Neerlandia. Jaargang 97

[p. 32]

Taalunie

Interparlementaire Commissie IPC van de Nederlandse Taalunie

Op 25 januari jl. vergaderde het parlementaire controle-orgaan van de Nederlandse Taalunie, de IPC. Hierin hebben leden van de Nederlandse Eerste en Tweede Kamer en van de Vlaamse Raad zitting.

Door de voorzitter van het Comité van ministers, de Vlaamse minister van Cultuur H. Weckx, werd de benoeming bekend gemaakt van de nieuwe algemeen secretaris, mevrouw M.F.M. van den Bergh (zie elders in dit nummer). Uit oorspronkelijk 125 kandidaten, waaronder 16 vrouwen, is uiteindelijk een Nederlandse vrouw gekozen afkomstig van het ministerie van Binnenlandse Zaken.

Met betrekking tot het beleidsplan en het actieplan zijn door menig parlementslid nog vele vragen gesteld. Zo vroeg de heer Nuis (D66) uitdrukkelijke vermelding van aandacht voor Zuid-Afrika, Namibië, Suriname en de Nederlandse Antillen. Ook de heer Lilipaly (PvdA) bepleitte steun aan die landen en gebieden waarmee van oudsher historische banden bestaan. Het initiatief van de Vlaamse Raad dat vorig jaar leidde tot het Symposium ‘Het Nederlands in de wereld’ dient door de Taalunie te worden opgepikt en voortgezet.

De heer Niessen (PvdA) vroeg om een duidelijker uitspraak over het in beginsel toch reeds aanvaarde ineen schuiven van het cultureel akkoord en het Taalunieverdrag.

De heer Van der Heyden (CDA) en Suykerbuyk (CVP) vroegen om meer actie gericht op kwaliteitsverbetering van het Nederlands bij allochtonen en minder bedeelde groepen van de samenleving. Ook het algemeen-Nederlands huis te Brussel, waarvan de Nederlandse minister van Cultuur Mevrouw d'Ancona nog onlangs verklaarde dat het misschien beter in Berlijn zou staan, kwam meermaals ter sprake.

Minister Weckx beantwoordde de vragen ten aanzien van landen met historische banden, het initiatief van de Vlaamse Raad en het ‘Huis te Brussel’ positief, zij het dat met betrekking tot dit laatste punt nog onvoldoende duidelijk is wat de concrete taken van zo'n huis zouden moeten zijn. De voorstellen van het ANV/ANC zijn verre van duidelijk. Minister d'Ancona bevestigde deze opvatting en zei pas te kunnen beslissen wanneer een afgerond functiepakket op tafel zou liggen.

Ten aanzien van een herstel van de Vlaams-Nederlandse stichting voor Vertalingen en het ineen schuiven van het Cultureel akkoord en het Taalunieverdrag waren de bewindslieden minder positief, evenmin als ten opzichte van de gezamenlijke Nederlands-Vlaamse Open Universiteit (minister Van den Bossche). Hier speelt verschil in bestuurscultuur tussen Nederland en Vlaanderen vooralsnog een beslissende negatieve rol.

De samenwerking met Suriname concretiseerde minister Weckx door mede te delen dat hij in februari gesprekken zal voeren met de ambassadeurs van Suriname in Brussel en Den Haag over de invulling van een associatie-verdrag van Suriname met de Nederlandse Taalunie.

Certificaat Nederlands

De Nederlandse Taalunie organiseert jaarlijks de examens ter verkrijging van het certificaat Nederlands als vreemde taal.

De Nederlandse Taalunie is bij verdrag door het Koninkrijk België en het Koninkrijk der Nederlanden ingesteld. Volgens artikel 4.e van het Verdrag zijn de verdragsluitende partijen belast met het ‘gemeenschappelijk bepalen van de toetsstenen voor het behalen van het “Getuigschrift Nederlands als Vreemde Taal” en het gezamenlijk toekennen van het Getuigschrift’.

Ten behoeve van de uitvoering van dit verdragsartikel is door de Nederlandse Taalunie een Werkgroep Certificaat Nederlands als Vreemde Taal ingesteld. Aan de vergaderingen van deze Werkgroep wordt ook deelgenomen door vertegenwoordigers van de Taalunie.

De wetenschappelijke en organisatorische uitvoering van de examens is opgedragen aan een Nederlands-Vlaamse staf die gehuisvest is in de Université Catholique de Louvain (Unité d'Études Néerlandaises) te Louvain-la-Neuve, België.

Het Certificaat Nederlands als Vreemde Taal bestaat uit examens op drie niveaus: ELEMENTAIRE KENNIS (= laagste niveau), BASISKENNIS (= middenniveau) en UITGEBREIDE KENNIS (= hoogste niveau), en op ieder niveau uit afzonderlijke toetsen voor de vier vaardigheden: lezen, luisteren, schrijven, spreken.

Het aantal deelnemers is in 1992 ten opzichte van 1991 met 350 gestegen. Dat is een stijging van bijna 6,5%. Deze stijging betreft vooral het elementaire niveau (+ 23%). Korea laat dit jaar verstek gaan, terwijl Polen en Roemenië na een onderbreking van respectievelijk twee en een jaar weer meedoen. Hongarije neemt met 24 deelnemers voor het eerst aan de examens deel.

Het aantal geslaagden voor Elementaire Kennis blijft vrijwel gelijk vergeleken met 1991 nl. 75,22%. Voor Basiskennis zijn er iets meer geslaagden dan in 1991, nl. 72,03% en voor Uitgebreide Kennis iets minder, nl. 67,40%. Al met al geen grote verschuivingen. Er werden in totaal voor Elementaire Kennis 650, voor Basiskennis

[p. 33]

588 en voor uitgebreide kennis werden 271 volledige certificaten uitgereikt.

Bij de evaluatie van de produktieve vaardigheden (schrijven en spreken) wordt gebruik gemaakt van een analytisch beoordelingsschema dat voor verschillende deelaspecten afzonderlijk punten voorziet. Op die manier trachten we het subjectieve beoordelingseffect tot een minimum te beperken. De normen van 1984 tot en met 1992 zijn verkrijgbaar in Louvain-la-Neuve.

Nieuw algemeen secretaris

Het Comité van Ministers van de Nederlandse Taalunie heeft, onder voorzitterschap van Minister Hugo Weckx, unaniem besloten mevrouw Margaretha F.M. van den Bergh te benoemen tot nieuwe Algemeen Secretaris van de Nederlandse Taalunie.

Mevrouw van den Bergh volgt daarmee de heer O. van Batenburg op, die de jongste zes maanden Algemeen Secretaris ad interim was.

Mevrouw van den Bergh studeerde vertaalwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam en vertaalde vanuit die opleiding belangrijke werken uit de wereldliteratuur.

Sinds 1990 is zij verbonden aan het Nederlands Ministerie van Binnenlandse Zaken als senior beleidsmedewerker en plaatsvervangend afdelingshoofd van de afdeling Veiligheidsbeleid bij de directie Politie. Hieronder valt de zorg voor de Openbare orde, de criminaliteit- en de geweldsbeheersing.

De afgelopen vijf jaar was zij tevens bestuurslid en voorzitter van het Nederlandse Fonds voor de Letteren.

Mevrouw van den Bergh zal vanaf 1 maart a.s. het Algemeen Secretariaat van de Nederlandse Taalunie leiden waarbinnen, na een doorlichting door het studiebureau Andersen Consulting, een vernieuwing en revitalisatie op gang is gekomen.

Onderwijs Nederlands in Nedersaksen

In de Duitse deelstaat Nedersaksen neemt de belangstelling voor het Nederlands als schoolvak toe. Thans wordt aan 34 scholen in het tegen de Nederlandse grens gelegen Regierungsbezirk Wezer-Ems (omvattende Bentheim, Emsland en Aurich) Nederlands onderwezen en het aantal groeit. Tijdens een bijeenkomst van leraren Nederlands in Nedersaksen op 13 oktober 1992 te Lingen, waren naast deze positieve geluiden ook andere te horen. Zo blijkt men niet altijd aan de vraag te kunnen voldoen wegens een gebrek aan vakleraren en blijken docenten uit Nederland niet bevoegd. Ook wordt de keuze van het Nederlands als schoolvak negatief beïnvloed door een beperkt aanbod in vervolgopleidingen: scholieren die op de Realschule Nederlands gekozen hebben als tweede vreemde taal lopen het risico bij overstap naar het gymnasium er niet verder mee te kunnen en daar bijvoorbeeld alleen maar Frans te kunnen kiezen.

Bijzonder opvallend was dat voornamelijk ‘Realschulen’ het vak aanbieden en de belangstelling bij de gymnasia minder is. Dat blijkt samen te hangen met de uitstroom van gymnasia naar universitaire en hogere opleidingen over de gehele Bondsrepubliek terwijl de leerlingen van de Realschulen voor hun beroepsopleidingen dichterbij huis blijven. Verheugend is tevens dat ook enkele lagere en middelbare beroepsopleidingen het Nederlands als keuzevak aanbieden.

De teneur van de verschillende voordrachten was dat men aan het Nederlands uitsluitend een regionale betekenis toekent en ziet in functie van de grenscontacten. In lijn hiermee werd ook een pleidooi gehouden om de tweetaligheid te bevorderen in zogenaamde bilinguale scholen. Vanuit de Euregio bestaat hiervoor belangstelling en is een programma in ontwikkeling.

Positief zijn ook de geluiden uit het Ministerie van Onderwijs van Nedersaksen. Men kent daar meer en meer een speciale positie toe aan het Nederlands op grond van het veranderend karakter van de samenwerking met het Nederlandse grensgebied nu de grenzen wegvallen. Of zoals Dr. Hespe van het ministerie het verwoordde: het Nederlands is niet meer de taal van een goede vriend aan de andere kant van de grens, maar die van de buurman. Hij zei ook bevreesd te zijn voor een Europese taal- en cultuurpolitiek gericht op twee of drie voertalen. Dit zal leiden tot het degraderen van een aantal talen tot zogenaamde ‘Feierabendsprachen’. En ook het Duits loopt dat risico. Steeds meer tekent zich aldus Dr. Hespe in Duitsland een voorkeur af voor een veeltalig Europa en dat betekent wederzijdse interesse en respect voor elkaars taal, ongeacht de omvang van het taalgebied.

Aan het einde van de dag werd aandacht besteed aan het gebruik van Nederlandstalige jeugdboeken bij het vak Nederlands. Het gebruik van dergelijke boeken, met teksten die vooral de jongere en beginnende leerlingen aanspreken, blijft zeer positief en stimulerend. De Nederlandse kinderboekenschrijver en -illustrator Wim Hofman besloot de dag met het voorlezen van enkele fragmenten uit zijn boeken. (WvH)