Neerlandia. Jaargang 94

Grensoverschrijdend beleid

Nieuwe secretaris-generaal Benelux

Het CDA-kamerlid drs. B.M.J. Hennekam wordt in september secretaris-generaal van de Benelux economische unie in Brussel. Hennekam (48) verhuist naar de internationale functie na een kamerlidmaatschap van twaalf jaar.

Hennekam was de laatste jaren vooral bekend door zijn woordvoerderschap op het terrein van verkeer en waterstaat in de Tweede Kamer. Daarnaast bewoog hij zich op internationaal terrein, onder meer als lid van de Raadgevende Interparlementaire Beneluxraad en van de Nederlandse Groep van de Interparlementaire Unie.

De Heer Hennekam is lid van de Raad van Advies van het ANV.

De redactie wenst de heer Hennekam van harte geluk met deze benoeming.

Overeenstemming hervonden

Tijdens de Biënnale op 25 mei te Venetië hebben de Nederlandse en Vlaamse ministers mevrouw H. d'Ancona en de heer P. Dewael in een gezamenlijke verklaring laten weten weer op één lijn te zitten inzake Nederlands-Vlaamse samenwerking t.a.v. taal en cultuur. Op 28 april liet minister d'Ancona op het 40e Algemeen-Nederlands Congres een verhaal voorlezen, waarin de mening werd verkondigd dat Nederland en Vlaanderen wél een gemeenschappelijke taal, maar géén gemeenschappelijke cultuur hebben. Dit leidde er toe dat de voorzitter van de Vlaamse regering, tevens gemeenschapsminister voor Externe Betrekkingen Gaston Geens, de Nederlandse ambassadeur in Brussel op het matje riep. In de beleidsnota ‘Externe betrekkingen’ van de Vlaamse regering van 1989 wordt de samenwerking Nederland-Vlaanderen als ‘geprivilegieerd en prioritair’ omschreven. De ambassadeur is te verstaan gegeven dat een minimalistische opstelling van Nederland beide partners, tegen de achtergrond van het zich integrerende Europa, schade berokkent.

Boekenprijsuitreiking in Kaapstad aan studenten Neerlandistiek op 26 april 1990. V.l.n.r.: mevrouw. T. Meds, voorzitster afdeling Kaapstad, mevrouw A. Bouckaert van ‘Vlamingen in de wereld’ en de Nederlandse ambassadeur in Zuid-Afrika, de heer P.A. van Buuren.

[p. 136]

Aide-memoire ten behoeve van de staats-secretaris van buitenlandse zaken de heer P. Dankert

Een ANV-delegatie overhandigde aan de staatssecretaris onderstaande tekst t.b.v. een gesprek op 5 juni 1990 betreffende Nederlands-Vlaamse samenwerking.

Terzake aanvaard regeringsbeleid omvat:

1.	behoud en ontplooiing culturele identiteit kleinere gemeenschappen a. ten behoeve van die gemeenschappen zelf b. als bijdrage aan een pluriform Europa
2.	handhaving van een cultureel pluriform Europa
3.	intensivering samenwerking met België resp. Vlaanderen.

Zie hierover o.a. Memorie van toelichting begroting Buitenlandse Zaken 1989-1990, nr. 21 300, de zgn. Institutennota, stuk nr. 21 316 en de nota WVC en de EG, stuk nr. 20 596.

De daarin vervatte beleidsuitspraken zijn de neerslag van een brede maatschappelijke opinie die is verwoord door:

a.	verschillende particuliere organisaties, het ‘veld’
b.	de politieke partijen in hun verkiezingsprogramma's
c.	de volksvertegenwoordigers in interventies en moties
d.	verschillende adviesraden
e.	bewindslieden

Gegeven deze democratisch opgebouwde overeenstemming verbaast het te moeten vaststellen dat:

a.	een samenhangend buitenlands cultureel beleid moeilijk valt te ontdekken
b.	de verschillende terzake bevoegde departementen tegenstrijdig optreden
c.	de coördinerende rol van Buitenlandse Zaken niet duidelijk is.

Gegeven ook het ongenoegen dat hieruit in België bij de Vlaamse Gemeenschap ontstaat en daardoor haar positie als natuurlijke bondgenoot van Nederland in gevaar brengt, dus voor Nederland nadelig is, dient eenheid van beleid in een bepaalde samenhang te worden ontwikkeld, bestaand uit:

1.	consequente Nederlands-Vlaamse, Nederlands-Belgische en Beneluxsamenwerking, al naar gelang de sector en bevoegdheden ingedeeld.
2.	op grond van deze samenwerking gezamenlijk naar buiten treden waar maar enigszins mogelijk - geen kortstondige ad-hoc afspraken.

Niet alleen in wereldverband, ook in Europa blijkt elke keer weer dat kleine landen of gemeenschappen niet meer alleen, op eigen kracht kunnen optreden: Nederland geen president IMF of EBRD, geen lid G7; België geen SG Navo, (nog) geen zetel Europees parlement. Benelux-optreden zou het de anderen wezenlijk moeilijk maken steeds opnieuw negatief te reageren.

Met Vlaanderen dient onverwijld nauw te worden samengewerkt op die terreinen waarop de Vlaamse regering autonoom bevoegd is, nl.

-	taal en cultuur
-	regionale economie
-	ruimtelijke ordening

Met de derde fase van de federalisering zal Vlaanderen ook over het ‘verdragsrecht’ beschikken.

Enkele concrete punten:

1.	Nederlands handhaven als officiële en werktaal in EG a. instructie aan onze diplomaten in vergadering Nederlands te spreken, evenzo aan bezoekende bewindslieden b. verzoek aan Nederlandse Commissaris Nederlands als voertaal op zijn kabinet te hanteren.
2.	daadwerkelijk inhoud geven aan taak Taalunie (21 miljoen Nederlandstaligen, het Nederlands is derde Germaanse taal - ons ontbreekt een Goethe Institut, een Alliance Française of een British Council)
3.	meer aandacht bij opleiding diplomaten aan Nederlandse taal en cultuur en aan samenhangende presentie en presentatie (Minister-President Lubbers) op grond van het door de Taalunie geïnstitutionaliseerde gehele Nederlandse taalgebied = Nederland en Vlaanderen.
4.	zo spoedig mogelijk bijeen roepen van de zgn. BANNAS-conferentie (België, Aruba, Nederland, Nederlandse Antillen en Suriname)
5.	in afwachting van het vestigen van nieuwe (algemeen-) Nederlandse instituten samenwerking nagaan tussen Nederlandse en Belgische instituten en plaatsing van PCZ-diplomaten
6.	cultuurparagraaf in het Verdrag van Rome opnemen (géén cultuurbevoegheid aan EG, maar titel om bij Europees Hof bezwaar te kunnen maken indien cultuurprodukten louter economisch worden behandeld)
7.	opstelling Europees cultureel Handvest in kader van Raad van Europa als basis van een cultureel (con)federaal, pluriform Europa.

's-Gravenhage, 5 juni 1990