Neerlandia. Jaargang 95

[p. 151]

Toerisme

Uitreiking ANC-prijs toeristische scriptie

In het kader van het Europees Jaar voor Toerisme schreef de Stichting Algemeen-Nederlands Congres vorig jaar een prijs uit voor een grensoverschrijdende Nederlands-Vlaamse toeristische scriptie. Uit de ingezonden werkstukken werd dat van Irene Buitink voor bekroning uitgekozen; het handelde over ‘Toeristische Marketing Amsterdam-Antwerpen’. De uitreiking van deze prijs (en nog vijf eervolle vermeldigen) vond plaats tijdens een bijeenkomst in het Vlaams Cultureel Centrum ‘De Brakke Grond’ te Amsterdam op vrijdag 30 augustus. Dit gebeurde in aanwezigheid van Nederlandse en Vlaamse beleidsmensen, vertegenwoordigers van de toeristische sector en van het toeristisch onderwijs. In zijn openingswoord stelde de heer Ooms, gewezen voorzitter van de ANC-werkgroep Toerisme de vraag of deze werkgroep louter fungeert als praatbarak of een middel is tot intensivering van de Nederlands-Vlaamse samenwerking. Hij sprak als zijn overtuiging uit dat de laatste mogelijkheid als de juiste moet worden aangemerkt. In de onderstreping van het samenwerkingsaspect tussen Nederland en Vlaanderen stond hij niet alleen. Zo schetste de heer Schepers, docent aan het Coloma-Instituut te Mechelen de juiste invalshoek die in dit opzicht het toerisme biedt en beklemtoonde de heer Jansen, directeur van het Nederlands Bureau voor Toerisme de groeiende betekenis van het nabuurtoerisme. Hij liet duidelijk merken blij te zijn met aktiviteiten als die van de ANC-werkgroep; ze werken drempelverlagend. Nadat de heer Jansen de oorkonde had uitgereikt aan Irene Buitink en Dr. U. Claeys dezelfde handeling had verricht met betrekking tot de jonge mensen die voor een eervolle vermelding in aanmerking waren gekomen, werd de laureate nog in de gelegenheid gesteld in kort bestek een aantal krachtlijnen van haar studie te schetsen (mh).

Haarlem is ‘Vlaamse wandeling’ rijk

In het laatste kwart van de 16^e eeuw zijn grote aantallen Vlamingen uitgeweken naar de noordelijke gewesten. Tot de steden waar ze van harte welkom waren, behoorde ook Haarlem. Deze stad had in 1573 erg te lijden gehad van de inneming door de Spanjaarden. Het liefst zag het stadsbestuur dan ook dat kapitaalkrachtige Vlamingen zich er kwamen verstigen.

Kwamen de eerste Vlamingen voornamelijk uit West-Vlaanderen, na 1585 verlegde de inwijkelingenstroom zich naar Antwerpen. De redenen om naar het noorden uit te wijken waren voor de meesten tweeërlei van aard. Allereerst was men vertrokken vanwege de vervolging om de godsdienstige (Calvinistische) overtuiging. In de tweede plaats legde ook de mogelijkheid in vrijheid handel te kunnen drijven en nijverheid te beoefenen een groot gewicht in de schaal.

In de vrije gewesten werd door de stadsbesturen met betrekking tot de werving sterk concurrerend opgetreden. Zo werden om het aantrekkelijk te maken allerlei voorrechten in het vooruitzicht gesteld. De door het Haarlemse stadsbestuur aan de dag gelegde aktiviteit op dit front is bepaald niet zonder resultaat gebleven getuige het feit dat in 1621 ruim de helft (51%) van de bevolking van Vlaamse afkomst was.

In de 16^e eeuw werden de inwijkelingen niet gehinderd door welke grens dan ook. Voor een belangrijk deel zal vanaf 1992 die toestand weer gelden. Het is mee tegen deze achtergrond dat het plan is ontstaan in het Haarlem van nu een wandeling uit te zetten die een terugblik wil zijn op het ‘Vlaamse’ Haarlem uit het begin van de 17^e eeuw. De uitwerking werd toevertrouwd aan Hugo Rau, medewerker van het Vlaams Cultureel Centrum te Amsterdam.

Voor de wetenschappelijke onderbouwing en schriftelijke vormgeving van de begeleidende tekst is meegewerkt door de journalist Bart Makken. Maar ook de VVV Zuid-Kennemerland heeft zich niet onbetuigd gelaten. Deze gaf aan een drietal studenten van de Hogeschool Utrecht van de afdeling Landmeetkunde opdracht een panoramische plattegrond van Haarlem te ontwerpen waarin de ‘Vlaamse wandeling’ (en een ‘Monumentenwandeling’) ingetekend moesten worden. Dank zij de medewerking van de Bredase firma Rondo mag het resultaat als zeer geslaagd beschouwd worden.

[p. 152]

Op 15 juni jl. maakte de afdeling Zuid-Holland zijn jaarlijkse culturele excursie; deze keer naar Mechelen en Lier. Hierboven een beeld van het bezoek aan het Paleis van Margaretha van Oostenrijk, thans Gerechtshof te Mechelen. Voorts werd daar het Stadhuis en de beroemde wandtapijtweverij in de Refugie van de Abdij van Tongerlo bezocht en in het schilderachtige Lier het Timmermans-Opsomerhuis, gewijd aan Felix Timmermans en de hedendaagse kunstenaars uit Lier.
Een gezellige lunch samen met het bestuur van de ook organisatorisch zeer behulpzame afdeling Mechelen droeg mede bij tot het succes van deze dag.

Op vrijdag 30 augustus is deze wandeling ‘ingelopen’. Onder leiding van ervaren gidsen werden de belangrijkste facetten in ogenschouw genomen. Eén daarvan was het bouwkundige; deze wandeling had immers ook naar de uit Gent afkomstige bouwmeester Lieven de Key genoemd kunnen worden. In 1592 werd hij door het stadsbestuur van Haarlem benoemd tot stadsbouwmeester: in deze functie ontwierp hij onder meer de Vleeshal en het Waaggebouw.

Een ander aspect is dat van de schilderkunst. En dan komt als vanzelf de figuur van Frans Hals binnen het gezichtsveld. Hij heeft vooral carrière gemaakt als schilder van portretten en schuttersstukken. Zijn graf bevindt zich in het koor van de Sint-Bavo. Daar ligt ook begraven de uit Menen afkomstige Van den Casteele, de grondlegger van de drukkerij Johannes Enschedé, drukker van de Nederlandse bankbiljetten en postzegels.

Een dwaaltocht door het ‘Vlaamse’ Haarlem, die in feite een tocht is door een stuk gemeenschappelijk verleden, zal zeker bijdragen tot versterking van de betrekking tussen het Nederland en Vlaanderen van nu. In elk geval zal de ontdekking gedaan worden dat Vlamingen een uiterst waardevolle bijdrage hebben geleverd tot de bloei van de vrije provincies, (mh).

Negende internationale samenkomst van Hugenoten

Het afgelopen jaar brachten Koningin Beatrix en Prins Claus tijdens hun staatsbezoek aan Frankrijk een volle dag door in Nantes. Ze bezochten daar onder meer het kasteel waar een gedenkplaat herinnert aan de afkondiging in 1598 van het ‘Edict van Nantes’, waar bij aan de Hugenoten vrijheid van geweten werd toegekend.

Dankzij dit Edict heerste er in Frankrijk tot 1628 een betrekkelijke rust. Echter vanaf 1685 liet Lodewijk XIV het doek helemaal vallen door het ‘Edict van Nantes’ voor opgeheven te verklaren. Het gevolg was dat een half miljoen Gereformeerden het land probeerde te ontvluchten.

Deze rechteloze toestand heeft gedeeltelijk geduurd tot 1787; in dat jaar herstelde Lodewijk XVI de economische en politieke rechten van de Hugenoten. Twee jaar later herkregen ze ook het recht op vrije eredienst en onderwijs.

Hoewel de weg nu weer open lag, keerde toch het overgrote deel van de nakomelingen van de gevluchte Hugenoten niet terug naar Frankrijk. Zij hadden nauwelijks nog een band met het oude vaderland. Het enige wat hen aan het Franse verleden herinnerde was hun familienaam en in veel gevallen was die zelfs ‘ontfranst’.

Maar er staan anderen tegenover die het verleden meedragen als een kostbare erfenis. Zij zijn het die wereldwijd contact met elkaar onderhouden en elkaar op gezette tijden in het oude moederland ontmoeten. Zo'n gezette tijd is er dit jaar van 1 t/m 8 oktober. Voor de negende keer hopen ze dan in Agen (Departement Lot-et-Garonne) een internationale bijeenkomst te beleggen. Belangstellenden (en die zullen zich zeker ook bevinden onze lezers van NEERLANDIA) kunnen zich voor het verkrijgen van verdere inlichtingen wenden tot het ‘Comité Protestant des Amitiés Françaises à l'Etranger’ 47, Rue de Clichy F-75009 Parijs. Ook in Nederland, waarheen indertijd veel Hugenoten de wijk namen, kan men terecht voor inlichtingen en wel bij de ‘Fondation Hugenote des Pays-Bas’ (Nederlandse Hugenoten Stichting), Zacharias Jansestr. 13, 1097 CH Amsterdam (tel. [phone]) (mh).