Er gaat in verhouding veel te weinig geld naar de letterenfaculteiten. Zo zit een kwart van het aantal Amsterdamse studenten aan de UvA bij Letteren, maar nog geen achtste van het totale aantal docenten. Er is al ruim vijftien jaar een vacaturestop. Het gevolg is een behoorlijke vergrijzing. Zelfs de jongste docenten lopen aardig tegen de vijftig. De ontslagenen zullen nooit een nieuwe baan vinden. Natuurlijk zijn ook de vrouwen weer de dupe. Hoogleraren en Universitair Hoofddocenten blijven (bij de ‘af te slanken’ vakgroepen) namelijk gespaard, maar dat zijn bijna allemaal mannen. Behalve bij voorbeeld bij een vak als vertaalwetenschap, maar dat vak gaat weg en de vrouwelijke professor dus ook!

Navrant is dat de wetenschappelijke bestudering van onze taal zo wordt ondergewaardeerd. En dat terwijl er de laatste tijd, tenminste in Amsterdam, juist een toeloop van studenten Nederlands te constateren is. De prognoses over de terugloop zullen bewaarheid worden zodra de bezuinigingen zijn doorgevoerd.

De Amsterdamse hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde prof. dr. W. van de Berg zei in een interview voor het Amsterdamse Universiteitsblad Folia: ‘Het is een beetje onsympathiek, en ik wil het ook niet te veel benadrukken, maar ik vind dat vakken als Neerlandistiek en vaderlandse geschiedenis en kunstgeschiedenis een beschermde positie moeten hebben. Het centrum van het onderzoek en onderwijs op het gebied van deze vakken ligt nu eenmaal in Nederland.’

Men kan ook Nederlands in het buitenland studeren. Sneu voor de studenten daar als de opleiding in het moederland van binnenuit wordt uitgehold. Het getuigt van bijzonder weinig respect voor de eigen taal. Bijna alle bezuinigingen die men in de Amsterdamse letterenfaculteit wil gaan doorvoeren zijn verwerpelijk, maar die welke de Neerlandistiek betreffen zijn desastreus.

Marlies PHILIPPA