Neerlandia. Jaargang 98

[p. 89]

[Nummer 3]

Welbeschouwd
Zuid-Afrika, de omwenteling bezegeld

Met de machtsoverdracht van de Nationale Partij aan een coalitie van partijen die samen een regering van nationale eenheid vormen en de beëdiging op 10 mei van Nelson Mandela tot president, is Zuid-Afrika nu definitief op weg naar een nieuwe toekomst.

Het is een ware omwenteling, afgedwongen door het volk, die naar politieke draagwijdte te vergelijken is met de omwenteling in Oost-Europa. In de manier waarop de omwenteling haar beslag kreeg is in zoverre verschil, dat in Zuid-Afrika door de inleverende partij alle medewerking is gegeven, ja zelfs het initiatief is genomen. Oud-president De Klerk komt hiervoor alle hulde en achting toe, zoals ook minister-president Lubbers deze uitsprak tijdens de felicitatietoespraak voor president Mandela op 10 mei jl. op de Zuidafrikaanse ambassade in Den Haag. Ook de nieuwe president komt voor zijn vergevende en verzoenende houding na alles wat hem en de gekleurde bevolking van Zuid-Afrika is aangedaan, alle lof toe.

Samenwerking

Nu kan het opbouwwerk echt beginnen. Lubbers riep in zijn toespraak Nederland op de samenwerking nu snel ter hand te nemen en inhoud te geven.

Hier ligt een taak voor het ANV. Reeds in de beginperiode van het verbond was een belangrijk deel van de activiteiten op Zuid-Afrika gericht, allicht met tijdgebonden accenten. Nu zal voor het ANV het accent moeten liggen op de bevordering van de Nederlandse taal en haar dochter het Afrikaans. Nederland en Vlaanderen samen hebben als Nederlands taalgebied een zekere verantwoordelijkheid voor een goede onderlinge verstandhouding tussen Nederlands- en Afrikaanstaligen, van welke herkomst dan ook. Deze verstandhouding kan concreet inhoud worden gegeven door voor elkaar op de bres te staan wanneer het Nederlands (in Europa) onder druk komt te staan en omgekeerd, wanneer het Afrikaans (in zuidelijk Afrika) bedreigd wordt. Wellicht dat in de naaste toekomst een associatie van Zuid-Afrika - en ook overigens van Namibië - met de Nederlandse Taalunie op grond van art.20 van het Taalunieverdrag mogelijk wordt. In ieder geval dient de wenselijkheid zo snel mogelijk te worden onderzocht en moeten de regeringen worden gepolst. Steun voor deze opvatting vindt het ANV bij de vice-ministerpresident van Nederland Wim Kok, die in zijn felicitatierede op de Zuidafrikaanse ambassade op 10 mei Nederland aanspoorde om bij de nieuwe Nederlands-Zuidafrikaanse samenwerking de extra mogelijkheden die de traditionele culturele banden bieden niet te vergeten!

Taalunie en Gemenebest

Des te opmerkelijker is het dat de Nederlandse en Vlaamse regeringen



niet reeds tevoren de Zuidafrikaanse autoriteiten hebben gepolst over hun bereidheid tot besprekingen over een geassocieerd lidmaatschap van Zuid-Afrika met de Nederlandse Taalunie. Engeland is ons voor geweest. Zoals in de regeringsverklaring van president Mandela van 24 mei werd aangekondigd, is Zuid-Afrika weer toegetreden tot het Britse Gemenebest, daarmee de herintrede in de anglofone wereldgemeenschap bevestigend. Dit is op zichzelf een voor de hand liggende en goede zaak. Maar waarom staat de Nederlandstalige gemeenschap aan de kant?

Waar is een actief buitenlands cultuurbeleid dat diplomatieke voorbereiding heeft geleverd zoals de Engelsen hebben gedaan? Het is eerder betoogd (zie Welbeschouwd in Neerlandia 1993-5): buitenlands cultuurbeleid is meer dan exportbevordering van culturele produkten....

J.L.M. KITS NIEUWENKAMP algemeen secretaris