Neerlandia. Jaargang 96

[p. 152]

Spiegel Zuid
De ordentelijke scheiding

Wat tot vóór enkele jaren als een absoluut taboe gold in brede Vlaamse kringen, klinkt de jongste weken best aanvaardbaar in België: het voorstel om tot een ordentelijke scheiding te komen tussen Vlamingen en Walen, naar Tsjechoslovaaks model.

Voorheen durfden alleen zogenaamde extreem-nationalisten publiek het separatisme te verdedigen. Vandaag verklaart de nieuwe minister-president van de Vlaamse regering, de christendemokraat Luc Van den Brande, geen schrik te hebben van dit scenario. In bepaalde multinationale ondernemingen is men al klaar met een kosten-batenanalyze, waarin de voor-en nadelen van deze optie zijn berekend.

Eén en ander kwam in een stroomversnelling door de publikatie van nieuwe akademische studies, waaruit blijkt dat de geldstroom vanuit Vlaanderen naar Wallonië bepaald niet verminderde. Tijdens de aan gang zijnde gesprekken om tot een nieuwe Belgische staatsinrichting te komen, weigeren de Franstalige gesprekspartners evenwel in te stemmen met elk begin van aanzuivering van de ‘niet-objectieve verschillen’ die in het weldadige systeem van Belgische Sociale Zekerheid onloochenbaar bestaan tussen Noord & Zuid. Daar bovenop ontwierp de Leuvense liberale hoogleraar Paul de Grauwe, sinds kort Senator, enkele modellen om de immense schuld van het koninkrijk België te gaan verdelen.

IJzerbedevaart

Deze voelbare drang naar Vlaamse zelfstandigheid werd eind augustus treffend verwoord door Lionel Vandenberghe, de voorzitter van het IJzerbedevaartkomitee. Rustig riep hij de ‘Waalse vrienden’ op om na 160 jaar ongelukkig samenleven, naar de notaris te trekken met het verzoek tot scheiding in onderlinge toestemming. Als lichtend voorbeeld hanteerde hij de vreedzame wijze waarop rond de jaarwisseling de Tsjechen en Slovaken elkaar vredevol adieu zeggen.

Of deze bijna idyllische voorstelling straks werkelijkheid wordt, kan geen enkele waarnemer met zekerheid voorspellen. De verwachte hete politieke herfst (met opeenvolgende ruzies binnen de regerende partijen over de begrotingsopmaak voor volgend jaar en de oprichting van een nieuwe, Vlaamsgezinde liberale partij) kan leiden tot een onverwacht snelle evolutie. In het noorden van België begint men zich overigens vragen te stellen over de ‘Zuiditaliaanse’ toestanden, die schijnbaar schering en inslag werden in de grootste Waalse partij, de PS.

Gemenebest

Eveneens opmerkelijk in de toespraak van de gedreven IJzerbedevaart-voorzitter was zijn aankondiging dat Vlaanderen, na een scheiding, een Nederlands Gemenebest zal vormen. ‘Wij zullen onze identiteit, onze taal en onze kultuur veilig stellen in een Verenigd Europa’. Hij verwacht immers dat de Walen in voorkomend geval een soort aansluiting zullen zoeken met Frankrijk.

Brussel

In dat schema blijven alvast twee grote vragen onbeantwoord. De eerste betreft Brussel, de hoofdzakelijk door Franstaligen bewoonde hoofdstad die evenwel volledig in Vlaanderen ligt. Niemand lijkt te geloven dat deze stad met haar vele problemen een integrerend deel gaat uitmaken van Vlaanderen en maar weinigen pleiten voor een totaal apart statuut, uit vrees de Vlaamse minderheid dan in de verdrukking te sturen. Sommigen denken aan een ingewikkelde oplossing met subtiele evenwichten en eventueel onder een Europese vlag.

Nederland

De tweede uitdaging, binnen de voornoemde hypotese is, hoe Nederland gaat reageren op een zelfstandig(er) Vlaanderen. Wacht men in Den Haag echt tot de scheiding formeel bezegeld is, vooraleer een uiting van sympatie te slaken? Of wil de heersende politieke groep eigenlijk niets weten van een toenadering, al was het maar kultureel en ekonomisch? De weinige prettige ervaringen die Vlamingen én Nederlanders samen met elkaar beleefden binnen de Nederlandse Taalunie rechtvaardigen een kritische houding bij Vandenberghes wensuiting.

Maar misschien, hopelijk, keert dit alsnog ten goede binnen een onzeker en niet moedig handelend Europa.

SOETKIN