Neerlandia. Jaargang 97

Eén taal, twee culturen

In een door U gepubliceerd artikel trok Prof. Droste het bestaan van een eenheidsgedachte in de Nederlanden in twijfel. Verschillende lezers reageerden hierop; de bijdrage van Prof. De Schepper was accuraat en sluitend! Ik meen trouwens dat wij ook onze verre voorouders aan het woord mogen laten en heb dan ook enkele delen uit het boek ‘Les Délices des Pays Bas ou Description des XVII Provinces Belgiques’ vertaald, die velen zullen verbazen. Uit het boek dat werd uitgegeven te Parijs in 1786, dus tot zeer kort voor de Franse omwenteling (Bastille 1789) blijkt duidelijk deze eenheid; des te meer omdat deze zevende editie, zoals het in het woord vooraf vermeld wordt, gedurende meer dan een eeuw steeds aangepast werd aan de staatkundige evolutie.

Dit boek, in zijn tijd, te vergelijken met de huidige Michelingidsen, was zéér verspreid. Hier volgen ter verduidelijking enkele vertaalde volzinnen.

Het boek begint met het situeren der Lage Landen. ‘Zij hebben Frankrijk in het Zuiden, Duitsland in het Oosten, de zee in het Noorden en het Westen, ... De naam “Flandres” wordt dikwijls vermeld voor de gehele Nederlanden^(*)’

Dan volgt een beschrijving van de Lage Landen: ‘Misschien zien wij in verschillende streken van Europa gronden die vruchtbaarder zijn dan die van de XVII Belgische Provinciën in hun geheel, maar nergens vinden wij beter bewerkte gronden: het is daar dat de weerbarstigheid van de natuur door arbeid en werkijver overwonnen wordt.

- De beroemde drukkers van Antwerpen, Leiden en Amsterdam, zoals de Plantins, de Blaeus en de Elseviers hebben het publiek voorzien van een verrassend groot aantal boeken.

- De Vlamingen kenden niet minder succes in de meer abstracte en hogere wetenschappen, waar zij zich op toelegden met de ernst en een zekere halsstarrigheid die hen eigen is. Hoeveel grote mannen duiken er niet op in de Republiek der Letteren: Erasmus, Grotius, Justus Lipsius, Heinsius, Huyghens, enz...

- Is het verwonderlijk dat de grootste heersers van Europa zolang het bezit van die mooie provinciën betwist hebben?

Gedurende eeuwen zijn ze het strijdtoneel geweest en wat er zo bijzonder aan is, is dat ze altijd net zo geduldig zijn geweest in het ondergaan van de verwoesting, als ijverig om die te herstellen...

Het is een volk met een zacht en vreedzaam gemoed. Het is alsof hun passie voor de vrijheid hun aangeboren is. Strada verwijt hen, in deze passie af en toe te overdrijven. Dit staat echter vast: hardheid ergert hen, gestrengheid stoot hen af, minachting prikkelt hen; en wie het recht hebben hen te mogen bevelen, verkrijgen alles van hen, als zij ze maar met zachtheid en een zekere gemeenzaamheid behandelen. Daardoor kon Keizer Karel V hen ertoe brengen hem te vereren’.

Even verder volgt een opsomming van onze provincies:

‘De Zeventien Provincien van de Lage Landen zijn verdeeld over vier hertogdommen, zeven graafschappen, vijf heerlijkheden en een markiezaat. De hertogdommen zijn Brabant, Limburg, Luxemburg en Gelderland. De graafschappen heten: Vlaanderen, Artesië, Henegouwen, Namen, Holland, Zeeland en Zutphen. De heerlijkheden zijn: Mechelen, Utrecht, Friesland, Overijssel, Groningen. Het markiezaat is de stad Antwerpen met haar district.

Al deze provinciën horen ondertussen aan vier verschillende vorsten toe: Zijne Keizerlijke en Koninklijke Majesteit bezit wat men de Oostenrijkse Lage Landen noemt. Frankrijk heeft de veroverde gebieden. De Republiek Holland bezit het noordelijke kustgebied. En sinds de Vrede van Utrecht behoort een deel van Gelderland aan de Koning van Pruisen’.

(einde citaat)

Het Generaal b.d. Deneve Gent

(*) In dit verband zie o.a. ‘De historische gebondenheid der Nederlanden’ door Prof. Dr. L. Van der Essen en Dr. G.J. Hoogewerff in de reeks ‘Leo Belgicus’ van Editions universitaires, Brussel.