Bram Binneweg: Behoud van het Nederlands betekent de balans vinden tussen versnippering en eenheidsworst.
‘De taal is ons bindmiddel’
door Richard Neve
‘De strijd voor behoud van het Nederlands zal heel krachtig moeten worden gevoerd, met volle overtuiging en vooral met discipline. Met de taal moeten we de barricade op. Dat gevoel ontdek ik bij de Nederlanders niet.’
Aldus Bram Binneweg over de taalstrijd die volgens hem zal losbarsten als de Europese binnengrenzen vervagen.
Bram Binneweg vertegenwoordigt met zijn firma Contact Nederlandse uitgevers in België. Hij representeert niet alleen Nederlandse literatuur, maar ook enkele non-fiction fondsen. Daarnaast is Binneweg importeur van Engelse uitgaven. Zelf is Contact op heel kleine schaal een uitgeverij. Het bedrijf concentreert zich echter op de import, verkoop en distributie van het ‘Hollandse’ boek. Binneweg, zelf Nederlander, woont vanaf zijn schooljeugd onder de rook van Antwerpen in Edegem. Hij voelt zich Vlaming en legt aan het begin van het gesprek uit dat als hij ‘wij’ zegt, hij ‘Vlaanderen’ bedoelt. Binneweg is echter vaak in Nederland voor contact met uitgevers en schrijvers. Als geen ander is hij in staat een beeld te geven van de overeenkomsten en verschillen tussen het ‘Hollandse’ en het ‘Vlaamse’ binnen de Nederlandse taalgemeenschap.
Wordt in Vlaanderen Nederlandse literatuur gelezen?
Binneweg: ‘Ja, veel. Hoewel het allemaal heel relatief is. Als je de cijfers sec bekijkt, wordt in Vlaanderen minder gelezen dan in Nederland. Maar hier is een duidelijke groei geweest. Toen ik in het bedrijf van mijn ouders stapte, was het aantal fanatieke lezers beduidend lager dan nu. Dat kun je van de Nederlandse markt weer niet zeggen.
In Vlaanderen worden natuurlijk Nederlandse boeken gelezen. Ik durf momenteel niet te zeggen of die specifieke markt nog groeit. De groei die ik heb meegemaakt, zit voornamelijk in de eigen Vlaamse literatuur.
Is het een bepaalde groep Vlamingen die het Nederlandse literaire boek leest?
‘Je hebt hier minder lezers. Binnen die krappere lezersmarkt is het een kleine groep die het Nederlandse boek leest. Het merendeel van het publiek hier is eerder geneigd een Vlaams boek ter hand te nemen. Dat is logisch, omdat ze zich daarbij meer betrokken voelen.’
Hoe belangrijk is het literaire boek voor de Nederlandstalige cultuur?
‘Culturele produkties vinden vaak hun oorsprong in
het boek. Veel films worden gemaakt naar aanleiding van een roman. Voor toneel geldt dat in mindere mate, maar het boek speelt daarin vaak een kataliserende rol. Het boek is met de hele cultuur verweven.
Wat betreft cultuur zijn Vlamingen taalbewuster. Dat heeft natuurlijk zijn historische gronden. De taal is hier een wapen geweest in een strijd tot ontvoogding. Dat is iets dat Nederlanders nooit hebben begrepen. In België weet men van oudsher goed dat de taal het medium is van de culturele identiteit.’
Dat maakt het Nederlands niet zo sterk in Europa zonder binnengrenzen. Zal straks voor het Nederlands een overlevingsstrijd losbarsten?
‘Zeker! Hopelijk komen we daar met z'n allen snel genoeg achter. Het zal uiteindelijk een harde strijd worden voor de positie van het Nederlands in het verenigd Europa. Het boek zal daarin een belangrijke rol spelen. Een taalgemeenschap kan namelijk niet zonder eigen literatuur. De Nederlandstalige gemeenschap mag niet uit het oog verliezen dat het financieel genoeg moet blijven opofferen voor Nederlandse boeken, om de taal in stand te houden. Het zal namelijk niet alleen een strijd worden op politiek gebied, maar ook op het terrein van de economische krachten. Als het boek slechts wordt gezien als economisch object, bestaat de kans dat het in de massa van het grote Europa volledig verdwijnt. Andere economische groepen zijn dan immers sterker en daardoor overheersen zij met hun taal en hun boeken.
De economie is de kracht die de cultuur doet verwateren. In feite is dat nu al gaande, maar wordt op het moment nog weinig onderkend. We worden echt be-