Neerlandia. Jaargang 98

[p. 14]

Vertalers onder de loep
Congres Nederlands-Buitenlands van de Landelijke Vereniging van Neerlandici
door Eglantine Weijmans

Het congres Nederlands-Buitenlands, georganiseerd door de Landelijke Vereniging van Neerlandici (LVVN) en gehouden op 20 november 1993 in Leiden, begon met een wrange mededeling. De Vakgroep Vertaalwetenschap van de Universiteit van Amsterdam zal vrijwel zeker worden opgeheven. Ik noemde deze mededeling wrang, omdat het thema van het congres ‘vertalen’ was. De hoogleraar vertaalwetenschap en tevens de eerste spreekster van de dag, Kitty van Leuven-Zwart, was zo aangeslagen door het bericht van de opheffing van haar vakgroep, dat ze niet naar Leiden was gekomen. Dhr. Klooster, voorzitter van de LVVN, nam haar lezing over. De organisatie van het congres stelde in aller ijl een petitie op tegen de opheffing van de enige vakgroep Vertaalwetenschap in Nederland. Aan het eind van de dag kreeg iedereen de gelegenheid de petitie te ondertekenen.

Nederlandse literatuur in het buitenland

Een interessante bijdrage aan het congres kwam van Frank Ligtvoet, directeur van het Nederlands Literair Produktie- en Vertalingenfonds. Hij ging in op de vraag hoe het komt dat de Nederlandse literatuur de laatste tijd in het buitenland zo populair is. Hij wees erop dat de Nederlandstalige literatuur op een kwalitatief hoog niveau staat en wat dat betreft de Duitse en Engelse literatuur achter zich laat. De eenwording van Europa heeft ook invloed op de positie van de Nederlandse literatuur. In Nederland zelf krijgt men meer aandacht voor de eigen literatuur, omdat de Nederlandse identiteit in gevaar dreigt te komen. De eenwording heeft aan de andere kant ook tot gevolg dat de Europese burgers elkaars literatuur willen lezen en dus ook de Nederlandse romans. Geld speelt in het hele circus rondom het Nederlandse boek een zeer voorname rol. Het zijn vooral de bestsellers die naar het buitenland geëxporteerd worden. De internationale uitgeverijen zijn uiteraard voornamelijk geïnteresseerd in boeken die heel goed lopen, maar die romans maken op hun beurt de weg vrij voor de rest van de literatuur.

Frank Ligtvoet lichtte vervolgens het beleid van zijn Vertalingenfonds toe. Er zijn vijf beleidspunten. Allereerst de samenwerking met het buitenland. Ten tweede de concentratie op bepaalde landen. Vooral Frankrijk en Duitsland zijn belangrijk voor vertaalde Nederlandse literatuur. Daarnaast streven ze naar verbreding van de soorten vertaalde werken. Ligtvoet denkt aan poëzie en essays. Het Vertalingenfonds zet zich vervolgens ook in voor kwalitatief goede vertalingen. Het vijfde punt van aandacht vormt de waardering van de Nederlandse literatuur in het buitenland. Het is van belang de recensenten te informeren over de literaire situatie in Nederland. Het Vertalingenfonds en de Nederlandse Taalunie gaan mede daarom een geschiedenis van de Nederlandse literatuur in Duitsland op de markt brengen.

Nasynchroniseren

Heel boeiend was de laatste spreker van het congres, dhr. Paardekooper. Hij hield een pleidooi voor het nasynchroniseren van buitenlandse films in Nederland en Vlaanderen. In deze landen geeft men in tegenstelling tot in landen als Frankrijk, Duitsland en Italië de voorkeur aan ondertiteling. Volgens dhr. Paardekooper heeft dit te maken met een ‘taalminderwaardigheidscomplex’ van de Nederlandstaligen. Ze horen liever vreemde talen dan het Nederlands, volgens hem. Dat hij over deze kwestie een nogal controversieel standpunt had, bleek uit de reacties van de toehoorders.

Discussie

Er ontpopte zich na de lezingen een korte discussie over vreemde woorden in het Nederlands. Dhr. Paardekooper kreeg weinig bijval voor zijn ideeën over taalzuiverheid. Op twee Françaises uit het publiek na vond niemand dat invloed van vreemde talen op het Nederlands gelijk staat met taalverloedering.

De discussie na afloop van de lezingen bewees eens te meer hoe zeer mensen, en zeker niet allen neerlandici, bij de taal betrokken zijn. De LVVN heeft met het thema ‘vertalen’ precies in de roos geschoten nu de Nederlandse literatuur het zo goed doet in het buitenland en uitgevers gebrand zijn op vertalingen van hoge kwaliteit. De belangstelling voor het congres was dan ook zeer groot. De LVVN kan terugkijken op een geslaagde dag.

Hella Haasse is benoemd tot Officier des Arts et des Lettres. Daarmee is haar populariteit in Frankrijk bevestigd. De schrijfster behoort tot de best gelezen Nederlandse auteurs in Frankrijk. Zij kreeg de versierselen die bij het officierschap voor de kunsten en letteren behoren, van de Franse ambassadeur in ons land, Daniel Bernard.