Neerlandia. Jaargang 95

Algemeen-Nederlandse kroniek

Taal

Nederlands Cultureel Instituut

Ondanks de kritiek op het functioneren van de Nederlandse Taalunie, o.a. verwoord in het kort voor de zomervakantie verschenen Evaluatierapport, is mevrouw d'Ancona, Nederlands minister van Cultuur, van mening dat tegen de achtergrond van de Europese integratie de Taalunie alle steun verdient. Volgens haar hebben de verantwoordelijke ministers van Onderwijs en Cultuur van Nederland en Vlaanderen te lang te weinig belangstelling getoond, waardoor ook het werk van het secretariaat te wensen overliet. De Taalunie dient gesaneerd te worden en de minister sluit niet uit dat het secretariaat naar Brussel wordt overgeplaatst. Daar moet een Nederlands-Vlaams huis ter bevordering van de Nederlandse taal en cultuur komen. Daarin kunnen ook de Taalunie en een gezamenlijke stichting voor vertalingen hun plaats vinden. Dat Nederlands-Vlaams cultureel centrum moet een belangrijke functie vervullen als bijdrage van de Nederlanden aan een cultureel pluriform Europa.

‘Als België (bedoeld is Vlaanderen) voor het huis zorgt, zorg ik voor de inboedel", aldus de minister. Na afloop van de viering van het tienjarig bestaan van het Vlaams cultureel centrum ‘De brakke grond’ eind september in Amsterdam.

Frankfurter Buchmesse

‘Juist kleine taalgebieden krijgen het steeds moeilijker. Daarom is het nodig om een gecoördineerd geluid te laten horen van Nederland en Vlaanderen gezamenlijk. Ik heb me als minister indertijd sterk gemaakt voor de Nederlandse Taalunie, en ik verwacht daar ook in de toekomst het een en ander van. Want de Nederlandse taal wordt ook bedreigd. Neem Brussel. Daar zit je in een frontlijnstad.



De Nederlandse taal is echt een inspanning waard.’

Aan het woord is dr. A. Pais, oudminister van Onderwijs in Nederland en voorzitter van stichting die de themapresentatie van het Nederlandse taalgebied voorbereidt voor de Frankfurter Buchmesse in 1993. In de Volkskrant van 1 oktober verklaarde de heer Pais ondermeer: ‘De centrale presentatie moet meerwaarde geven aan een taal. Als het aan mij ligt zullen we in Frankfurt in elk geval aan twee thema's speciale aandacht geven. Ten eerste de positie van de Nederlandse taal en letterkunde in een Europa waar de grenzen veel van hun betekenis verliezen. We moeten ervoor zorgen dat ons cultuurgoed in het nieuwe Europa niet wordt ondergesneeuwd. Ten tweede: Antwerpen is in 1993 culturele hoofdstad van Europa. Dus zal Antwerpen, de stad van Elsschot, tijdens de Buchmesse meer dan gemiddelde aandacht krijgen. Daar is ook alle reden

[p. 188]

voor. Denk aan de belangrijke rol van Antwerpen voor de ontwikkeling van de boekdrukkunst.’

In de Volkskrant van 12 oktober zegt de Nederlandse minister van cultuur mevrouw d'Ancona over de gezamenlijke Nederlands-Vlaamse presentatie op de Buchmesse: ‘Het samen te doen is mijn idee geweest. Ik was vorig jaar zo gefrustreerd geraakt door het gebrek aan daadkracht van de Taalunie dat ik heb gezegd: laten we dan eens wat concrete projecten proberen. De Nederlandse regering heeft met veel moeite tweeëneenhalf miljoen bij elkaar gekregen, maar onze Vlaamse collega's hadden het snel voor elkaar.’ Het ligt in de bedoeling dat Nederland en Vlaanderen zich ook op de Biennale van Venetië gezamenlijk presenteren.

Toernooi der Lage Landen

Het 39e Toernooi der Lage Landen, gehouden in het Maaslandcentrum te Elsloo in Nederlands Limburg, bracht wederom zeven toneelopvoeringen door Vlaamse en Nederlandse groepen voor het voetlicht. De laatste twee opvoeringen vinden plaats op 14 en 21 december. Op zaterdag 11 januari volgt de slotavond met prijsuitreiking. Na een optreden van de troubadour Miel Cools volgt de proclamatie van de uitslag, met aansluitend gezellig samenzijn met muziek en dans.

Prijzen

De Internationale Vereniging voor Neerlandistiek (IVN) heeft de IVN prijs van vijfduizend gulden toegekend aan de Praagse letterkundige dr. Olga Krijtova. Zij kreeg de onderscheiding voor haar essay De stem van de Lage Landen, elders vernomen. Voor haar vertalingen van Nederlands literair werk in het Tsjechisch heeft Olga Krijtova in 1969 de Martinus Nijhoff Prijs gewonnen.

Cees Nooteboom (58) is voor zijn bundel ‘Berlijnse notities’ met de eerste ‘Literaturpreis zum 3. Oktober’ onderscheiden. De prijs, waaraan een bedrag van ruim 20.000 gulden is verbonden, is ingesteld door de Berlijnse boekhandel Bouvier und Nicolai. Nooteboom is bekroond, aldus de jury, wegens de bijzondere manier waarop hij over de ontwikkelingen na de val van de Berlijnse Muur heeft geschreven. Met de toekenning van de onderscheiding aan een Nederlands auteur, wil de jury onderstrepen dat het proces van de Duitse hereniging niet slechts een Duitse aangelegenheid is.

De Constantijn Huygensprijs van de Jan Campertstichting gaat dit jaar naar Bert Schierbeek. De auteur krijgt de prijs voor zijn gehele oeuvre.

De Jan Campertprijs (5000 gulden) is toegekend aan Leonard Nolens voor zijn dichtbundel ‘Liefdesverklaringen’. Jan Siebelink krijgt de F. Bordewijkprijs (5000 gulden) voor zijn roman ‘De overkant van de rivier’. Mensje van Keulen is voor haar jeugdboek ‘Vrienden van de maan’ onderscheiden met de Nienke van Hichtumprijs (5000 gulden). De jury bestond uit Harry Bekkering, Han Foppe, Anton Korteweg, Nicolette Smabers, Jan van der Vegt, Herman Verhaar, Sarah Verroen, Paul de Wispelaere en Ad Zuiderent.

De prijs De Standaard 1991 gaat naar de Nederlandse schrijver Michel van der Plas voor zijn boek ‘Mijnheer Gezelle’, dat volgens een unanieme jury het beste boek van het jaar is. Gezocht werd onder Vlaamse auteurs en onder buitenlandse schrijvers die in Vlaanderen zijn uitgegeven.

Anna Bijns-prijs

De Nederlands-Vlaamse Anna Bijns-prijs voor een vrouwelijke stem in de Nederlandse letteren 1991 is dit jaar toegekend aan de Vlaamse dichteres Christine d'Haen.

Huldiging Michel van der Plas

De ANC-penning van het Algemeen-Nederlands Congres is dit jaar toegekend aan Michel van der Plas, ‘die als Nederlander bijzondere aandacht besteedt aan Vlaanderen’. De ANC-penning wordt toegekend aan personen of instellingen die zich ‘op voorbeeldige en concrete wijze inzetten voor een of ander terrein van de Nederlands-Vlaamse betrekkingen’.

Het is de tweede maal dat de penning wordt uitgereikt. Vorig jaar werd de penning verleend aan Robert Long voor diens presentatie van de BRTN-VARA-TV-coproduktie van het programma ‘Tien voor Taal’.

In de verantwoording voor de toeenning van de prijs wordt door het ANC vooral Michel van der Plas' boek en tv-produktie over abdijen in de Lage Landen genoemd en zijn recente boek over Guido Gezelle, waarvan al meer dan 15.000 exemplaren zijn verkocht.

Vertalingenfonds

Het Nederlands literair produktieen vertalingenfonds presenteerde zich op de Frankfurter Buchmesse van dit jaar als ‘Fonds voor de productie en vertaling van Nederlandse en Vlaamse literatuur’. Dat is vooruitlopend op de gezamenlijke Nederlands-Vlaamse - en misschien Nederlands/Vlaams/ Zuidafrikaanse - presentatie op de Buchmesse van 1993. De oorspronkelijke Stichting voor Vertalingen ging ter ziele. Samenwerking ligt toch weer in het verschiet.

[p. 189]

PC Hooftprijs voor kinderboeken voor de voorzitter van de werkgroep ANV-Literatuur

Wim Hofman, voorzitter van de ANV-werkgroep Literatuur, ontving op 15 november jl. de Theo Thijssenprijs, de PC Hooftprijs voor kinderliteratuur.

De toekenning van de prijs betrof zijn gehele oeuvre.

De uitreiking werd verricht door mr. L.J. Pieters in het Letterkundig

Wim Hofman, José van der Stap en Johanna Kruit, leden van de werkgroep Literatuur, in Middelburg. (foto J. van Hoorn)

Museum te Den Haag.

Wim Hofman is reeds menigmaal voor het schrijven van zijn boeken bekroond. Twee keer ontving hij de Zilveren Griffel, eenmaal de Gouden Griffel, de Wienke van Hichtumprijs en eveneens twee keer het Gouden Penseel voor de illustraties die hij maakte voor zijn eigen boeken. Hofman woont in Vlissingen. De zee, het strand en de duinen vormen het decor van zijn boeken die dikwijls autobiografisch getint zijn met zijn jeugdherinneringen aan Walcheren. Het ANV-bestuur feliciteert van harte zijn literaire werkgroepvoorzitter.

Theo Thijssen (1879-1943) begon zijn loopbaan als onderwijzer aan een openbare basisschool in de Amsterdamse Jordaan. Via tal van bestuursfuncties in de onderwijswereld belandde hij in 1933 in de Tweede Kamer. Daarnaast was hij een bekend schrijver van kinderboeken die zich veelal in het schoolleven afspeelden. Tot zijn bekendste boeken behoren ‘Het grijze kind’ en vooral Kees de jongen’ dat in de jaren zeventig nog een bron van inspiratie was voor het gelijknamig toneelstuk dat met veel succes is opgevoerd.

Zannekin klaagt de taalkeuze van minister Van den Broek aan

In de jongste NIEUWSBRIEF (91/4) van de Vereniging/Stichting ZANNEKIN wordt door het bestuur met klem geprotesteerd tegen de keuze voor het Engels van de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken, de heer Van den Broek. Gedurende het tweede halfjaar van '91 treedt hij in zijn functie van voorzitter van de Europese Gemeenschap uiteraard regelmatig als woordvoerder op. Het opmerkelijke is dat hij zich dan niet bedient van zijn moedertaal. ‘Door te beslissen zich bij voorkeur in het Engels uit te drukken heeft hij het internationale aanzien van onze taal een zeer slechte dienst bewezen’, aldus het ZANNEKIN-bestuur. Naar zijn mening zal het ‘als een normale zaak beschouwd moeten worden dat Nederlandstalige bewindslieden in hun optreden naar buiten zich bedienen van hun moedertaal; dan zitten ze in elk geval op dezelfde lijn als hun collega's uit de andere landen van de Gemeenschap’.

Vervolgens wordt de tegenwerping dat ons taalgebied maar zo klein is te berde gebracht. Het ZANNEKIN-bestuur stelt daartegenover: ‘Het is maar watje klein noemt; in het Europa van de Twaalf tellen de belangen van een bevolking van TWINTIG MILJOEN NEDERLANDSTALIGEN zeker mee. Aan de onderstreping daarvan had de Nederlandse minster van Buitenlandse Zaken een belangrijke bijdrage kunnen leveren. Maar kennelijk welbewust heeft hij de mogelijkheid om onze taal meer internationaal aanzien te geven niet willen benutten. Er is hier dan ook duidelijke sprake van een GEMISTE KANS’.

Naar de mening van het ZANNEKIN-bestuur is dit ministeriële optreden ‘dan ook allerminst te beschouwen als een hart onder de riem van hen die zich inzetten voor de uitstraling van onze taal en cultuur; het draagt veeleer het karakter van een AFKNAPPER. De ijveraars op dit “front” zullen dit optreden dan ook ervaren hebben als “een werk dat je bij de handen wordt afgebroken”. (...) Het is in elk geval een optreden om moedeloos van te worden’.

Afsluitend wordt gesteld dat het

[p. 190]

hoog tijd wordt ‘dat paal en perk wordt gesteld aan de steeds verder onze samenleving aanvretende “Engelse ziekte”. Jaren geleden luchtte een toen nog jonge Frans-Vlaming zijn hart door op te merken dat de Nederlanders NIET FIER zijn op hun taal. Vastgesteld moet worden dat in deze opstelling nog geen spoor van verandering valt te bespeuren’.

M. HEIDA
Veenendaal