Neerlandia. Jaargang 95

[p. 7]

Dit zou in eigentijdse taal verwoord moeten worden, want Rodenbach-romantiek schrikt af.
Hereniging van Vlaanderen en Nederland
door H. Pauwels

Tegen de achtergrond van de Duitse hereniging vond vorig najaar een interessante studiedag plaats onder de titel ‘Hereniging van Vlaanderen en Nederland’ onder leiding van prof. dr. ir. H. Pauwels, hoogleraar te Gent.

Circa tachtig personen uit Nederland en Vlaanderen waren in Sijsele tezamen en spraken met elkaar over motivatie, het thema in Europese context, en samenwerking of politiek.

Motivatie

Over het eerste thema ‘Motivatie’ verwoordde de moderator Prof. dr. ir. H. Pauwels van de RU Gent, het standpunt van de inrichtende werkgroep ‘Het Pennoen’. Noch geschiedenis, noch economie, noch mentaliteit is een motivatie. De taal is dat wel, maar deze is meer dan voldoende.

Inleider Dr. W. Van Heugten, fysicus, vond dat de lotsverbondenheid van Vlamingen en Nederlanders uit hun geschiedenis, hun cultuur en hun taal volgt, maar dat in het licht van de groei naar een verenigd Europa, de groei naar staatkundige eenheid voorbijgestreefd is. Prof. H. Van Impe, rechtskundige van de VU Brussel daarentegen vond dat de gemeenschappelijke taal een evidente reden is om naar eenzelfde staatsstructuur te evolueren. Hij legde uit dat het Belgische federalisme geen groei naar eenheid is, maar voor een vreedzame begeleiding zorgt voor het uiteenvallen van België. Hij hield een opmerkelijk betoog voor het geleidelijk opbouwen van een gemeenschappelijke staatsstructuur voor Vlaanderen en Nederland: nu samen doen wat kan, uitstellen tot later wat nog niet rijp is.

In de discussie die volgde werd herhaaldelijk gewezen op het gevaar van een groeiend Vlaams particularisme. Er werd op gewezen dat de term Vlaanderen een



Belgische uitvinding is, bedoeld om de Zuid-Nederlanders hun Nederlands karakter te doen vergeten. Veel meer heil werd verwacht van Brabants en Limburgs particularisme, dat over de grens heen loopt. Anderen daarentegen wezen er op dat de kracht van de Vlaamse Beweging een nieuwe inspiratie moet vinden in het streven naar hereniging en dus niet onnodig voor het hoofd moet worden gestoten.

Europa

Omtrent het tweede thema ‘Europa’ formuleerde de moderator de slagzin: ‘Vlaanderen, regio van de federale Nederlanden in een confederaal Europa’. Inleider Prof. dr. H. De Schepper, geschiedkundige van de KU Nijmegen, wees erop dat de dreiging die uitgaat van de grote culturen in het verenigd Europa Vlaanderen en Nederland tot culturele eenheid dwingen. Hij sprak van een confederaal cultureel Europa, waarvan de culturele Nederlanden een bouwsteen zouden zijn. Hij gaf daarmee een indruk dat er, naast het federale economische Europa, nog verscheidene andere parallelle staatsstructuren zouden kunnen zijn en hij lichtte toe dat economisch Vlaanderen nu reeds deel uitmaakt van Frankrijk.

Paul Van Caeneghem waarschuwde dat Europa een bureaucratische industriële mastodont dreigt te worden, die de mens in zijn verscheidenheid kan verstikken. De groei naar eenheid tussen Vlaanderen en Nederland is noodzakelijk om die dreiging af te wenden. De afstand die we nog moeten afleggen is echter groot en voorbarig optimisme is ongegrond. Maar kort na de oorlog was ook federalisme een vies woord, erger nog dan perverse seks.

In het debat dat daarop volgde werd herhaaldelijk gewezen op de kracht die kan uitgaan van 21 miljoen Nederlandssprekenden. Europa zal Vlaanderen en Neder-

[p. 8]

land tot eenheid dwingen. Het feit dat Frankrijk in snel tempo Vlaanderen economisch opkoopt werd bevestigd. Men zei zelfs dat de territoriale integriteit van het Nederlandse taalgebied in Brussel en aan de grenzen met Frans-Vlaanderen door Frankrijk bedreigd wordt.

Samenwerking of politiek

In verband met het derde thema, ‘Samenwerking of politiek’ legde de moderator het verschil tussen samenwerking en staatkundige eenheid uit door de faktor 10.000: het verschil tussen de 30 ambtenaren die in de Taalunie of enkele andere samenwerkingsprojecten werken, en de 300.000 Vlaamse ambtenaren die in een heel-Nederlands kader werkzaam zijn. Prof. mr. F. Maas, geschiedkundige van de KU Nijmegen, verwierp het Europa der regio's, omdat de grote Europese staten, Duitsland, Frankrijk, Engeland, enz. niet zullen verdwijnen. De taalverscheidenheid is het essentiële kenmerk van Europa en daarom zullen de volkeren van Europa zich groeperen per taal. Vlaanderen en Nederland horen dus samen in één staatsstructuur, die hij het liefst federaal zag. Benelux was zinvol toen Europa nog niet bestond, maar is nu een volslagen overbodige constructie. Hij gelooft in een gezond nationalisme, dat trouwens o.a. in Oost-Europa nu zeer vitaal blijkt, maar hij distancieert zich met kracht van een gevaarlijk hypernationalisme dat nu in bepaalde extreem rechtse kringen verdedigd wordt.

Prof. dr. H. Gijsels, bioloog van de RU Gent, bracht verslag uit van zijn enquête onder Vlaamse en Nederlandse universiteitsstudenten, waaruit hij afleidt dat Vlamingen en Nederlanders elkaar niet kennen, maar wel waarderen. Hij vindt dat Vlaanderen en Nederland natuurlijk tot meer eenheid gestimuleerd moeten worden, maar dat dit in een eigentijdse taal moet worden verwoord, want romantische ‘Rodenbachse’ termen schrikken de jeugd af.

In het debat verdedigt de secretaris van het Algemeen-Nederlands Congres, W. Vandaele, zijn thesis dat enkel concrete samenwerkingsprojecten haalbaar zijn. Voor staatkundige hereniging is geen basis aanwezig. Dit wordt tegengesproken: de basis van de Vlaamse Beweging is zeer radicaal maar wordt omgebogen in voor België aanvaardbare richtingen. Daarom krijgt ze nu rake klappen, maar ze zal in het streven naar Vlaams-Nederlandse eenheid nieuwe inspiratie vinden. Er zijn er reeds velen die de kracht van de Vlaamse Beweging onderschat hebben.

De teksten van deze studiedag, waarin voor de eerste maal zoveel eminente academi duidelijke taal spraken, zullen later uitgegeven worden.