Neerlandia. Jaargang 93

[p. 167]

anv-nieuws

Jaarverslag 1988 van het Algemeen-Nederlands Verbond

1. Inleiding

Het verslagjaar 1988 kan voor het ANV worden gekenmerkt als zeer bemoedigend. Dankzij veler inzet en de in het vorig verslagjaar beschreven nieuwe instrumenten heeft het verbond zijn plaats in de maatschappij kunnen verstevigen en uitbreiden. Hiervoor was allereerst nodig het opnieuw in brede kring verkrijgen van een zekere bekendheid. Het beleid gericht op publiciteit, ledenaanwerving, deelname aan openbare discussie en samenwerking met aanverwante verenigingen en organisaties werd dan ook voortgezet en toegespitst.

In het verslagjaar kwam de tekst van een nieuwe informatie-brochure over het ANV gereed, de kenschets, die op ruime schaal werd verspreid. Met hulp van velen in de afdelingen leidde dit tot het inschrijven van 174 nieuwe leden.

De tekst van de kenschets sluit aan bij de aloude doelstellingen van het verbond: bevordering van de Nederlandse taal en cultuur op grond van Nederlands-Vlaamse samenwerking. Begrip kweken voor Nederlands-Vlaamse samenwerking ter bevordering van de Nederlandse taal en cultuur waar ook ter wereld is tegen de achtergrond van de Europese integratie zelfs meer dan ooit noodzakelijk. In een Europa met vrij verkeer van personen, goederen, diensten en kapitaal zullen de Lage Landen de uitdaging van open confrontatie met de ons omringende kwantitatief grotere culturen alleen afdoende tegemoet kunnen treden, indien Nederland en Vlaanderen op een zo breed mogelijk terrein samenwerken en gemeenschappelijke belangen samen behartigen. Het door het bestuur ingenomen standpunt tav. het manifest van de gezamenlijke Nederlandse filmmakers dat aan de minister van WVC werd kenbaar gemaakt, getuigt hiervan.

Een ander voorbeeld is de nota die het bestuur van de vaste Kamercommissies van Buitenlandse Zaken, Welzijn en Cultuur en Onderwijs zond inzake het Nederlands buitenlands cultureel beleid. De algemeen-secretaris nam op grond hiervan deel aan de door de Tweede Kamer over dit onderwerp georganiseerde hoorzitting.

Het verbond zocht aansluiting bij de Europese Beweging met het oog op de plaats van de Nederlanden in het Europa van na 1992. Nederland en Vlaanderen zullen op menig gebied elkaars natuurlijke bondgenoot blijken te zijn.

Belangrijke publiciteitswaarde moet ook worden toegekend aan de in 1988 voor het eerst gehouden ANV-conferentie ‘De Nederlanden Nu’ in de Haagse Ridderzaal. Onder de subtitel ‘De bestuurshervormingen in België en hun betekenis voor de Nederlanden’ benadrukte eerste-minister dr. W. Martens, ingeleid door staatssecretaris drs. P.R.H.M. van der Linden, de noodzaak van Nederlands-Belgische en à fortiori Nederlands-Vlaamse samenwerking. Een kleine vijfhonderd deelnemers uit de bestuurlijke en politieke wereld, waaronder premier Lubbers, ambassadeurs en Kamerleden woonden de conferentie bij. Het ANV organiseerde deze voortaan jaarlijks te houden conferentie samen met de Belgisch-Luxemburgse Kamer van Koophandel voor Nederland.

Een tweede hoogtepunt in het verslagjaar werd de officiële opening van het nieuwe verbondskantoor in de Jan van Nassaustraat in Den Haag door de minister van WVC, mr. drs. L.C. Brinkman. In aanwezigheid van zowel de Nederlandse ambassadeur in Brussel als de zojuist in functie getreden nieuwe Belgische ambassadeur in Nederland en een vijftigtal andere genodigden plaatste de minister het portret van prins Willem van Oranje. Dankzij medewerking van de Belgische ambassade en enkele Vlaamse bedrijven werd de plechtigheid na de toespraken van de minister en de algemeen-voorzitter dr. H.J.G. Waltmans gevolgd door een geanimeerde receptie. De heer Waltmans lanceerde bij deze gelegenheid het plan om alle landen waar het Nederlands de of een officiële taal is op een topconferentie door de Nederlandse minister-president bijeen te roepen. Het betreft België, Aruba, Nederland, Nederlandse Antillen en Suriname; de BANNAS-landen.

Verkennende besprekingen werden gevoerd met de stichting ‘Wij komen’ (gericht op emigranten), het instituut Clingendael (studiedienst Ministerie Buitenlandse Zaken), de Vereniging Nederland in den Vreemde (gericht op Nederlanders overzee) en de Europese Beweging. Dit contact leidde tot wederzijds lidmaatschap en/of de uitwisseling van ruilabonnementen. De algemeen-secretaris werd opgenomen in het bestuur van Nederland in den Vreemde.

Ook werden besprekingen gevoerd met de neiuwe Nederlandse ambassadeur voor culturele samenwerking drs. J.W. Bertens en diens plaatsvervanger mr. J. Jonker Roelants, de nieuwe staatssecretaris van Buitenlandse Zaken mr. B.J. baron van Voorst tot Voorst en de secretaris-generaal van het ministerie van Algemene Zaken, mr. R.J. Hoekstra. Onderwerp van gesprek was steeds de plaats van de Nederlanden in het Europa van na 1992 en de vraag op welke gebieden Nederland en Vlaanderen tegen die achtergrond elkaars natuurlijke bondgenoot zijn.

Wat betreft de afdelingen (zie nader hieronder) kan worden opgemerkt dat de nieuwe grensoverschrijdende afdeling Limburg haar bestaansrecht heeft bewezen, terwijl een succesvol begin werd gemaakt met de heroprichting van een afdeling Noord-Brabant. Het

[p. 168]

verbondskantoor heeft vooral in de beginfase van deze afdelingen voor de nodige spandiensten gezorgd.

Het verbondskantoor begeleidde naast de afdelingen eveneens de overige geledingen (zie hieronder), hetgeen naast het werk tbv. de centrale ledenadministratie en het financieel-administratieve werk zeer tijdrovend bleek te zijn.

Na het stellen van orde op zaken in het nieuwe pand is in de loop van het verslagjaar een begin gemaakt met modernisering. Velerlei handelingen konden worden gerationaliseerd, achterstallig onderhoud aan het archief - o.a. laten inbinden Neerlandia - werden ingehaald en onderzoek naar de aanschaf van een computer werd begonnen.

Na twee personeelsmutaties, een op het verbondskantoor in Den Haag en een op het ANV-secretariaat te Brussel, bestond het gezamenlijk personeel in 1988 uit:

J. van Hoorn,	administrateur Den Haag
mw. W. van Dijk,	secretaresse Den Haag
mw. C.E. Gräber,	secretaresse Den Haag
mw. J. van der Stap,	secretaresse Den Haag
J. van Dorp	boekhouder Den Haag
mw. E. van Esbroeck,	secretaresse Brussel

Het dagelijks bestuur vergaderde zesmaal, en wel op 7-1, 3-3, 2-5, 31-8, 8-10, en 10-11. De vergaderingen vonden plaats op het verbondskantoor in Den Haag.

Het hoofdbestuur vergaderde driemaal, en wel op 16-4, 18-6 en 8-10. Deze vergaderingen vonden te Antwerpen of Roosendaal plaats. Naast behandeling van vele min of meer routinematige onderwerpen werden nieuwe ideeën gelanceerd: het houden van de BANNAS-conferentie, het instellen van een bijzondere leerstoel algemeen-nederlandse cultuur aan een universiteit in Nederland en/of Vlaanderen en het oprichten van een culturele stichting, gericht op het Duitse taalgebied naar analogie van de stichting Ons Erfdeel.

De Algemene Vergadering werd op 18 juni 1988 te Roosendaal gehouden, waar vier nieuwe leden van de Raad van Advies en zes leden, waaronder vier nieuwe, van het hoofdbestuur werden benoemd en de jaarstukken behandeld en goedgekeurd.

De in 1987 ingestelde Verbondsconferentie, bestemd voor allen die in het ANV een functie vervullen, werd op 4 juni 1988 te Antwerpen in het stadhuis gehouden. De voorzitter Vlaanderen, mr. E.J. Raskin, hield een inleiding over het Vlaams particularisme en het ANV, terwijl de algemeen-secretaris drs. J.L.M. Kits Nieuwenkamp de werking van de verschillende geledingen doorlichtte.

De hernieuwde ontplooiing van het ANV leidde tot de noodzaak van nieuwe afspraken met de in 1979 verzelfstandigde dochter van het verbond, het Algemeen-Nederlands Congres. Het dagelijks bestuur legde in het verslagjaar de grondslag voor gesprekken met het ANC-bestuur over taakafbakening en samenwerking tav. secretariaten en Neerlandia.

Het aantal leden bedroeg per 31 december 1988: 2200.

In de loop van het verslagjaar traden 174 nieuwe leden toe en bedankten 100 leden voor het lidmaatschap.

Het aantal werk- en stuurgroepen en commissies, waaronder die ter beoordeling van de Visser-Neerlandia prijzen, bedroeg 14.

Op het verbondskantoor en secretariaat werd een dertigtal bezoekers ontvangen; werden 380 verzoeken om informatie behandeld; 8903 poststukken verzonden of ontvangen.

Het ANV werd door bestuursleden vertegenwoordigd o.a. bij vergaderingen en andere bijeenkomsten van de Nederlandse Taalunie, de Belgisch-Luxemburgse Kamer van Koophandel, de Koninklijke Bibliotheek, de Belgische Ambassade, de vereniging Oranje-Nassau Museum, de ministeries van Buitenlandse Zaken, en Onderwijs en Wetenschappen, de vereniging Vlamingen in de Wereld, museum het Mauritshuis en de Rijksuniversiteit Gent.

Samenstelling ANV-bestuur per 31 december 1988:

D. Aronson, prof. dr. S.W. Couwenberg, prof. dr. A. Deprez, *G. Dutry: secretaris Vlaanderen, prof. dr. M. van Haegendoren, dr. P.H. Jongbloet, *drs. J.L.M. Kits Nieuwenkamp: algemeen secretaris, P.M. Klaassen, F.A.L. Kortie, D. Metsu, *H.J, Neeleman: algemeen penningmeester, *Mr. E.J. Raskin: voorzitter Vlaanderen, E. Ruysschaert, H.A.P.M. Schel, E. Schepens, *dr. W. van de Steene: penningmeester Vlaanderen, B. Vanhaverbeke, drs. M. van der Velden, G.P. de Verrewaere, *dr. H.J.G. Waltmans: algemeen voorzitter, E. Wieme.

* lid dagelijks bestuur

2. Algemeen

Verbondsconferentie

Op 4 juni 1988 werd voor de tweede keer gebruik gemaakt van het nieuwe instrument de verbondsconferentie. Deze conferentie is bedoeld voor allen die binnen het ANV actief zijn, zoals bestuursleden van alle geledingen, leden van commissies en jury's. Zowel algemene inhoudelijke als organisatorische zaken die het ANV in de kern van zijn bestaan raken, worden hier besproken in een vrije gedachtenwisseling. De conferentie is niet gericht op besluitvorming; daartoe is het bestuur en de algemene vergadering bevoegd.

Onder de titel ‘Vlaanderen eerst’ hield Mr. E.J. Raskin, voorzitter Vlaanderen, een inleiding, waarin hij zich afvroeg welk Vlaanderen daarbij bedoeld wordt. Het ANV als algemene, pluriforme vereniging kan en mag zich niet beperken tot bijvoorbeeld een katholiek Vlaanderen of tot een Vlaanderen dat alleen terugkijkt naar zijn emancipatiestrijd. Algemeen-Nederlands betekent voorts dat de Vlamingen hun algemeen-Nederlandse inzet en samenwerking met Nederland niet afhankelijk mogen stellen van hun moreel oordeel over de maatschappij in Nederland.

Met het oog op de plaats van de Nederlanden in het Europa van na 1992 dienen Nederland en Vlaanderen samen te werken op al die gebeiden waar zij elkaars natuurlijke bondgenoot zijn. Die gebieden beperken zich niet tot het traditionele cultuur-historische veld, maar strekken zich uit tot de zorg voor het leefmilieu, de ruimtelijke ordening en vele andere direkt op de burger gerichte overheidszorg in de grensgebieden. ‘Vlaanderen eerst’ mag niet verworden tot een Vlaams particularisme, tot een isoleren en afsluiten.

De algemeen secretaris, Drs. J. Kits Nieuwenkamp, gaf een kritische beschouwing over het functioneren en de betekenis van de werkgroepen. Er zal meer projectmatig gewerkt moeten worden om meer doelgerichte en concrete aanbevelingen te kunnen uitbrengen. Werkgroepen en commissies werken als adviesgroepen voor het bestuur. Het bestuur zal waar nodig duidelijker advies moeten vragen. Na discussie in een aantal secties en de plenaire volgde een ontvangst door het stadsbestuur van Antwerpen, met een toespraak van de schepen voor de haven, de heer J. Devroe. Ook hij vroeg aandacht voor het zich verzelfstandigende Vlaanderen, dat wel zelfbewust moet zijn, maar niet moet afglijden

[p. 169]

naar particularisme. Nederland zal met dat Vlaanderen rekening moeten houden.

ANV-conferentie ‘De Nederlanden Nu’

Op 19 april werd voor het eerst de voortaan jaarlijks te organiseren conferentie ‘De Nederlanden Nu’ gehouden in de Ridderzaal in Den Haag. Deze conferentie is gericht op politici, bestuurders, ambtenaren en vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven en de wetenschappelijke wereld. Zij zal afwisselend in Nederland en Vlaanderen worden gehouden met een steeds wisselende ondertitel.

In het verslagjaar was de conferentie gewijd aan de bestuurshervormingen in België en hun betekenis voor de Nederlanden. Hierover sprak eerste minister Dr. W. Martens, ingeleid door de staatssecretaris van Buitenlandse Zaken, Drs. P.R.H.M. van der Linden. In een zich federaliserend België zullen de samenstellende delen autonome bevoegheden krijgen, zodat het voor Nederland (en andere landen) gemakkelijker wordt direkt met Vlaanderen zaken te doen.

Beide bewindslieden waren stellig in hun uitspraken.

Staatssecretaris Van der Linden stelde:

‘Kleinere culturele eenheden zoals de onze worden in toenemende mate blootgesteld aan de invloed van cultureel machtiger landen. Er moet dus naar bondgenoten, naar medestanders worden gezocht. Nederland en de Vlaamse gemeenschap in België hebben parellelle culturele belangen, zij zijn deelgenoten in hetzelfde erfgoed’.

De heer Martens betoogde:

‘Het belang ervan overstijgt in aanzienlijke mate het kader van de culturele samenwerking zoals dit ons traditioneel voor ogen staat. Er zal meer moeten gebeuren, èn op bilateraal vlak tussen Nederland en België en a fortiori tussen Nederland en Vlaanderen onderling, èn tussen de beide Nederlanden en onze Europese partners’.

De conferentie werd bijgewoond door een kleine 500 deelnemers, waaronder de Belgische en de Luxemburgse ambassadeurs, minister-president Lubbers en de staatssecretaris van Binnelandse Zaken.

De conferentie werd gesloten door de voorzitter van de Belgisch-Luxemburgse Kamer van Koophandel, waarmede het ANV de conferentie had georganiseerd.

De brochure met de tekst van de voordrachten werd op ruime schaal verspreid.

Raad van advies

Vanzelfsprekend werden de leden van de Raad van Advies uitgenodigd de officiële opening van het nieuwe verbondskantoor door de minister van WVC, mr. drs. L.C. Brinkman op 19 september 1988 bij te wonen. Deze gelegenheid werd aangegrepen de raad ten verbondskantore vooraf in bijzondere zitting bijeen te roepen.

De algemeen voorzitter, dr. H.J.G. Waltmans, gaf een uiteenzetting van het ANV-beleid, aan de hand waarvan in een ongedwongen discussie nadere toelichting werd gegeven.

In het kader van heroriëntatie en aanpassing van de verschillende geledingen van het ANV traden enkele nieuwe leden tot de raad toe: J. Bascour, staatssecretaris voor het Brusselse gewest

dr. M. Galle, volksvertegenwoordiger

drs. B.M.J. Hennekam, lid Tweede Kamer

W. Kuypers, lid Europees parlement

drs. A. Nuis, lid Tweede Kamer

drs. D.A.Th, van Ooijen, lid Tweede Kamer

prof. mr. A. Postma, lid Eerste Kamer

G.J. Schutte, lid Tweede Kamer

H.F.A. Suykerbuyk, volksvertegenwoordiger

De raad sprak de wens uit voortaan minstens éénmaal per jaar bijeen geroepen te worden. De raad nam kennis van de volgende beleidsstukken:

-	brief nr. 702 dd. 12.05.1987 aan de minister van V&W inzake niet-Nederlandstalige richtingborden
-	brief nr. 132 dd. 21.01.1988 aan het Actiecomité Buitenlandse Namen inzake ANP-spelling
-	brief nr. 756 dd. 22.04.1988 aan Vlaamse autoriteiten inzake Nederland 3 op de kabel in Brussel.
-	brief nr. 877 dd. 26.05.1988 aan de vaste Kamercommissie voor Welzijn en Cultuur met de reactie van het bestuur op het regeringsantwoord op het WRR-rapport ‘Cultuur zonder grenzen’.
-	brief nr. 1498 dd. 20.09.1988 aan de minister van WVC betreffende het manifest van de Nederlandse filmmakers.

3. Afdelingen

Afdeling Antwerpen, kern Mechelen,

In het verslagjaar kwamen sprekers uit de drie delen van het Nederlandse taalgebied in de vergaderingen van de Mechelse ANV-kern aan het woord.

Het eerst was Frank Allacker aan de beurt met de lezing: ‘Frans-Vlaanderen van binnenuit bekeken’. Wie beter dan deze leraar Nederlands, die o.m. als voorzitter van de vereniging ‘Menschen lyk wyder’ op de bres staat voor de Vlaamse eigenheid van zijn geboortestreek, kan ons een kijk geven op licht en schaduw in de Frans-Vlaamse situatie? Enkele lichtpunten werden geschetst: de wettelijke erkenning van het ‘Vlaams’ als regionale taal in 1982; de gestage toename van het aantal leergangen en leerlingen Nederlands en het succes van radio Uylenspiegel, uitzendend vanaf de Kasselberg. De Nederlandse en Vlaamse overheid, zo beklemtoonde spreker schieten aan hun plicht tegenover Frans-Vlaanderen tekort. Het is aan verenigignen zoals het ANV om die leemte enigermate op te vullen. Het levendige vragenuur dat volgde, leverde het bewijs van de belangstelling waarmee de aanwezigen de uiteenzetting hadden gevolgd.

Ligt een goede opkomst voor een Frans-Vlaanderenavond in de lijn van de verwachtingen, een even grote opkomst (een vijftigtal toehoorders) voor het meer ‘gespecialiseerde’ onderwerp door drs. P. van Hees behandeld, was een aangename verrassing. De Utrechtse historicus sprak over ‘De Vlaamse ballingen in Nederland tijdens het Interbellum’. Van Hees heeft deze groep, samen met tienduizenden ‘gewone’ vluchtelingen, in 1918 naar Nederland uitgeweken activisten naar aantal, naar assimilatie met en sociale invloed op hun Nederlandse omgeving bestudeerd (zie o.m. zijn artikel in het Tijdschrift voor Geschiedenis, 1987). Deze uitgeweken activisten, niet veel meer dan vijfhonderd in getal, oefenden, gegroepeerd rond het tijdschrift Vlaanderen, een sterk radicaliserende invloed uit op het Vlaams-nationalisme in Vlaanderen. Bovendien wisten ze ook in Nederland een vrij grote belangstelling en sympathie voor de Vlaamse strijd op te wekken. Hun afwijzende houding ten opzichte van de Belgische annexatiepolitiek m.b.t. Zeeuws-Vlaanderen en Nederlands-Limburg en tegenover het waterwegenverdrag was daaraan ongetwijfeld niet vreemd.

Als laatste kwam de Vlaming drs. A.J. Vermeersch aan de beurt met als thema: ‘De scheiding van de Nederlanden en de sociaal-psychologische gevolgen voor Vlaanderen’. De historicus Vermeersch tekende de groei van de Zuidnederlandse psychologie in sa-

[p. 170]

menhang - na 1600 deels in tegenstelling - met de Noordnederlandse. Zijn betoog vormde a.h.w. het pendant van de ontleding van de Nederlandse identiteit, die prof. S.W. Couwenberg verleden jaar in primeur voor de Mechelse ANV-kern ten beste gaf. Tijdens de uitvoerige nabespreking putte spreker o.a. uit de jarenlange ervaring die hij als docent aan een Europese school met Nederlandse en Vlaamse jongeren opdeed, om de bevindingen van zijn voornamelijk historisch gefundeerde vergelijkende studie te bevestigen en kleur bij te zetten.

Samenstelling van het bestuur per 31 december 1988:

voorzitter: dr. E.R. Piryns

secretaris-penningmeester: dr. W. van den Steene

Afdeling Arnhem-Nijmegen

De afdeling Arnhem-Nijmegen kwam in 1988 viermaal bijeen. De bijeenkomsten werden gezamenlijk met de Vereniging van Vlamingen in het Rijk van Nijmegen (VLIERING) georganiseerd in de kelderzaal van het Trefcentrum aan de Groesbeekseweg 38 te Nijmegen.

De volgende opdrachten werden gehouden:

-	Prof. dr. H. Gijsels (Gent): een hoge snelheidstrein in de Lage Landen;
-	Mr. Stan Smeets (Weert): de scheiding der beide Limburgen;
-	Prof. dr. M. van Naelten (Nijmegen): de Nederlandse en Vlaamse planning; gelijkenissen en verschillen
-	Dr. B. Vanheste (Nijmegen) sprak over zijn roman Eeuwig en drie dagen.

De belangsteling voor de bijeenkomsten was goed. Opvallend was dat de onderwerpen die betrekking hadden op de actualiteit van de samenwerking tussen Nederland en Vlaanderen (de hoge snelheidstrein, de planning) op de nodige belangstelling van jongeren/studenten mochten rekenen. Dat was ook het geval voor de meer literaire avond met B. Vanheste.

Een bijzondere activiteit vormde het bezoek van enkele leden van de afdeling in het weekeinde van 7 en 8 mei 1988 aan de afdeling Oost-Vlaanderen. Op zaterdag werd een bezoek gebracht aan de stad Gent, 's avonds gevolgd door een zeer boeiende voordracht door Anton van Wilderode in het museum Dhondt Dhaenens te Deurle. Op zondag werd een bezoek gebracht aan Brugge. Deze uitwisseling werd door de deelnemers zeer gewaardeerd; een tegenbezoek van de Oostvlaamse afdeling aan Nijmegen is in het vooruitzicht gesteld.

Samenstelling van het bestuur per 31 december 1988:

voorzitter: dr. P. Jongbloet

secretaris: dr. W. van Heugten

penningmeester: drs. F. Litmaath

Afdeling Brussel

De afdeling Brussel kwam in het verslagjaar viermaal bijeen met drie discussieavonden en een huishoudelijke vergadering.

Op 9 maart werd de vraag aan de orde gesteld ‘Is de hereniging der Nederlanden een utopie of verre toekomst?’ door dr. L. van Egeraat en dr. R. Piryns. De ongeveer 50 aanwezigen kwamen bijeen in het groot-auditorium van de Kredietbank.

In deze ruimte kwam de afdeling ook op 19 september samen, waar als inleiders de heren R. Garcia, senator en schepen van Jette en Y.J.D. Peeters, voorzitter van de werkgroep De West spraken over ‘Subnationaliteit’.

Op 22 december volgde een discussieavond over ‘De financiering van de gemeenschappen en gewesten na de staatshervorming’. Inleiders waren de heer G. Clemer, directeur studiedienst VEV, de heer S. Ectors, directeur studiedienst Volksunie en prof. dr. D. Heremans, hoogleraar te Leuven.

De secretaris van de afdeling vertegenwoordigde de afdeling binnen en buiten het ANV bij een zestal gelegenheden.

Op 7 april van het verslagjaar vond een bijzondere bestuursvergadering plaats, waarbij de voorzitter Vlaanderen, mr. E.J. Raskin aanwezig was.

Samenstelling van het bestuur per 31 december 1988:

voorzitter: prof. dr. H. van Nuffel

secretaris: E. Schepens

penningmeester: mw. H. Grauwels

Afdeling Kaapstad

Het jaar 1988 was het 80-jarig jubileumjaar voor het ANV-Kaapstad, terwijl de Boekerij-ANV 75 jaar bestond.

Een speciaal benoemd feestcomité zorgde met toewijding voor de uitvoering van drie speciale jubileum vieringen:

1. een receptie op 24 maart in het Alphen hotel. Onder de gasten waren Z.E. de Nederlandse ambassadeur en mevrouw Carsten, alsmede de consul van België en mevrouw Mertens. De voorzitter reikte tijdens de receptie een medaille uit aan de dames Kaleveld en Alkema voor vele jaren trouwe dienst in het bestuur.

2. een landelijke première van de klucht ‘Aap in die mou’ geschreven door Deon Opperman, in het Nico Malan theater, op 28 mei.

3. op 26 november een feestavond in de stadszaal van Parow.

Het feestcomité bestond uit de dames: Alofs, van der Meijden, Alma, Veldhuis en Mets en de heren Steegers en Adema.

In het begin van het jaar kwamen de besturen van ANV en Boekerij-ANV met hun ega's bijeen voor een gezamenlijke ‘braai’ ten huize van de voorzitter en haar echtgenoot.

In overleg met het Boekerij-bestuur kon ook dit jaar weer een goed gecoördineerd en interessant programma opgesteld worden voor de leden. Bijzondere goede voordrachten met vertoning van dia's werden gehouden door: de heer dr. van der Sande over ‘Tuberculose’, de heer Thomas over ‘Geluid’,

mevrouw Gillespie over ‘Tuinen in Pompei’ en mevrouw Koole over weefkunst.

Twee Nederlandse films werden vertoond in het B.P. filmtheater nl. ‘de smaak van water’ en ‘Ciske de Rat’.

Excursies werden geregeld naar het natuurreservaat ‘Zilvermijn’ en naar de rijkstelefoondienst. Verder werden ook nog een autopuzzlerit en drie nasi-goreng avonden gehouden. De Sinterklaasviering voor ongeveer 50 kinderen en 50 volwassenen werd in de tuin van de nieuwe Nederlandse ambassadeur Z.E. van Buuren georganiseerd.

Een speciale vermelding verdient de uitreiking in april van de negen boekenprijzen aan verdienstelijke studenten in de Nederlandse taal aan de drie universiteiten in de Kaap. Dr. Wim van Zijl, hoofd afdeling Nederlands aan de universiteit van Wes-Kaapland, hield een toespraak en de ambassadeur, Mr. Carsten, overhandigde de boekenprijzen.

In juni werden vijf beurzen overhandigd met nog een boek daarbij aan studenten van de universiteit van Wes-Kaapland. De prijsuitreiking was dit jaar veel uitgebreider, daar fondsen voor dit doel door het hoofdbestuur beschikbaar waren gesteld.

In augustus bracht de voorzitter een bezoek aan Nederland en woonde een vergadering van het dagelijks bestuur bij.

De vergadering in het Verbondsgebouw te Den Haag werd door haar erg gewaardeerd, vooral wegens de hartelijke ontvangst die haar ten deel viel.

Vastgesteld werd dat het ANV-lidmaatschap en de Boekerij-ANV voor iedereen openstaan, ongeacht ras, godsdienst of politieke overtuiging. Er zal vooral aandacht worden geschonken aan Afrikaans sprekende groepen, o.a. de ‘kleurlingen’.

Met de Vlaamse bevolking van Kaapstad zal nauwer contact worden opgebouwd.

[p. 171]

Verder werd haar verzocht zo spoedig mogelijk te zorgen dat de Boekerij-ANV een reglement krijgt, aangezien daar sinds 1982 op wordt gewacht. Het ANV bestuur afdeling Kaapstad is hier verantwoordelijk voor. De boekerij-ANV is immers een onderafdeling.

De Nieuwsbrief werd zeven maal samengesteld door de voorzitter en uitgevoerd door de tweede secretaris, mevrouw Alofs.

Mevrouw Alofs heeft ook een oud manuscript dat samengesteld was door Mr. F. Oudschans Dentz over de geschiedenis van het ANV Kaapstad van 1903-1953, opnieuw uitgetikt. Nu is dit document keurig in een oranje kaft gebonden en beschikbaar voor belangstellenden.

Het bestuur ging over tot de aanschaf van een computer.

De achivaris de heer Klip heeft de meeste documenten gesorteerd en er wordt thans een alfabetische inhoudsopgave gemaakt.

De volksdansgroep o.l.v. Magareth van der Meijden is na een rustperiode nu weer met enthousiasme begonnen.

Ook dit jaar werd op uitnodiging van het gemeentebestuur door de voorzitter een krans gelegd bij het standbeeld van Jan van Riebeeck op Stichtersdag 6 april.

Samenstelling van het bestuur per 31 december 1988:

voorzitter: mw. T Mets

secretaris: H. Thomas

penningmeester: mw. N. Kappers

Boekerij ANV Kaapstad

Gedurende het jaar 1988 heeft de Boekerij in al zijn activiteiten een hoog peil kunnen handhaven. Een totaal van 13847 boeken en tijdschriften werd uitgeleend en 4363 bezoekers maakten gebruik van de vele faciliteiten in de hoofdbibliotheek en de drie buitendiensten in Bellville, Somerset West en Milnerton. De Milnerton-buitendienst bracht intussen ook een nieuwe, nog kleine buitendienst in Franschhoek tot stand. Door toedoen van de Boekerij was er in 1988 een aanwinst van 40 nieuwe leden voor het ANV Kaapstad. Leden van het ANV Kaapstad maakten van de leesfaciliteiten van de Boekerij en de drie buitendiensten gedurende 1988 gebruik.

In 1988 heeft de Boekerij zijn voorraad met 213 nieuwe boeken kunnen aanvullen. De klassificatie en katalogisering van de non-fiction afdeling van de Boekerij werd grotendeels afgehandeld door een gediplomeerde bibliothecaresse. Voorheen was er geen erkend professioneel klassificatiesysteem in de Boekerij in gebruik. Ongeveer 1500 boeken moeten nog geklassificeerd en gekatalogiseerd worden, maar de Boekerij beschikt niet meer over de nodige fondsen om dit belangrijke werk te voltooien. Een tweedehands katalogus-kabinet werd intussen door bemiddeling van mej. Mia Ennenga kosteloos aangeschaft.

Het hoogtepunt van het jaar 1988 was de expositie ‘Sporen van een Handelend Verleden’/‘Traces of the Dutch Trade’ die vanaf april tot en met eind juni in de Boekerij werd gehouden. Archeologische voorwerpen, voorbeelden van textiel, spijs en drank, planten, muziek, maten, geld en post enz., alsook foto's en boeken gaven een klein beeld van de leefwijze aan de Kaap gedurende het bewind van de VOC en de invloed die dit uitgestrekte handelsnetwerk uitoefende. Een katalogus werd in het Nederlands en in het Engels samengesteld en ter beschikking van bezoekers aan de expositie gesteld. Deze expositie sloot aan bij de video-film serie ‘The Flying Dutchman’, die gedurende het gehele tijdperk van de expositie in de Boekerij werd vertoond. Ongeveer 700 mensen bezochten de expositie. De heer Wim J. Tijmens, senior curator van de Hortus Botanicus aan de Universiteit van Stellenbosch, gaf een uiterst interessante lezing als deel van de expositie met de titel ‘Kruiden van de Pioniers - Kaap de Goede Hoop, 17de, 18de eeuw’/‘It started with a Herb - Cape of Good Hope 17th, 18th centuries’. De lezing werd door een groot aantal belangstellenden bijgewoond, waaronder een aantal genodigden die vakkundig betrokken zijn bij dit onderwerp.

In februari werd de video-film ‘100 Jaar Carré’ in de Boekerij en in Bellville vertoond en door ongeveer 125 mensen bijgewoond. In juli werd de video-film ‘Beatrix-Koningin’ vertoond en ongeveer 200 mensen woonden 3 vertoningen in de Boekerij en in Bellville bij. In augustus werd een filmavond in het BP Theater gehouden, voorafgegaan door een kaasen wijnonthaal. Drie films over Rembrandt werden vertoond: ‘The Restoration of the Nighwatch’, ‘The Three Crosses’ en ‘Rembrandt, Painter of Man’. Ongeveer 100 mensen woonden deze avond bij en de opbrengst was ten bate van de Boekerij. Nog meer video-films werden in de Boekerij vertoond. Deze aktiviteiten in de Boekerij en haar buitendiensten spelen een grote rol en dragen bij tot het bekend maken van de Boekerij en het aantrekken van nieuwe lezers.

Tijdens de Openbare Bibliotheekweek die landswijd van 16-20 mei gehouden werd, heeft de Boekerij in samenwerking met de Provinciale Bibliotheekdienst ook weer eens de aandacht proberen te westigen op de belangrijke culturele rol die deze 75-jarige bibliotheek in Kaapstad en omgeving speelt.

De Boekerij droeg bij aan de Jubileum feestvieringen ter gelegenheid van het 80-jarig bestaan van het ANV Kaapstad en het 75-jarig bestaan van de Boekerij-ANV. Een onthaal werd in april in het Alphen Hotel gehouden: in juni werd de première van het Afrikaanse toneelstuk ‘Aap in die Mou’ in het NIco Malan Theater vertoond en in november werd een dansavond in Parow gehouden.

Samenstelling van het bestuur per 31 december 1988:

voorzitter: prof. C.J. du Ry

bibliothecaris: mw E. Alma

Afdeling Limburg

Eind 1987 werd deze grensoverschrijdende afdeling (her)opgericht. In 1988 kwamen de activiteiten weer van de grond.

Op 24 februari werd voor de leden een informatieve avond georganiseerd, met allerlei wetenswaardigs over het ANV.

De algemene ledenvergadering werd op 25 mei gehouden.

Gastspreker was prof. dr. J. Wilmots van de universiteit van Diepenbeek, die sprak over de Neerlandistiek aan buitenlandse onderwijsinstellingen.

In kasteel Alden Biezen vond op 24 september een academische zitting plaats gewijd aan de scheiding van de beide Limburgen, 150 jaar geleden.

Dr. G. Verbeet en dr. A Vermeersch gaven een historische terugblik op het begrip ‘Limburg’ in de Nederlanden en de plaats daarvan in het Europa van morgen.

Eind van het jaar werd een ledenwerfactie gehouden.

Samenstelling van het bestuur per 31 december 1988:

voorzitter: mr. E.J. Raskin

secretaris: mw. mr. E.M. Waltmans-Pennings

penningmeester: vacature

[p. 172]

Afdeling Noord-Brabant

In november 1988 werd door prof. dr. A.M.C. van der Geld in samenwerking met de algemeen secretaris een begin gemaakt met de heroprichting van een afdeling in de provincie Noord-Brabant. Hierbij voegde zich ook als initiatiefnemer de heer ing. C.H.J.M. Driessen. Een oprichtingcomité werd vervolgens geformeerd, waarin naast de heren van der Geld en Driessen ook zitting namen de heer J.D. van der Harten, oud-commissaris der Koningen, drs. L.J.M. van de Laar, oud-staatssecretaris van CRM en prof. dr. W. Bos, hoogleraar te Eindhoven. Zo kon nog in december een eerste convocatie aan meer dan honderd mogelijk geïnteresseerden worden verzonden voor een eerste verkennende bijeenkomst op 1 februari 1989 te Tilburg. Onder de belangstellenden mag het ANV ook enkele organisaties rekenen, zoals de stichting Zuidnederlandse Ontmoetingen, de Academie voor Journalistiek te Tilburg en de Belgisch-Nederlandse Vereniging.

Het is een heuglijk feit, dat de initiatiefnemers erin slagen in Noord-Brabant ruime belangstelling te wekken voor de her-oprichting van een ANV-afdeling. Eind 1988 waren reeds vele positieve reacties binnengekomen en had overleg plaats met de voorzitter van de stichting Zuidnederlandse Ontmoetingen, burgemeester J. Reuver.

Afdeling Noord-Holland/Flevoland

De afdeling Noord-Holland/Flevoland kwam bijeen op:

-	donderdag 18 februari: lezing door dr. R. Marijnissen over ‘Jeroen Bosch’
-	disndag 29 maart en dinsdag 12 april: lezingen door prof. Briels over: ‘Vlaamse schilders in de Noordelijke Nederlanden in het begin van de Gouden eeuw’
-	donderdag 28 april: lezing door mevrouw Christine D'haen over Guido Gezelle
-	zaterdag 22 oktober: jaarvergadering in het Vlaams cultureel centrum ‘De brakke grond’

Na het huishoudelijk gedeelte sprak mr. E.J. Raskin, voorzitter Vlaanderen van het ANV, over ‘De Nederlanden in het Europa van morgen’. Spreker hield een pleidooi met het oog op het Europa zonder grenzen, om de Nederlands-Vlaamse handen ineen te slaan ter handhaving en ontplooiing van de Nederlandse taal en cultuur.

Het voorstel van de afdeling Noord-Holland/Flevoland om een brochure voor schoolverlaters samen te stellen, werd door het dagelijks bestuur besproken met het Nederlands Instituut voor audio-visuele middelen NIAM en de Nederlandse Onderwijs Televisie NOT. De vraag is of een video-presentatie bij de schooljeugd niet beter aanslaat. De brochure zou dan de vorm van een lesbrief kunnen krijgen, die de audio-visuele presentatie begeleidt. De kosten zullen door sponsoring moeten worden gedekt.

Samenstelling van het bestuur per 31 december 1988:

voorzitter: P.M. Klaassen

secretaris: Ir. J.A.C. Kroesen

penningmeester: mw. W.I. Schouten-van Winsen

Afdeling Oost-Vlaanderen

De Oostvlaamse afdeling organiseerde in 1988 zes aktiviteiten te Gent, Deurle en Brugge.

Op 10 januari 1938 overleed te Voorschoten de Gentse taalkundige, hoogleraar, bibliothecaris en activist Willem Lodewijk de Vreese. Dit was meer dan voldoende reden voor de Oostvlaamse afdeling om op 16 januari, 50 jaar later, in Het Toreken te Gent een Willem de Vreese-herdenking te organiseren.

Prof. L. Wils (K.U. Leuven) sprak er over ‘Het activisme na 70 jaar’. Lic. A. De Moor (R.U. Gent) schetste zijn leven en zijn werken en drs. J. Biemans (R.U. Leiden) had het tenslotte over ‘De Bibliotheca Neerlandica, Willem de Vreese en de Middelnederlandse filologie en codicologie’.

Daarna volgde een receptie.

Ter gelegenheid van deze herdenking werd een brochure uitgegeven met de teksten van de drie lezingen.

Naar aanleiding van deze herdenking verschenen er talrijke artikels in de Vlaamse pers.

In 1987 ontving de Gentenaar Jean-Pierre Goetghebuer de Visser-Neerlandiaprijs voor zijn persoonlijke verdiensten ten behoeve van de gehandicapte medemens.

Op 30 maart van het verslagjaar organiseerde de afdeling daarom in de grote studio van de BRT te Gent een lezing van deze invalide priester onder het thema: ‘Concreet omgaan met gehandicapte mensen’.

Om de contacten met de Nederlandse ANV-leden wat nauwer aan te halen werd de afdeling Arnhem/Nijmegen voor een weekend uitgenodigd naar de Oostvlaamse provinciehoofdstad te komen voor een informeel bezoek. Na de begroeting en een gezamelijke maaltijd op 7 mei werd onder de deskundige leiding van de heer G. van Doorne (hoofd Dienst Monumentenzorg en Stadsarcheologie) een stadswandeling gemaakt in de kuip van Gent. Diezelfde avond werd er te Deurle in het Museum Dhondt-Dhaenens een poëzie-en muziekavond georganiseerd i.s.m. de Marnix-ring dr. F.A. Snellaert. Op het programma stond een causerie van A. van Wilderode over het ontstaan van zijn bundel ‘De overoever’ (1981) en met voordracht uit eigen werk, en een optreden van het muzikale ensemble Melopea.

Een receptie besloot de bijeenkomst.

In samenwerking met de Westvlaamse afdeling, die ter begroeting een receptie aanbood, werd het lenteweekend op 8 mei afgerond met een bezoek aan Brugge. In de voormiddag werd een toeristische film met commentaar over Brugge afgerold. Onder de deskundige leiding van twee geroutineerde gidsen werden, na een versterkende maaltijd, twee wat minder bekende routes in deze mooie historische stad gevolgd.

Op 28 september werd een rondleiding georganiseerd op de tentoonstelling ‘Pretiosa Neerlandica’ die gehouden werd in de bibliotheek van de universiteit van Gent n.a.v. het Congres van de I.V.N., de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek.

Deze tentoonstelling van merkwaardige stukken op het gebied van de oude en moderne Nederlandse taal- en letterkunde in het bezit van de Gentse Rijksuniversiteit stond onder de leiding van prof. dr. A. Deprez en dr. W. Waterschoot.

Het kalenderjaar 1988 werd op 27 oktober in het Toreken (Gent) afgesloten met een lezing van drs. P. van Hees (Utrecht) over het thema ‘Vlaamse ballingen in Nederland tijdens het interbellum’. Voor deze lezing werden ook de leden van de Vereniging voor Wetenschap uitgenodigd.

Samenstelling van het bestuur per 31 december 1988:

voorzitter: prof. dr. A. Deprez

secretaris: W. Coninx

penningmeester: H. Vanacker

Afdeling West-Vlaanderen

De afdeling West-Vlaanderen kwam in het verslagjaar vijfmaal in bestuursvergadering bijeen en verzorgde tweemaal een algemene bijeenkomst, namelijk:

Op 7 en 8 mei samen met de afdeling Oost-Vlaanderen (zie aldaar) een lente-weekend met bezoek aan Brugge voor de ANV-leden van de afdeling Arnhem-Nijmegen.

[p. 173]

En op 12 december een gespreksavond in Knokke met Ir. J.P. Koebee, consul der Nederlanden in Gent over ‘Recente ontwikkelingen in de vaste oeververbinding aan de Westerschelde’.

Een vaste oeververbinding zal Zeeland en West-Vlaanderen dichter bij elkaar brengen. Er was dan ook zeer grote belangstelling om de laatste stand van zaken te vernemen. Een aantal grensgemeenten was vertegenwoordigd door hun wethouder of schepen.

Verder werden in het najaar een aantal andere initiatieven genomen:

-	verspreiding van de uitgave ‘De Lage Landen’ (E-F) - Ons Erfdeel onder de studenten van het Europa-college in Brugge in samenwerking met de Marnixring en de Internationale Kring,
-	medewerking aan informatiemap voor alle studenten van het Europacollege,
-	voorbereiding van gespreksavond met de Nederlandse en Belgische studenten van het Europacollege over grensoverschrijdende samenwerking tussen Noord en Zuid,
-	brieven naar en contactname met voorzitters van Marnixring en Orde van de Prince in verband met een eventueel collectief abonnement op Neerlandia voor de leden van deze verenigingen. Deze tussenkomst bleef echter zonder gevolg,
-	verdere aandacht voor jumelages tussen gemeenten uit Noord en Zuid zoals Veurne-Goes en Diksmuide-Borsele,
-	opsporen van foutieve berichtgevingen in Noordnederlandse pers over Vlaanderen en het gepast reageren hierop.

Samenstelling van het bestuur per 31 december 1988:

Voorzitter: Bob Vanhaverbeke

Secretaris: Dirk Metsu

Penningmeester: Paul Kempynck

Leden: Gaston Dejaegher, Palmer Ruysschaert, Erik Ruysschaert, Wilfried Vandaele.

Afdeling Zuid-Holland

De excursie-traditie van de afdeling 's-Gravenhage e.o. is na enkele jaren stilstand door het nieuwe bestuur weer opgevat met een busreis op 26 maart 1988 naar Brabant. Bezocht werden Baarle-Nassau, Baarle-Hertog en Willemstad met ontvangst c.q. uiteenzetting en rondleiding door de burgemeesters van deze drie gemeenten. De reis, waaraan een vijftigtal leden en belangstellenden deelnamen, nam een hele dag in beslag en verliep in een opgewekte sfeer.

Op 31 augustus werd een lezing door Mr. L. van Heijningen gehouden over het onderwerp ‘Oppositie onder Willem I, koning der Nederlanden van 1815 tot 1830’. Ongeveer 40 leden en belangstellenden woonden de bijeenkomst bij. Deze werd gehouden in één der zalen van het Centraal Station in Den Haag.

Ook de toespraak op 13 december door de heer R.A. Capriles Martina, hoofd culturele zaken van het Kabinet van de Gevolmachtigde Minister van de Nederlandse Antillen over het onderwerp ‘Hoe Nederlands zijn de Nederlandse Antillen?’ werd daar gehouden. Aansluitend werd een film vertoond, getiteld ‘Willemstad nu of nooit meer’ over de bijzondere architectuur van de hoofdstad van Curaçao en het behoud van de bouwstijlen aldaar. Een levendige discussie besloot deze avond, die door ruim vijftig leden en belangstellenden werd bezocht.

Op deze vergadering van 13 december werden tevens het financieel verslag van de kascommissie, de décharge van de penningmeester en de benoeming van een nieuwe kascommissie (de heren H. Lintel en M. Van der Hoog) behandeld.

Tengevolge van de fusie van de afdelingen Den Haag en Rotterdam tot de afdeling Zuid-Holland werd de heer W.P.M. van Dongen uit Rotterdam in het bestuur opgenomen.

Samenstelling van het bestuur per 31 december 1988:

voorziiter: mr. L.H.I.M. Hoogeweegen

secretaris: ir. G.C. Mobouck

penningmeester: W.P.M. van Dongen

bestuurslid: mr. J.L.G. Tichelaar

bestuurslid: F. Vintges

4. Werkgroepen

Algemeen

In het kader van heroriëntatie en aanpassing van de verschillende werk- en stuurgroepen, alsmede van de Visser-Neerlandia Commissie(s), is aan de besturen van alle geledingen gevraagd een rooster van aftreden op te stellen. Hoewel leden éénmaal herkiesbaar zijn, achtten zowel deze geledingen als het dagelijks bestuur aanvulling en vernieuwing gewenst. Hieraan is in het verslagjaar zoveel mogelijk gevolg gegeven. Een meer projektmatige aanpak zal tot alerter reageren op ontwikkelingen en tot concretere produkten moeten leiden.

De werkgroepen Minderheden en Overheidsbeleid zijn in het verslagjaar niet tot wasdom gekomen.

100 jaar ANV

In 1995 zal het 100-jarig bestaan van het ANV worden gevierd met feestelijkheden zowel in Antwerpen als in Den Haag. Ter voorbereiding van dit gedenkwaardig gebeuren richtte het bestuur een werkgroep op, die de allereerste stappen op weg naar dit eeuwfeest moet zetten. Te zijner tijd zal een Eeuwfeestcommissie worden geïnstalleerd. Een belangrijk onderdeel van de viering zal een tentoonstelling over 100 jaar ANV zijn, die met de medewerking van het Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven te Antwerpen aldaar zal worden gehouden.

Beleggingscommissie

Deze commissie bestaat uit

-	B. van Marken, directeur Pierson Heldring & Pierson te Den Haag
-	drs. W.J.M. Mathot, vennoot van Deloitte Dijker Van Dien, accountants
-	dr. H.J.G. Waltmans, algemeen voorzitter ANV

De algemeen penningmeester, H.J. Neeleman, is aan deze commissie toegevoegd.

De beleggingscommissie is in het verslagjaar voor de eerste maal bijeengekomen. In overleg met de algemeen penningmeester zijn aanwijzingen voor het beleggingsbeleid geformuleerd.

Boekverspreiding

Ten laste van deze begrotingspost worden boeken beschikbaar gesteld. Het accent ligt op leerboeken Nederlands, bestemd voor hen die Nederlands als vreemde taal leren in de anderstalige aangrenzende gebieden.

Zo werden boeken geschonken aan scholen voor het middelbaar onderwijs in Nedersaksen en Noordrijnland-Westfalen.

Ten behoeve van een aantal scholen in Frans-Vlaanderen werden boekpakketten samengesteld. Speciale aandacht kreeg de basis-school in Wervicq-Sud. Op die school wordt - zij het nog in een experimenteel stadium - Nederlands gegeven. Uitbreiding daarvan wordt binnenkort verwacht.

Studenten Nederlands aan de universiteit van West-Kaapland ontvingen prijsboeken.

Grote aandacht ging uit naar het Trein-Talenproject in Wallonië.

[p. 174]

In pendelaarstreinen van en naar Brussel volgen reizigers dagelijks lessen nederlands in een daarvoor speciaal ingerichte wagon. Deze lessen worden gegeven door bevoegde leerkrachten. Goede leerboeken alsmede naslagwerk voor docent en cursist ontbreken echter. De werkgroep leraren Nederlands acht het met het bestuur van belang hiervoor een bijdrage te leveren.

Uitvoering: J. van Hoorn, administrateur.

Topjournalist - journalistenprijsvraag (JPV)

De wedstrijd ‘Topjournalist’, zoals die veertien keer is georganiseerd, werd in het verslagjaar afgesloten met het toekennen van de prijzen aan de winnaars van 1987.

Het bestuur besloot tot een totaal gewijzigde opzet van de wedstrijd. Richtte tot vorig jaar de aandacht zich nog op scholieren, thans richt de wedstrijd zich op journalisten in opleiding aan Nederlandse en Vlaamse opleidingsscholen.

Aan de hand van een in samenwerking met de journalistenscholen opgesteld reglement en bijbehorende wedstrijdformulieren kunnen deelnemers een artikel schrijven over Nederlands-Vlaamse samenwerking met het oog op de plaats van de Nederlanden in het Europa van na 1992.

De omzetting van dit project werd in het verslagjaar voorbereid en vrijwel afgerond, zodat in 1989 van start kan worden gegaan. Het bestuur hoopt en verwacht op deze wijze bij jonge journalisten reeds vroeg in hun loopbaan aandacht te vragen voor de noodzaak van algemeen-Nederlandse samenwerking, zodat zij later dit onderwerp gemakkelijker zullen herkennen.

Uitvoering: J. van Hoorn, administrateur.

Leraren Nederlands in de ons omringende taalgebieden

De bedoelde taalgebieden zijn de aan het Nederlands taalgebied grenzende delen waar Duits of Frans de voertaal is, t.w. Nedersaksen, Noordrijnland-Westfalen, de Oostkantons van België, Wallonië en Frans Vlaanderen.

Docenten Nederlands uit deze gebieden vormen in hoodzaak de werkgroep, die nu al zo'n vijftien jaar steun verleent aan het onderwijs Nederlands aldaar.

Boeken, beschikbaar gesteld door het ANV uit de ‘Boekverspreiding’ maken het grootste deel uit van deze steun. Vandaar dat de werkgroep in grote lijnen de bestemming van deze boeken bepaalt.

De werkgroep stelde vast dat de conferenties voor leraren Nederlands die het ANV van tijd tot tijd organiseert, het meest effect sorteren indien zij zich beperken tot één dag.

Het voornemen is in 1989 een ééndaagse conferentie in het Graafschap Bentheim te houden. Met het treffen van de voorbereidingen werd in 1988 een begin gemaakt.

Voorts stelde de werkgroep aan het dagelijks bestuur voor het zwaartepunt van de boekverspreiding in 1988 te leggen op het Trein-Talenproject in Wallonië en daarvoor leerboeken Nederlands beschikbaar te stellen. Het bestuur stemde daarmee in.

De werkgroep staat onder leiding van drs. A.R.A. Theunissen.

Literatuur

Velen houden zich met poëzie bezig zonder te weten of het de moeite loont hun werk onder de aandacht van een groter publiek te brengen. Het ANV wil hen enig inzicht verschaffen in hun mogelijkheden en stelt de beginnende dichters in de gelegenheid hun poëzie-werk te laten beoordelen.

De doelgroep bestaat uit jongeren van 16 tot 30 jaar uit Nederland en Vlaanderen. Iedere deelnemer ontvangt zijn of haar gedichten terug met een kritiek daarop.

De jury kreeg in het totaal 192 inzendingen te beoordelen van elk zo'n vier à vijf gedichten: 134 inzendingen uit Nederland en 58 uit Vlaanderen. De jury was gevraagd om van ieder werkstuk een strenge beoordeling te geven, met wellicht een negatieve uitspraak, echter nooit in afbrekende zin voor de deelnemers. Die beoordeling diende te slaan op de inhoud (thematiek), de stijl (o.a. beeldspraak) en het taalgebruik (inbegrepen het grammaticale aspect). Tevens konden er suggesties geformuleerd worden ten behoeve van de deelnemers.

Ook werd ieder jurylid gevraagd zes à tien gedichten aan te duiden die in aanmerking kwamen voor opname in de samen te stellen bloemlezing.

Enkele opvallende trekken die de beoordelaars in het merendeel van de bijdragen meenden te constateren zijn de vaak eigenzinnige standpunten en formuleringen van de dichter, een weer groeiende tendens naar romantiek (of zou dat uitsluitend op rekening te schrijven zijn van de jeugdige leeftijd van het gros der deelnemers?) en een dikwijls zeer uitgesproken engagement, al ligt dat laatste wel (in tegenstelling tot einde van de jaren zestig) voornamelijk op het persoonlijke vlak, het betreft de directe eigen leefsituatie en sociale omgeving. De naar het oordeel van de jury beste gedichten worden andermaal in een ANV-bundel opgenomen, die in 1989 zal verschijnen.

De werkgroep Literatuur staat onder leiding van de heer W. Hofman.

Secretariaat: J. van Hoorn, administrateur

mw. J.G.C.M. van der Stap

mw E. van Esbroeck

De Nederlanden in de wereld

Met een gezamenlijk etentje, door de leden van de werkgroep aangeboden aan de scheidende voorzitter, werd afscheid genomen van Marcel Vertommen. De aanwezigen daar noteerden dankbaar het feit dat het ANV de spiritualia voor zijn rekening heeft genomen.

Het moge een wat ongewoon gegeven zijn om een jaarverslag mee te openen; het collegiale gebaar tekent de kameraadschap en collegialiteit die gedurende jaren binnen de werkgroep is gegroeid. Het was derhalve te begrijpen, dat de werkgroep aanvankelijk wat geïrriteerd reageerde op een gedetailleerd voorstel van het hoofdbestuur van het ANV voor periodiek aftreden van leden van de werkgroep.

De leden onderschreven het gegeven dat periodieke doorstroming vruchtbaar werkt; van de andere kant bleek dat het uiterst moeilijk zou zijn om leden te vervangen, juist ook, omdat elk lid - zij het niet-institutioneel - van één aspect van het brede werkterrein van de Nederlanden in de wereld kennis heeft. Dankbaar stelde de werkgroep dan ook vast dat het hoofdbestuur begrip toonde voor de gerezen moeilijkheden en er mede akkoord kon gaan, dat de werkgroep haar werk in de voor handen zijnde formatie - zij het gecorrigeerd - kon blijven verrichten tot en met het komende ANC-congres in 1990.

Afscheid werd tevens genomen van de heer Verthé, die jarenlang zijn inbreng heeft gehad m.b.t. de Vlamingen in de wereld.

De heer K. Middelhoff werd door de leden van de werkgroep aangewezen als vervanger van de heer Vertommen; het hoofdbestuur kon zich met het voorstel verenigen.

Uit nieuwe inventarisatie bleek dat de werkgroep het brede spectrum van mogelijkheden had verkend. Er werd gedacht aan een gezamenlijke behartiging van de Nederlandse cultuur door Nederlandse en/of Vlaamse ‘cultureel attachés’; aan de opzet van een Neerlandofonie; aan een samenwerking tussen Vlaamse en Nederlandse emigrantenverenigingen; het in onderling contact brengen van Nederlandse en Vlaamse (toekomstige) leden van het Europees parlement; het activeren van een Europees Cultureel Handvest; het

[p. 175]

inspelen op de mogelijkheden die binnen het Taalunie-verdrag liggen opgesloten; etc.

Het project San Andres te Madrid werd geseponeerd.

Het hoofdbestuur adviseerde de werkgroep een keuze te maken en slechts één, misschien twee actiepunten op het programma te nemen en dit met concrete omschrijving van doel en middelen tot verwezenlijking van het doel, resp. een tijdpad, aan het hoofdbestuur voor te leggen; anders gezegd een projectmatige aanpak.

Met respect kan gesproken worden over de nota's die verschillende leden m.b.t. deelonderwerpen hebben opgesteld.

Overziet de werkgroep haar werkzaamheden in 1988 dan blijkt dat er voldoende creativiteit ter tafel is gebracht, doch dat zij - tot haar spijt - voorlopig is (moeten) blijven steken in de verwezenlijking daarvan. Voorlopig, want de leden van de groep blijven zich concentreren op het activeren van de moeizaam groeiende overtuiging, dat voor ‘Europa 1992’ een bundeling van Vlaamse en Nederlandse krachten broodnodig is. Eerder zal het in 1989 dus ‘De Nederlanden in Europa’, dan ‘De Nederlanden in de wereld’ worden.

De werkgroep staat onder leiding van de heer C.A.M. Middelhoff. Secretaris: J. van Hoorn, administrateur.

Redactie Neerlandia

In 1988 verscheen de 92e jaargang, andermaal met vijf nummers met in totaal 260 bladzijden tekst. Naast de vaste rubrieken ‘Spiegel van de Nederlanden’ met een schat aan grote en kleine gebeurtenissen die relevant zijn voor de Noord-Zuid relatie en ‘De Nederlanden in de wereld’ met een overzicht van algemeen-Nederlandse aanwezigheid buitengaats, verleende Neerlandia zoals gebruikelijk weer plaatsruimte aan de Nieuwsbrief en andere mededelingen van de stichting Algemeen-Nederlands Congres.

Ook de hoofdartikelen weerspiegelden de algemeen-Nederlandse invalshoek. Zo verschenen bij voorbeeld de artikelen

‘Neerlandistiek extra muros’	(nr. 1)
‘Scheiding der Limburgen’	(nr. 2)
‘Nederlandse identiteit’	(nr. 2)
‘Bestuurshervormingen in België’	(nr. 3)
‘Het Nederlands Instituut te Keulen’	(nr. 3)
‘Samenwerking in de grensprovincies’	(nr. 4)
‘Cultuur zonder grenzen’	(nr. 4)
‘De Nederlandse cultuur morgen’	(nr. 5)

Vanzelfsprekend werd ruime aandacht besteed aan de eerste ANV-conferentie ‘De Nederlanden Nu’ in de Haagse Ridderzaal. De toespraken van premier Martens en staatssecretaris Van der Linden werden integraal opgenomen (nr. 3).

Ook de officiële opening van het nieuwe ANV-verbondskantoor in Den Haag door de minister van WVC, mr. drs. L.C. Brinkman kreeg de nodige aandacht. Zowel de toespraak van minister Brinkman als de inleiding gehouden door de algemeen voorzitter dr. H.J.G. Waltmans werden integraal afgedrukt (nr. 5).

Neerlandia bevorderde ook in 1988 de doelstellingen van het Verbond, met name ten aanzien van de samenwerking tussen Nederland, Vlaanderen en Frans-Vlaanderen enerzijds en met de ‘Nederlanden in de Wereld’ anderzijds. Dit gebeurde door evenwichtige publicatie van zowel algemene en fundamentele, als op de actualiteit gerichte bijdragen, door een nauwgezette verslaggeving over de activiteiten van het Verbond en door de unieke inventarisatie van de samenwerkingsactualiteit.

De redactie was in 1988 als volgt samengesteld:

voorzitter: J. de Graeve, leden: S.W. Couwenberg, G. Groothoff, M. Heida, J.L.M. Kits Nieuwenkamp, P. Krug, A. Overbeeke, Y.J.D. Peeters, R. Piryns, W. Vandaele.

Taalgebruik

Als vanouds werkte deze groep weer nauw samen met het Vlaams Komité voor Brussel. Het werkgebied van de werkgroep ligt voornamelijk in het Brusselse, waar nog steeds, ondanks sterke verbetering, actieve aandacht voor het Nederlands gevraagd moet worden. Zo werden o.a. de volgende activiteiten ontplooid:

-	verspreiding van affiches ‘Uw taal spreken te Brussel betekent er werk bezorgen aan Vlamingen’;
-	nalezen van tijdschriften in de socioculturele sector om in de Brusselse Post te kunnen reageren;
-	uitgevers van plattegronden en kaarten er op wijzen dat Brussel een tweetalige stad is;
-	actie richting basisscholen, kinderdagverblijven, peuter- en kleutertuinen;
-	benaderen van Vlamingen die in Brussel komen wonen met een welkomstbrief met praktische aanwijzingen;
-	schriftelijke actie tav. straatnaamborden, lichtbakken, opschriften, volledige tweetaligheid in kantoren, etalages, documentatie, cassettes, reclameteksten, ondertiteling, enz.;
-	controleren van gebruiksaanwijzingen en etikettering.

Medewerking werd verleend aan een drietal discussieavonden van de ANV-afdeling Brussel over ‘Subnationaliteit’, ‘Financiering van de gemeenschappen en gewesten’ en ‘Fusie van de negentien gemeenten’.

De werkgroep staat onder leiding van E. Wieme (voorzitter) en H.A.P.M. Schel.

Visser-Neerlandiacommissie

In het kader van de versterking van de ANV-geledingen werd ook de Visser-Neerlandiacommissie in het verslagjaar aanzienlijk uitgebreid met vertegenwoordigers uit verschillende disciplines.

Dr. H.J.G. Waltmans volgde drs. M.J.A.R. Dittrich, die lid van de commissie blijft, als voorzitter op.

Het hoofdbestuur van het ANV heeft in het verslagjaar de wens te kennen gegeven de uitkeringen van het fonds meer het karakter van een prijs te geven, waardoor de nadruk komt te liggen op prijsuitreiking voor persoonlijke verdiensten. Aanvragen van en voor instellingen en organisaties zijn veelal aanvragen om subsidiëring en komen derhalve niet in aanmerking.

Het verbondskantoor ontving 53 aanvragen voor een Visser-Neerlandiaprijs. De meeste droegen weinig kenmerken die een VN-prijs rechtvaardigen. Er werden dan ook 48 aanvragen afgewezen, twee voor nader onderzoek aangehouden en drie met een positief advies voorgelegd aan het bestuur.

De commissie bestaat uit:

mw M. Bouverne-de Bie, drs. J.A.C. van Burg, mr. W.S. da Costa, drs. M.J.A.R. Dittrich, prof. dr. W. Dumon, G. Groothoff, drs. J.L.M. Kits Nieuwenkamp, dr. L. Meerts, G. Ph. Mok, dr. W.O. Renier, dr. R. Roels, dr. H.J.G. Waltmans.

Visser-Neerlandiajury

De in 1987 uitgeschreven Toneelprijsvraag leverde 33 manuscripten uit Nederland en 39 uit Vlaanderen op, in totaal 72, een 20-tal meer dan het gemiddelde over de afgelopen jaren.

De kwaliteit liet echter nogal te wensen over. Zes manuscrpten staken duidelijk boven de middelmaat uit. Eén daarvan, ‘Prambanan’, bleek veruit het beste.

Dit werd dan ook unaniem voor de VN-toneelprijs voorgedragen. Prambanan geeft

[p. 176]

een beeld van een gedesillusioneerd gezinsleven. Een ruïne van ingestorte verwachtingen. De titel is dan ook een vondst. Prambanan is eer zeer ingewikkeld, moeilijk toegankelijk tempelcomplex op Java, een complex van een aantal, soms karikaturale bouwwerken, deels ruïne en deels een chaos, maar toch één totaal geheel (aldus het juryrapport).

De winnaar is de Nederlandse auteur Haye van der Heyden.

Geen onbekende voor het ANV; hij won reeds een VN-toneelprijs in 1980 en ontving een eervolle vermelding in 1984.

Dat de keuze van de jury een goede bleek, bewijst het in produktie nemen van het toneelspel, dat onder de naam ‘Jalouzieën’ zal worden opgevoerd.

De jury wordt gevormd door:

voorzitter: W.B.M. Spekking

leden: H. Meert, N. Hiltrop en E. Ruysschaert (contact ANV).

Visser-Neerlandia prijsuitreikingen

Op 1 september werd in de Pacificatiezaal van het Gentse stadhuis een prijs voor persoonlijke verdiensten uitgereikt aan prof. dr. K.R.G. Worgt, hoogleraar in de Neerlandistiek aan de universiteit in Leipzig. Prof. Worgt leidde tal van studenten op die aan de Karl Marx universiteit te Leipzig Nederlands studeren. Bovendien zijn vrijwel alle leerstoelen en lectoraten Nederlands in Polen op één of andere manier aan zijn deskundigheid en geestdrift ontsproten. Voor zijn bijzondere inzet en verdiensten voor de Nederlandse taal- en cultuurgemeenschap kende het bestuur hem - op voordracht van de Visser-Neerlandiacommissie - een prijs voor persoonlijke verdiensten toe.

De prijs werd hem uitgereikt tijdens het colloquium Neerlandicum van de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek IVN, dat te Gent eind augustus 1988 werd gehouden.

De west

De werkgroep hield zijn eerste vergadering op 12 februari, waarbij een werkprogramma werd opgesteld.

Verkennende gesprekken werden gevoerd op het Kabinet van de Gevolmachtigde Minister van Aruba en van de Nederlandse Antillen in Den Haag.

Tevens werd contact opgenomen met de Surinaamse ambassade in Brussel en met het afdelingshoofd ontwikkelingszaken in Paramaribo, Dr. W.A. de Smet. Een cultureel verdrag Vlaanderen-Aruba was een der meest konkrete punten waarop vooruitgang werd geboekt.

De werkgroep De West staat onder leiding van dr. Y.J.D. Peeters. Secretaris: drs. J.H.A. Waltmans.

Drs. J.L.M. KITS NIEUWENKAMP, algemeen secretaris