Neerlandia. Jaargang 93

Milieu

Waalse bossen onderzocht

In opdracht van Greenpeace België deed het Bosbureau Wageningen BV een onderzoek naar de gezondheidstoestand van enkele Waalse bossen. Het resultaat was het rapport ‘Hoe gezond is het bos in Wallonië’.

Cadmium in Boxtel

In het Nederlandse Boxtel is men op 9 november begonnen met het afgraven van tuinen in de wijk Dommeldal, waarvan de grond is vervuild met cadmium, afkomstig van de zinkfabrieken in de Belgisch-Nederlandse grensstreek. Het gif is jarenlang door het riviertje de Dommel aangevoerd.

Gezamenlijk beheer Dinkel

Op 14 maart 1988 ondertekenden mevr. Smit-Kroes, Nederlands minister van Verkeer en Waterstaat en dr. W. Remmers, milieuminister van de Duitse deelstaat Nedersaksen, een overeenkomst voor onderhoud en beheer van het grensriviertje de Dinkel. De Dinkel ontspringt in Duitsland, stroomt door een gedeelte van Twente en gaat verder in Duitsland om tenslotte in de Vecht uit te monden. Boeren op Saksisch grondgebied hadden in het verleden regelmatig last van overstromingen die hun oorsprong vonden in Overijssel. Daar is een einde aan gekomen door een vorm van samenwerking die nu haar beslag kreeg met een officieel akkoord. Nieuw is dit alles niet. In 1963 werd immers het Duits-Nederlands grensverdrag gesloten, in het kader waarvan ruim 20 afzonderlijke akkoorden over grensoverschrijdende stromen en stroompjes tot stand kwamen. Gezamenlijk overleg is er niet alleen over waterafvoer, peilbeheersing, stuwen en sluizen, drinkwatervoorziening, enz..., maar ook - buiten het verdrag - over de kwaliteit van het water.

Het spreekt vanzelf dat wat hier tussen Nederland en Duitsland mogelijk blijkt, a fortiori kan tussen Nederland en België/ Vlaanderen.

Skilopen op de hei?

De vereniging Benegora Leefmilieu vzw protesteert tegen de plannen van de gemeentelijke sportraad van Stabroek om op de Kalmthoutse heide te gaan skilopen. De vereniging vreest dat een en ander schade kan toebrengen aan de natuur.

Zwinbosjes

Hoewel de voormalige gemeenschapsminister Jan Lenssens in het najaar van 1987 besliste de Zwinbosjes te onteigenen om het waardevolle natuurgebied te behouden, werden de plannen van eigenaar Lippens om in de Zwinbosjes een golfterrein aan te leggen, nog steeds niet opgegeven. In november kreeg de Duinengroep van de Belgische Natuur en Vogelreservaten het aan de stok met Zwin-conservator Guido Burggraeve, die weigert zich tegen het golfterrein uit te spreken. BNVR gaat wel akkoord met Burggraeve waar hij de bouw van een 25 hectare groot Duits vakantieoord aan de Nederlandse kant van de grens afkeurt.

Fosfaat uit België

België is verantwoordelijk voor dertig procent van de fosfaat-vervuiling van het oppervlaktewater in West-Brabant. Dat deelde dijkgraaf mr. Th. van der Weijden mee tijdens de algemene vergadering van het Hoogheemraadschap West-Brabant.

De dijkgraaf baseerde zich op de ‘fosfaatbalans’ die het waterschap op dit moment opstelt.

De fosfaten komen voornamelijk in het water terecht door het gebruik van fosfaathoudende wasmiddelen. De stof veroorzaakt de groei van algen, die andere levensvormen in het water bedreigen.

Het hoogheemraadschap gaat ervan uit dat de Belgen de komende jaren nauwelijks

[p. 30]

iets aan de bestrijding van fosfaten in het afvalwater zullen gaan doen. ‘De Belgen zijn nog steeds bezig met het bouwen van gewone zuiveringsinstallaties. Daar hebben ze voorlopig de handen mee vol’.

Geen Doel V

De Belgische regering heeft in december besloten geen nieuwe kerncentrale te bouwen. Daarmee wordt het dossier voor een achtste kerncentrale (Doel V, enkele kilometers van de grens met Nederland), dat al een jaar of vijf op de regeringstafel lag, in de ijskast gestopt.

Nederlands afval in België

De Nederlandse Justitie heeft de bewijsvoering rond tegen transportondernemer Kemp uit Hazerswoude. Zijn bedrijf werd ervan verdacht 20.000 ton uiterst giftig afval te hebben gestort in Alphen aan de Rijn. Later is op dit terrein een recreatiegebied aangelegd. Nu blijkt echter dat Kemp op tal van andere plaatsen duizenden tonnen chemisch afval illegaal stortte. Ook in België.

De Nederlandse recherche heeft nu tegen directeur Simon Kemp en 27 andere verdachten bewijzen verzameld van oplichting, valsheid in geschrifte en belastingontduiking. Tevens wordt Kemp beschuldigd van omkoping want om zijn illegale stortingen mogelijk te maken dienden overal grote sommen zwijggeld toegestopt.

In België kwam het giftig stort terecht in een zandgroeve in Mellery, deelgemeente van Villers-la-Ville in Waals-Brabant. Deze feiten raakten in juni 1987 bekend.

‘De Nederlanders houden er een dubbele moraal op na: ze doen erg streng voor al wat milieu en milieuvergiftiging is in eigen land, maar ze exporteren hun giftig afval en zadelen andere landen met hun problemen op om hun eigen nest schoon te houden’. Dit is de mening van woordvoerder Parent van de OVAM (Openbare Vlaamse Afvalstoffen Maatschappij).

Het transportbedrijf Kemp stortte alleen al in 1986 tussen de 120.000 en 160.000 ton illegaal chemisch afval.

Parent: ‘In 1983 werd het decreet van 2 juli 1981 op het storten van afval gewijzigd. Afval dat uit het buitenland - we konden natuurlijk Nederland niet bij name noemen - afkomstig was, mocht niet meer

De wisselwerking tussen de Nederlands-Belgische vervuiling te land en te water zoals geïllustreerd in ‘Gazet van Antwerpen’ (29-11-1988).

in het Vlaamse Gewest gestort worden. De volgende stap voor de Nederlandse transporteurs was dan Wallonië. De caravaan vrachtwagens reed al dan niet dwars door Vlaanderen naar Wallonië. Hele zandgroeven in Waals-Brabant werden volgestort.

Maar de situatie liep zo uit de hand dat de toenmalige minister Ducarme van het Waalse Gewest plots strenge maatregelen op het storten uitvaardigde. Ook in het Waals Gewest geldt er bijgevolg sedert mei 1987 een stortverbod voor de Nederlanders.

Gevolg was dat de Nederlandse gifvrachtwagens doorreden tot in Noord-Frankrijk. Inmiddels is het milieuschandaal ook daar in de openbaarheid getreden. Wij hebben goede inlichtingen dat de Franse staatssecretaris heel binnenkort een decreet zal uitvaardigen dat het storten van buitenlands afval verbiedt’. Tot zover Parent.

België moet mest uit Nederland toelaten

België mag zijn grenzen niet sluiten voor drijfmest uit Nederland. De Europese Commissie zal België daarover ter verantwoording roepen voor het Europese Hof van Justitie. Dat schrijft Europees Commissaris Frans Andriessen, in antwoord op vragen

[p. 31]

van Europarlementslid Pam Cornelissen. Cornelissen vond het een schandaal dat Nederlandse boeren hun mest niet mogen uitrijden op percelen die zij zelf in België hebben gehuurd of gekocht. Tientallen boeren in Noord-Brabant en Limburg worden door de Vlaamse autoriteiten tegengehouden, terwijl Belgische boeren die mest uitrijden in Zeeuws-Vlaanderen geen strobreed in de weg wordt gelegd, aldus Cornelissen. In zijn antwoord stelt Andriessen dat mest vrijelijk over de Europese grenzen moet kunnen worden vervoerd. Hij heeft de Vlaamse regering al eens tot de orde geroepen, maar zonder resultaat. Daarom stapt hij nu naar de rechter.

De Belgische Boerenbond heeft op 24 november verontwaardigd gereageerd op de uitspraken van Andriessen. Het Vlaamse milieu mag niet het slachtoffer worden van het Nederlandse dumpingbeleid, aldus de bond, die verder constateert dat de ‘mestdruk’ aan de grenzen toch al is verhoogd door een tijdelijk uitrijverbod in Nederland. Volgens de bond zouden alleen Nederlandse boeren die regelmatig Belgische cultuurgrond uitbaten, hun mest mogen uitvoeren.

Gifbelt Bocholt

De Belgische autoriteiten maken zich vooralsnog weinig zorgen over de gifbelt die in Bocholt, net over de grens bij Budel, het grondwater dreigt te verontreinigen. Een woordvoerder van de provincie Noord-Brabant zegt op de hoogte te zijn van de arsenicum-vervuiling, maar zich daarover eveneens niet al te veel zorgen te maken. ‘Het grondwater verplaatst zich met een snelheid van 20 centimeter per jaar’, aldus de zegsman. ‘In dat tempo duurt het wel even voor het die tien kilometer naar de grens heeft overbrugd’.

De plaatselijke overheid is al lang op de hoogte van de vervuiling op het terrein waar tot 1972 de firma Metallurgie Hoboken Overpelt (MHO) onder meer arsenicum vervaardigde.

Schepen Michels ziet niet meteen een oplossing: ‘De goedkoopste mogelijkheid is het hele terrein in te kapselen in beton. Daardoor verdwijnt de vervuiling weliswaar niet, maar wordt wel voorkomen dat zij zich verder uitzaait. Dat zou tussen de 40 en 45 miljoen frank (ruim 2 miljoen gulden) gaan kosten. De duurste oplossing is de hele bovenlaag af te graven en vervolgens te zuiveren van verontreinigingen. Dat gaat zeker 800 à 900 miljoen frank (45 miljoen gulden) kosten’.

Verzanding Zwin

Na ettelijke bijeenkomsten van de Internationale Zwincommissie is geopteerd voor het graven van een zandvang voor de Zwingeul. In deze put van 300 m op 150 m groot zouden zand en slib bezinken alvorens ze het Zwin binnenstromen. Het aanleggen van deze put betekent wel dat hij ook jaarlijks zal moeten worden uitgebaggerd. Vorig jaar kwam de Zwincommissie voor de eerste maal in dertig jaar bijeen om het prangende probleem van de verzanding van het Zwin te bespreken. De abnormale verzanding van het natuurreservaat wordt mede veroorzaakt door de zandopspuitingen in Knokke-Heist en de uitbouw van de Zeebrugse haven. Daardoor verzandt de Zwingeul, die op Nederlands grondgebied gelegen is. De verzanding heeft nadelige gevolgen voor de fauna en flora van het reservaat.

Schelde

In antwoord op vragen van Tweede-Kamerlid J. Lilipaly antwoordde minister N. Smit-Kroes eind oktober 1988 dat een nieuw waterverdrag met België noodzakelijk is om het milieu in de Westerschelde te verbeteren. Daarbij zouden de lozingen in Belgische zijrivieren van de Schelde en de kwestie van de smeerpijp vanuit Tessenderlo aan de orde moeten komen. Deze smeerpijp mag in geen geval in gebruik worden genomen voor het bedrijf Tessenderlo Chemie heeft aangetoond dat de zuivering van haar afvalwater afdoende is. Het bedrijf loost dagelijks 40.000 kubieke meter afvalwater. Het gaat volgens de minister niet op dat Belgisch afvalwater vlak voor de Nederlandse grens wordt geloosd.

Op 22 september had de minister over dit probleem trouwens een brief geschreven aan haar Vlaamse collega J. Dupré. ‘Smeerpijpen maken de vervuiling wel minder zichtbaar, maar niet minder groot’, aldus de minister.

De internationale Werkgroep Schelde bepleitte op 23 november op haar beurt een drastisch saneringsplan voor de Schelde. Zij deed dit door het overhandigen van een petitie met 25.000 handtekeningen aan de Vlaamse gemeenschapsminister voor Leefmilieu Kelchtermans en de Nederlandse minister van Verkeer en Waterstaat Smit-Kroes. De actie ‘Red de Schelde’ startte in maart 1988 in Breskens, op initiatief van de werkgroep Kerk en Samenleving. Belgische parochies langs de Schelde namen eveneens aan de actie deel.

[p. 32]

Ruimtelijke ordening

Aan de Katholieke Universiteit Brabant, richting Staats- en Administratief Recht, werd door W.A.M. Waarma in december 1988 een doctoraalscriptie voorgelegd over ‘Mogelijkheden van publiekrechtelijke samenwerking op lokaal niveau tussen Nederlandse en Belgische gemeenten op het terrein van de ruimtelijke ordening.’ Begeleider was prof. mr. P.C. Gilhuis.

Maas

De Waalse Sociaal-Economische Raad (CESRW) uitte bedenkingen i.v.m. de eis dat de Maas drinkbaar water van A 1-kwaliteit moet leveren. Nu heeft de Maas A 2-kwaliteit en een verdere zuivering zal volgens de Raad veel geld kosten. Die kosten moeten door Brussel, Vlaanderen en Nederland worden gedragen, want zij profiteren het meest van het Maaswater. Bij een verdere bespreking van de dossiers (o.a. Waterverdragen) moet Wallonië volwaardig betrokken worden. Aldus de CESRW.

In november 1988 werden in de Maas in Nederlands Limburg plots grote hoeveelheden cadmium gemeten: 100 microgram per liter, terwijl slechts 2,5 microgram toelaatbaar wordt geacht. De meting werd verricht door het automatisch meetstation in Eijsden bij de Belgische grens, zodat een lozing in België verantwoordelijk werd geacht voor de vervuiling. De drinkwaterbedrijven schakelden tijdelijk over op hun reserves.

Agalev looft Nederlands milieubeleid

‘Het Nederlands rapport “Zorgen voor morgen” is een schoolvoorbeeld van duidelijke wetenschappelijke milieu-informatie die de problemen niet verhult, maar duidelijk op tafel legt. De beleidsvoorstellen om een aantal lozingen binnen afzienbare tijd met liefst 90% te verminderen zijn zonneklaar en deinzen niet terug voor het onpopulaire karakter ervan. Het gerechtelijke onderzoek rond het afvalschandaal van Alphen-aan-de-Rijn, dat honderdduizenden tonnen giftig afval stortte (onder meer in België) is ook een duidelijk bewijs van openheid en duidelijkheid’. Met deze woorden loven Agalev-kopstukken Leo Cox en Pol Staes het Nederlandse milieubeleid, dat volgens hen veel opener is dan in Vlaanderen en meer controleert en sanctioneert.

Kanaal Gent-Terneuzen

Medio januari 1989 stelde mevr. N. Smit-Kroes dat de noodzakelijke uitdieping van het kanaal Gent-Terneuzen niet kan gebeuren omdat men geen plaats heeft om het erg vervuilde slib kwijt te geraken. De kersverse Vlaamse minister van Openbare Werken, Johan Sauwens, liet van zijn kant weten met mevrouw Smit-Kroes te zullen gaan praten over het hele pakket van de infrastructuurwerken (waterverdragen, vaste oeververbinding Westerschelde, TGV,...). Hij hoopt door de koppeling van de dossiers en door het ‘voor wat hoort wat’-principe uit de impasse te geraken.

Aluminiumfabriek in Duinkerke

In de Vlaamse kuststreek groeit het ongenoegen over de uitgelekte plannen van de Franse aluminiumreus Pechiney om in de streek van de Noordfranse haven Duinkerke, meer bepaald in Grevelingen, een nieuwe fabriek te bouwen. Daar zou jaarlijks 20000 ton aluminium geproduceerd worden. Men vreest vooral dat het bedrijf zijn afval in de Noordzee zal dumpen, wat de kust onder een rode slijklaag zou kunnen bedelven.