Neerlandia. Jaargang 92

[p. 191]

anv-nieuws

ANV-jaarverslag 1987

Inleiding

Het jaar 1987 heeft het ANV in een wat rustiger vaarwater gebracht vergeleken met het jaar daarvoor. Dankzij veler inzet bleef het subsidie behouden, kon het personeelsbestand op nieuwe leest worden geschoeid, werd een nieuw verbondskantoor betrokken en is een begin gemaakt met een meer projectmatige aanpak van het werk van de stuurgroepen.

Het bestuur kan terugzien op een uiteindelijk geslaagde aanpassing aan gewijzigde omstandigheden. Het dreigende subsidie-verlies dwong tot drastische huisvestings-ingrepen. Het pand aan de Surinamestraat waarin het ANV vanaf 1939 kantoor hield, moest worden verkocht. Enerzijds was de beschikbare ruimte voor het ANV te overvloedig, anderzijds moest het hele gebouw grondig gerenoveerd worden. Bovendien vertrok de inwonende secretaresse, mevrouw Visser, met vervroegd pensioen. Van de twee mogelijke oplossingen, renoveren en gedeeltelijk verhuren, respectievelijk verkopen en een kleiner pand aankopen, bleek door het structurele tekort aan geldelijke middelen slechts de tweede mogelijkheid reëel. Dankzij een goede verkoop kon in de Jan van Nassaustraat een kleiner, maar even statig en bouwkundig uitstekend pand worden aangekocht.

Na enige ‘opfrissingswerkzaamheden’ kon in het najaar de verhuizing plaatsvinden.

Het bestuur dankt het personeel voor zijn inspanning en geduld. Het normale werk kon dikwijls alleen onder hoge druk, soms met niet te vermijden vertraging, worden gedaan.

Naast de voltijds werkende administrateur de heer J. van Hoorn zijn thans drie secretaresses/administratieve hulpkrachten in deeltijd werkzaam, evenals de heer J. van Dorp, boekhouder.

Met de hulp van bevriende zijde kon het kantoormeubilair vrijwel geheel vernieuwd worden.

Van de twee nieuwe instrumenten die werden ontworpen om het ANV meer élan te geven, te weten de Verbondsconferentie (intern) en de conferentie ‘De Nederlanden Nu’ (extern) kon er één in het verslagjaar worden gehanteerd: de Verbondsconferentie gehouden te Rotterdam in het Schielandhuis op 23 mei 1987.

Deze verbondsconferentie, bestemd voor allen die binnen het ANV een functie vervullen, zal voortaan jaarlijks afwisselend in Nederland en Vlaanderen worden gehouden. De bedoeling is om nader met elkaar en elkaars werk kennis te maken, om ervaringen uit te wisselen en om vrijelijk, zonder besluitvorming - daarvoor zijn de hoofdbestuursvergaderingen en de Algemene Vergadering - het reilen en zeilen van het verbond door te nemen. Een zestigtal functionarissen heeft tot ieders tevredenheid uitvoerig van gedachten gewisseld.

In het najaar werd bekend dat de jaarlijkse conferentie ‘De Nederlanden Nu’ bestemd voor politici, bewindslieden, bestuurders en vertegenwoordigers uit de wetenschappelijke en culturele wereld alsmede het bedrijfsleven, georganiseerd zou kunnen worden in het voorjaar van 1988. Dhr. W. Martens, eerste minister van België, liet het ANV weten bereid te zijn naar Nederland te komen om te spreken over de Belgische bestuurshervormingen en hun betekenis voor de Nederlanden.

Ondanks verschillende pogingen is het bestuur er niet in geslaagd een algemene voorzitter voor het ANV te vinden. Deze functie zal voorlopig bij toerbeurt worden vervuld door de beide ‘gewone’ voorzitters, dr. H.J.G. Waltmans en mr. E.J. Raskin. De heer Raskin werd met overgrote meerderheid tot voorzitter Vlaanderen gekozen als opvolger van prof. dr. H. Gijsels, die in de loop van 1987 terug trad.

Het ANV betreurt het overlijden, op 19 februari 1987, van dr. W.H. van den Berge, algemeen voorzitter van het verbond van 1968 tot 1975. Toen in de beginjaren zeventig de culturele autonomie in Vlaanderen gestalte begon te krijgen, was de heer Van den Berge een van de eersten die de nieuwe kansen voor samenwerking tussen Nederland en Vlaanderen aangaf. Het opstellen van het rapport ‘Een nieuwe aanpak’ was mede de aanzet tot de oprichting in 1980 van de Nederlandse Taalunie.

Het bestuur maakte tijdens het verslagjaar een begin met het inventariseren van organisaties en verenigingen die voldoende verwantschap met de doelstellingen van het ANV hebben om op enigerlei wijze samen te werken. Met behoud van elks zelfstandigheid kunnen er op technisch gebied voor elk der partijen profijtelijke afspraken gemaakt worden. Een bestuursdelegatie zal de nodige gesprekken voeren. Deze contacten zullen het ANV tevens wat meer bekendheid geven, zoals ook de oprichting van nieuwe afdelingen daartoe een bijdrage levert. In de tweede helft van het verslagjaar zijn door de voorzitter Vlaanderen definitieve stappen gezet om begin 1988 tot de installatie van een grensoverschrijdende afdeling Limburg te komen.

Teneinde de banden met Frans-Vlaanderen aan te halen en de situatie ter plaatse te verkennen, vergaderde het hoofdbestuur eenmaal te Belle (Bailleul), waar het de gast van het (Franse) gemeentebestuur was.

Het hoofdbestuur vergaderde in 1987 op 21 februari, 25 april, 20 juni en op 21 november.

Het dagelijks bestuur kwam in 1987 bijeen op 21 februari, 19 maart, 16 april, 10 sep-

[p. 192]

tember, 22 oktober en op 21 november.

De Algemene Vergadering werd op 20 juni te Roosendaal gehouden.

De voor het eerst gehouden Verbondsconferentie vond plaats op 23 mei 1987.

Het bestuur maakte een begin met een heroriëntering t.a.v. de werk- en stuurgroepen. Zowel aan de personele samenstelling als daarmede samenhangend aan de concrete produkten kon in de afgelopen jaren door het hoofdbestuur te weinig aandacht worden geschonken. Mede op herhaald aandringen van deze groepen zijn zij vanaf 1987 alle in het hoofdbestuur met een waarnemer aanwezig.

Per groep is een rooster van aftreden opgesteld om de nodige doorstroming te bewerkstelligen. Vervolgens is een begin gemaakt met het inventariseren van door elke groep te realiseren concrete projecten. Vrijblijvende bespiegelingen kunnen tegenover de subsidiegevers niet verantwoord worden. In de komende jaren zullen de groepen en mede door deze groepen het ANV als totaal, concrete produkten moeten kunnen aantonen. Ook op deze wijze zal het ANV meer bekendheid kunnen krijgen en een hem toekomende plaats kunnen veroveren als Nederlands-Vlaamse vriendschapsvereniging die het maatschappelijk draagvlak vormt voor Nederlands-Vlaamse samenwerking in het Europa van na 1992. Het ANV vervult een brugfunctie tussen Noord en Zuid. Wanneer immers bij een werkelijk vrije uitwisseling van personen, goederen, diensten en kapitaal de Europese grenzen onbelemmerd zullen zijn opengesteld, zullen de Nederlanden de uitdaging van vrije uitwisseling met de ons omringende culturen alleen gelijkwaardig tegemoet kunnen treden, indien de beide delen - Nederland en Vlaanderen - de handen ineen slaan.

De overwegingen van het ANV zijn daarbij:

-Het besef van eenheid in verscheidenheid binnen de Nederlanden.

- De noodzaak van het hebben en verder ontwikkelen van eigen identiteit in het kader van een verenigd Europa.

- Het belang van presentatie van de Nederlanden elders in de wereld.

Bepaalde belangen zullen Nederlanders en Vlamingen in het toekomstige Europa het best sàmen kunnen behartigen. Een duidelijk voorbeeld daarvan is de sector taal en letteren.

Nederland en Vlaanderen zijn buurlanden, die niet gehinderd worden door een taalbarrière. Grensoverschrijdende samenwerking in de grensgebieden wordt daardoor sterk vergemakkelijkt. Het treffen van gemeenschappelijke regelingen en het oprichten van gezamenlijke organen, waarin de Benelux-overeenkomst grensoverschrijdende samenwerking tussen gemeenten, waterschappen en provincies voorziet, moet worden gestimuleerd. Het harmonisch in elkaar overvloeien van Nederland en Vlaanderen draagt bij tot een evenwichtige opbouw van Europa.

Contacten en vertegenwoordigingen

Op 24 januari sprak in Antwerpen een delegatie van de besturen van ANV en ANC over de mogelijke vormen van samenwerking.

De heer Meysing van het Ministerie van O en W bezocht op 7 april het Verbondskantoor om te spreken over de kansen voor het onderwijs Nederlands in de Bondsrepubliek.

Het hoofd van de afdeling Vormings- en Ontwikkelingswerk van het Ministerie van WVC mw. drs. J.A.P. Tichelaar en de heer drs. J. Koster bezochten op 7 april het Verbondskantoor voor een gesprek met een ANV bestuursdelegatie.

Met de heer drs. R. Rennenberg, wnd conservator van het Archief en Museum voor het Vlaams Cultuurleven te Antwerpen, vond op 16 april een eerste onderhoud plaats over de viering van het ANV-eeuwfeest.

Het dagelijks bestuur en de heer Theunissen voerden op 25 april een gesprek met leden van het Komitee voor Frans-Vlaanderen over cultuur-politieke zaken en het onderwijs Nederlands in Frans-Vlaanderen. Op 13 mei bezochten de heren Kits Nieuwenkamp en Van Hoorn een persconferentie ter gelegenheid van de presentatie van het rapport ‘Meerjarenperspectief’ van de Nederlandse Taalunie.

De heer Kits Nieuwenkamp vertegenwoordigde het ANV bij de prijsuitreiking van het Prins Bernhard Fonds aan de Rijnlandse Molenstichting.

19 juni verliet de directeur-generaal Welzijn van WVC de heer A.J. Gijsbers de dienst. De algemeen-secretaris vertegenwoordigde het ANV.

Op uitnodiging van de gemeente Rotterdam bezochten de heren Kits Nieuwenkamp en Van Hoorn de door deze gemeente georganiseerde monumentendag (op 1 juli).

De heren Theunissen en Van Hoorn, van de werkgroep leraren Nederlands, hadden op 30 juni een onderhoud met de heer J. Kempen over het onderwijs Nederlands in de Bondsrepubliek.

9 juli bezocht de heer Kits Nieuwenkamp de persconferentie van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid die het rapport ‘Cultuur zonder grenzen’ presenteerde.

Mw. A.M. Kalmeijer, secretaris van de stichting Cultuurgeschiedenis van de Nederlanders Overzee (CNO) bezocht op 14 juli het Verbondskantoor om te spreken over eventuele vormen van samenwerking.

De heer L.C. Kutsch Lojenga vertegenwoordigde het ANV op 24 oktober op de congresdag van de Nederlandse Bond in Duitsland.

De intreerede van prof. Schutte, hoogleraar kerkgeschiedenis aan de V.U. te Amsterdam werd door de algemeen secretaris bezocht.

Op 25 september vertegenwoordigde de heer Dutry het ANV bij de opening van een tentoonstelling over de schilder Emiel Jacques te Moorslede. Jacques schilderde een portret van Hippoliet Meert, dat bij die gelegenheid werd tentoongesteld.

19 november had de heer Kits Nieuwenkamp een onderhoud met de heer De Wandel, algemeen secretaris van de Nederlandse Taalunie.

Secretariaten

Het Verbondskantoor werd op 18 november 1987 verplaatst van de Surinamestraat 28 naar de Jan van Nassaustraat 109, 2596 BS Den Haag.

Het secretariaat te Brussel is gevestigd in de Vanderlindenstraat 46 (postadres Gallaitstraat 80, 1210 Brussel).

Den Haag:

Mevrouw C.J. Visser verliet medio 1987 het ANV wegens vervroegde pensionering. Zij werkte in een voltijdse baan en werd in oktober 1987 vervangen door twee medewerksters met een deeltijd baan van 40%. De medewerksters per ultimo 1987 waren: mevrouw J. Borsjé, de heer J.F. van Dorp mevrouw W.H. van Dijk, mevrouw C.E, Gräber en de heer J. van Hoorn. De heer van Hoorn werkt voltijds.

Brussel:

Mevrouw H. Vinck verliet in augustus het ANV wegens elders aanvaarde werkzaamheden. Zij werd vervangen door mevrouw E. van Esbroeck, die evenals mevrouw Vinck in een voltijdse baan werkt.

[p. 193]

Naast de algemene verenigingswerkzaamheden wordt op het Verbondskantoor het secretariaat gevoerd voor een aantal werkgroepen zoals: de leraren Nederlands, Literatuur, de Nederlanden in de Wereld en de Topjournalist, alsmede voor de Visser-Neerlandia commissie en de Visser-Neerlandia jury.

Ca. 200 verzoeken om informatie werden ontvangen.

Afdelingen

Antwerpen, kern Mechelen

De Mechelse afdeling, in 1986 heropgericht, tracht een ANV-accent aan het plaatselijke verenigingsleven toe te voegen.

In die geest zorgde de afdeling er in 1987 voor dat het Multatulijaar niet ongemerkt zou voorbijgaan. De jonge Leuvense Multatulikenner Ph. Vermoortel werd uitgenodigd over dit schrijversgenie een lezing te houden onder de titel: ‘Multatuli, honderd jaar dood en springlevend’. Een verslag van deze vergadering verscheen in Neerlandia, december 1987, p. 221-222. Een volgende avond was gewijd aan ‘Het Deltaplan; van de ramp in 1953 tot de Oosterscheldekering’. A.W. Walther, hoofdingenieur bij de Rijkswaterstaat, gaf aan de hand van diamontages en films een indrukwekkend beeld van dat titanenwerk, waarvan de ‘open’ stormvloedkering, voltooid in 1986, de bekroning vormde.

Tenslotte behandelde S.W. Couwenberg, hoogleraar aan de Rotterdamse Erasmus Universiteit en lid van het ANV-hoofdbestuur, voor de afdeling het thema: ‘Nationale Identiteit en Nationalisme in de Lage Landen’. De spreker schetste de onderscheiden nationale identiteit, zoals die tijdens de laatste eeuwen in de Noordelijke en in de Zuidelijke Nederlanden is gegroeid. Bij de hiermee samenhangende mentaliteitsverschillen, voegde zich de jongste decennia in Nederland nog de overheersende opvatting, dat de idee van ethniciteit als ‘een gepasseerd station’ dient te worden beschouwd: precies op het moment dat Vlaanderen volop in een proces van natievorming is gewikkeld... En toch zijn er gunstige perspectieven voor samenwerking en culturele integratie. Deze stevige studie verscheen achteraf in Neerlandia (april 1988).

Het bestuur bestaat uit:

dr. G.R. Piryns, voorzitter

dr. W. Vanden Steene, secretaris-penningmeester.

's-Gravenhage e.o./Zuid-Holland

De afdeling 's-Gravenhage e.o. mag zich voortaan afdeling Zuid-Holland noemen. Alle ANV-leden in de provincie ontvangen sinds 1987 de convocaties van de afdeling.

Hoewel de voorjaarsvergadering nog op de traditionele plaats (gebouw ‘Op Gouden Wieken’) en met de gebruikelijke lunch kon worden georganiseerd, moet de afdeling deze mogelijkheid voortaan door een andere opzet missen.

Onder het motto ‘Wie het dichtst bij het vuur zit warmt zich het best’, viel de afdeling de eer te beurt in de najaarsvergadering als eerste in het nieuwe verbondskantoor aan de Jan van Nassaustraat 109 bijeen te komen.

Spreker tijdens de voorjaarsbijeenkomst op 14 juni was de heer L. Ravier, hoofdmedewerker bij de Nederlandse Taalunie.

Zijn uiteenzetting betrof enerzijds de organisatie van de Taalunie, anderzijds meer in het bijzonder de Neerlandistiek extra muros, de bevordering van het onderwijs in de Nederlandse taal aan buitenlandse onderwijsinstellingen (meer dan 400 docenten).

Genoemde inleiding over deze unieke organisatie waarbij twee staten hun bevoegdheden op het gebied van de taal en letteren overdroegen aan een intergouvernementele instelling, werd gepubliceerd in Neerlandia nr. 1/1988.

De heer Ravier deed een beroep op het ANV om zoveel mogelijk samen te werken en om te fungeren als maatschappelijk draagvlak voor het door de Taalunie te voeren beleid.

Het huishoudelijke gedeelte werd besteed aan de voorbereiding op de Algemene Vergadering en de verkiezing van nieuwe afdelingsbestuursleden. Deze verkiezing kreeg haar beslag tijdens de najaarsvergadering, waarop tevens afscheid werd genomen van de voorzitter drs. J.L.M. Kits Nieuwenkamp en het nieuwe bestuur (zie hieronder) werd geïnstalleerd. De aanwezigen werden rondgeleid door het nieuwe gebouw. Een geslaagd gezellig napraten met kaas en wijn besloot de avond.

Het bestuur van de afdeling Zuid-Holland werd gevormd door:

Mr. L.H.I.M. Hoogeweegen, voorzitter

Ir. G.C. Mobouck, secretaris

De heer F. Vintges, penningmeester

Mr. J.I.G. Tichelaar, lid.

Kaapstad

Dit jaar werd een oude gewoonte hervat om sprekers uit te nodigen een lezing te komen houden. De eerste lezing werd door dr. C. Pama gehouden over ‘Heraldiek’ en de tweede door dr. J.T. Mets over ‘De gevaren van het leven’. De boekenprijsuitreiking aan studenten Nederlandse taal was ook dit jaar weer een succes, boekenbeurzen werden uitgereikt aan studenten van de universiteit van West-Kaapstad. De reacties van hoogleraren, lectoren en vooral van de studenten waren zeer positief. Zo draagt het A.N.V. Kaapstad bij tot het stimuleren van de studie Nederlands aan de drie universiteiten in de Kaap.

Aangezien de overige activiteiten zich meestal in de Boekerij (A.N.V.) afspelen en er slechts voor ongeveer vijftig mensen zitplaatsen beschikbaar zijn , wordt het steeds duidelijker dat het A.N.V. en dus ook de Boekerij (A.N.V.) een grotere ruimte ter beschikking zou behoren te hebben. Helaas is dat uit eigen financiële middelen niet te verwerkelijken.

De archivaris, de heer C. Klip, heeft goede vorderingen gemaakt met het ordenen van het A.N.V.-archief, dat opgeslagen is in een kamertje naast de Boekerij. Ook hier blijkt gebrek aan ruimte te bestaan.

De Volksdansgroep van het A.N.V. onder leiding van het bestuurslid Margareth van der Meijden heeft dit jaar een duidelijker vorm aangenomen. Er is veel geoefend en de groep trad bij verscheidene gelegenheden met succes naar buiten op.

Eind januari nam de groep deel aan de Dias-herdenking in Mosselbaai. Twee filmavonden werden georganiseerd in het B P-centrum. De Première van de film ‘De Aanslag’ van Fons Rademakers werd door vele leden met enthousiasme bezocht en genoten.

Aan een autopuzzlerit werd door vele leden enthousiast deelgenomen.

Met de jaarlijkse sluitingsavond en het St.-Nicolaas-feest voor de kinderen werden de activiteiten afgesloten. Het Sint-Nicolaas-feest werd gevierd ten huize van de consul-generaal en mevrouw Speekenbrink, waarvoor het bestuur hen zeer erkentelijk is.

In het afgelopen jaar werd een herzien inlichtingen pamflet voor het A.N.V. opgesteld en gedrukt, waarin benadrukt wordt dat het A.N.V. lidmaatschap open staat voor iedereen die belangstelt in de Nederlandse taal en cultuur, ongeacht godsdienst, ras of politieke overtuiging.

In september 1987 werd een feestcomité samengesteld om de viering van het 80-jarig jubileum van het A.N.V. afdeling Kaapstad en het 75-jarig bestaan van de Boekerij (A.N.V.) voor te bereiden.

[p. 194]

De nieuwsbrief, samengesteld door de voorzitster en verzorgd door mevrouw A. Alofs verscheen dit jaar 7 maal.

Omdat in 1988 het 80-jarig bestaan van de afdeling Kaapstad gevierd zal worden heeft het Hoofdbestuur bericht dat de 10% ledengeld over de laatste drie jaar kan besteed worden aan boekenprijzen en beurzen. Inmiddels zijn stappen ondernomen om boeken uit Nederland te bestellen.

Het bestuur vergaderde dit jaar 12 maal; op 17-08-1987 werd een gezamenlijke vergadering gehouden door de voltallige besturen van het A.N.V. en de Boekerij (A.N.V.).

Het bestuur bestaat uit:

Mw. T. Mets, voorzitter

Dr. P.A. Steegers, Vice-voorzitter

Dhr. H. Thomas, Secretaris

Dhr. D. Leegstra, Penningmeester

Mw. A. Kaleveld, Ledenadministratie

Mw. A Alofs, Ass. administratie

Dhr. C. Klip, Archivaris

Mw. Y. Alkema, Muziek

Mej. M.A. van der Meijden, Coördinator

Dhr. M. de Jong, Films en excursies

Drs. A.H.J.M. Speekenbrink, Ere-voorzitter.

Boekerij Kaapstad

De Boekerij kan met een tevreden blik terugkijken op een succesvol jaar. Financieel heeft deze instantie het hoofd boven water kunnen houden, maar er zal in 1988 weer eens naar nieuwe bronnen gekeken moeten worden om zodoende de vele financiële verplichtingen te kunnen nakomen.

Gedurende het jaar 1987 heeft de Boekerij in al haar activiteiten een stijgende lijn getoond. De totale uitlening van boeken en tijdschriften steeg met 15.2% tot 16 154 nummers tegen 14 020 in het vorig jaar. Van het totaal waren 52.9% romans, 42.8% non-fiction en tijdschriften en 4.3% kinderboeken.

De drie buitendiensten hebben bijzonder goede prestaties geleverd gedurende het afgelopen jaar en hanteerden 58.8% van de totale uitleningen.

De uitlening in de Bellville buitendienst toonde een welkome stijging van 65%.

De buitendienst in Sommerset-West toonde ook een mooie stijging van 65% in zijn uitleningen gedurende het afgelopen jaar.

De buitendienst in Milnerton bleef min of meer stabiel met een stijging van 7% in zijn uitleningen.

Het totaal aantal lezers van de Boekerij steeg met 8.9% tot 440 tegen 404 in het vorig jaar. Het aantal bezoekers steeg met 5.1% tot 4590.

Drie additionele vrijwillige helpers hebben sinds januari 1987 hun diensten wekelijks in de Boekerij in Satbel Sentrum aangeboden. Hiermee komt het totale aantal permanente helpers in de centrale Boekerij op 8 te staan. Ook hebben zich nog 3 vrijwillige helpers ter beschikking gesteld voor het waarnemen van de wekelijkse buitendienst van Bellville. Dit brengt het totale aantal helpers in de buitendiensten op 6. Met de steeds groeiende werkzaamheden in de Boekerij, alsook het vele werk achter de schermen, is er steeds extra hulp nodig om de vele taken te kunnen behartigen.

In april 1987 nam dhr. Gerard Adema de post van secretaris van het Boekerij-bestuur op zich. Hartelijk dank aan mej. Ennenga voor het tijdelijke waarnemen van deze functie. In dezelfde maand trad dhr. Willem-Jan van der Laag ook tot het Boekerij-bestuur toe en behartigt thans de video-film afdeling. Helaas bedankte dhr. Jan Kaleveld in oktober 1987 als voorzitter en als lid van het Boekerij-bestuur. Het bestuur bedankt hem ten zeerste voor zijn vele werkzaamheden verricht in belang van de Boekerij. Dhr. Dirk Leegstra was bereidwillig om ad interim te dienen als voorzitter. Het bestuur bedankt hem hartelijk voor de tijdelijke waarneming van deze functie. Dhr. Cor Grootendorst verklaarde zich bereid in oktober 1987 om de post van penningmeester van het Boekerij-bestuur op zich te nemen. Hij nam de plaats over van mevr. Anneke Badings die vele jaren deze taak heeft verricht. Ook zij wordt bedankt voor het vele werk dat zij in deze post heeft verricht. Zij blijft als lid van het Boekerij-bestuur doorgaan met haar vele andere activiteiten.

Hartelijk dank aan de vele helpers van de Boekerij en de drie buitendiensten die met zoveel enthousiasme en overgave het vele werk in de bibliotheek hebben verricht. Zonder hun toegewijde en onbaatzuchtige dienst zou de Boekerij niet kunnen blijven voortbestaan.

De Boekerij van het Algemeen Nederlands Verbond viert in 1988 zijn 75-jarig bestaan en de wens wordt uitgesproken dat deze feestelijke gelegenheid, gevierd tezamen met het 80-jarig bestaan van het Algemeen Nederland Verbond Kaapstad, opnieuw de aandacht mag vestigen op de belangrijke culturele taak die deze unieke bibliotheek in Zuid-Afrika tracht te verrichten.

Het bestuur bestaat uit:

Dhr. D. Leegstra, wnd. voorzitter

Mw. E. Alma, bibliothecaris.

Limburg

Reeds in 1986 zijn gesprekken gevoerd om tot de heroprichting van de inter-Limburgse afdeling te komen. In 1987 werden deze gesprekken voortgezet, die leidden tot de eerste afdelingsvergadering die op 10 december in Maastricht werd gehouden. Een initiatiefgroep bestaande uit mevrouw Mr. E.M. Waltmans-Pennings en de heren Mr. E.J. Raskin en J. Volleberg zullen de afdelingsactiviteiten begeleiden tot een statutair gekozen bestuur zal kunnen optreden.

Het secretariaat werd gevoerd door mevr. Waltmans-Pennings.

Arnhem-Nijmegen

De afdeling Arnhem-Nijmegen kwam in 1987 viermaal bijeen. De bijeenkomsten werden gezamenlijk met de Vereniging Vlamingen in het Rijk van Nijmegen (VLIERING) georganiseerd in de kelderzaal van het Trefcentrum aan de Groesbeekseweg 38 te Nijmegen.

De volgende voordrachten werden gehouden:

- Drs. I. Dom (Niel-Kraneburg) over Felix Timmermans en zijn relatie met Nederland;

- C. van Woerkom (Valkenswaard)) over Marguerite Yourcenar en Frans-Vlaanderen in haar boek ‘Archieven van het Noorden’;

- Dr. H. Leloux (Oosterbeek) over: het 16e-eeuwse Zutphens Liedboek;

- Prof. dr. A. Deprez (Gent) over: Karel van de Woestijne als journalist, zijn bedrijvigheid als Brusselse correspondent van de NRC (1906-1929).

De positieve ontwikkeling van de afgelopen jaren kon slechts gedeeltelijk doorgezet worden. Tegenover een langzaam groeiend ledental staat een verminderde belangstelling voor de bijeenkomsten.

In de plaatselijke pers werden de voordrachten aangekondigd. Naar aanleiding van de voordracht van prof. Deprez kon de afdeling zich in een goed artikel in het dagblad de Gelderlander voor een ruim publiek presenteren.

Het bestuur werd gevormd door:

dr. P.H. Jongbloet, voorzitter

dr. W. van Heugten, secretaris

drs. Fr. Litmaath, penningmeester

Brussel

De afdeling Brussel organiseerde een aantal lezingen:

Op 26 maart 1987 hield pater M. Brauns onder de titel ‘Moed tot Vlaamse staat-

[p. 195]

kundige vrijheid’ een inleiding over de volgzaamheid van Vlaamse politici ten opzichte van hun Franstalige collega's.

De letterkundige Valère Depauw hield op 23 mei een lezing over ‘80 jaar Vlaamse strijd’.

Beide spreekbeurten werden gevolgd door discussie. Het aantal aanwezigen bedroeg beide keren ongeveer vijftig.

In 1987 werkte de afdeling Brussel nauw samen met het bestuur van het Karel Bulsfonds, een pluralistische cultuurvereniging, genoemd naar de Brusselse burgemeester van 1881-1899.

Het bestuur werd gevormd door:

prof. dr. H. van Nuffel, voorzitter

de heer E. Schepens, secretaris

mw. H. Grauwels, penningmeester

dr. Y.J.D. Peeters

de heer A. van Eeden

mw. E. Luyckx.

Noord-Holland

Het afdelingsbestuur nodigde - in samenwerking met het Vlaams Cultureel Centrum en de Vlaams-Nederlandse studieclubs - de leden uit voor de navolgende activiteiten, gehouden in het Vlaams Cultureel Centrum ‘De Brakke Grond’ te Amsterdam’.

- zaterdag 13 juni 1987: lezing door mevr. drs. Gemma Smeets over: ‘De wederzijdse beeldvorming van Nederland en Vlaanderen en de rol van de media hierin’.

- donderdag 29 oktober 1987: lezing door drs. Fr. Vroman over: ‘Kunst in Brugge’.

- donderdag 12 november 1987: (Vondel-avond), lezing door dr. J. van Roey over ‘Antwerpse Vondeliana’ en de heren A.Q. en G. de Flines over: ‘De betrekkingen tussen de families Vondel en de Flines in de 17e eeuw’.

- donderdag 18 februari 1988: lezing door dr. R. Marijnissen over ‘Jeroen Bosch’.

- dinsdag 29 maart en dinsdag 12 april 1988: lezingen door prof. Briels over: ‘Vlaamse schilders in de Noordelijke Nederlanden in het begin van de Gouden eeuw’.

- donderdag 28 april 1988: lezing door mevrouw Christine D'haen over Guido Gezelle.

Op voorstel van de afdeling Noord-Holland/Flevoland stelde het hoofdbestuur een werkgroep in onder voorzitterschap van de heer P.M. Klaassen om de haalbaarheid te onderzoeken van een brochure voor schoolverlaters over de verhouding Vlaanderen en Nederland. De werkgroep nam contact op met het secretariaat van het Algemeen Nederlands Congres dat werkt aan de voorbereiding van een ‘lesbrief’ voor scholen en scholieren in Vlaanderen en Nederland, teneinde tot een samenwerkingsverband voor beide projecten te komen.

Het bestuur werd gevormd door:

de heer P.M. Klaassen, voorzitter

mevrouw W.I. Schouten-van Winsen, penningmeester

de heer Ir. J.A.C. Kroesen, secretaris

de heren A. Simons en H. Rau, contacten met aanverwante organisaties.

Oost-Vlaanderen

Toen de Oostvlaamse afdeling in 1986 werd heropgericht, nam het bestuur zich voor om jaarlijks een zestal activiteiten van diverse aard te organiseren, gericht op een breed publiek.

De eerste manifestatie van 1987 (de tweede van het werkjaar '86-'87) voldeed ten volle aan deze doelstelling. Een vierhonderdtal personen was aanwezig op de voorlichtingsavond op 22 januari over de Delta-werken. Na een inleidend woord door em. prof. ir. W. Soete bracht ir. H. Engel, hoofd-ingenieur-directeur Directie Zeeland van Rijkswaterstaat en oud-hoofd van de Delta-werken, aan de hand van films en dia's een overzichtelijk beeld van het veilig maken van Zeeland. Deze manifestatie werd georganiseerd i.s.m. de Koninklijke Vlaamse Ingenieursvereniging.

Op 26 februari organiseerde de afdeling i..s.m. Vlamingen in de Wereld en de Vlaamse Vereniging voor Familiekunde een lezing door dr. Jo Daan over het thema ‘De Nederlandse immigranten in Noord-Amerika en hun taal’. Zij is verbonden aan de Dialectencentrale te Amsterdam en zij bracht een bijzonder gesmaakt verhaal over haar langdurige studiereizen naar de Verenigde Staten, waar zij de belangrijkste nederzettingen van Nederlandse immigranten bezocht.

1987 was het Multatuli-jaar. Daar dit belangrijke feit niet ongemerkt voorbij mocht gaan, organiseerde de Oostvlaamse afdeling op 26 maart onder de bescherming van de Koninklijke Academie voor Nederlande Taal- en Letterkunde te Gent, de Koninklijke Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten te Brussel, de Rijksuniversiteit en het Stadsbestuur van Gent een Multatuli-herdenking in de Academieraadszaal van de Rijksuniversiteit. Provinciegouverneur prof. dr. H. Balthazar hield er de openingstoespraak over ‘Multatuli te Gent’ en de feestrede werd uitgesproken door prof. dr. A.L. Sötemann. Deze academische plechtigheid werd besloten met een optreden van het Multatuli-theater dat fragmenten bracht uit de roman ‘Minnebrieven’.

De Oostvlaamse afdeling trad dat jaar ook toe tot de tijdelijke vereniging ‘Multatuli-herdenking Vlaanderen 1988’. Maakten verder deel uit van deze tijdelijke vereniging: het studiecentrum A. Mussche, het Van Crombrugghe Genootschap, het Vermeylenfonds, het Frans Masereelfonds en het Multatuli-theater.

Op 30 mei werd het eerste werkjaar '86-'87 afgesloten met een Zeelandreis (busuitstap) met een bezoek aan de stad Middelburg en aan de Deltawerken.

Het nieuwe werkjaar '87-'88 ging van start op 29 oktober te Sint-Martens-Latem. Op deze A.N.V.-ontmoeting in de Latemse Galerij stond een lezing van Jan D'Haese over Europalia Oostenrijk en een optreden van Frank Degruyter met fragmenten uit zijn theaterprogramma ‘Aan en uit’ op het programma.

Traditiegetrouw was de Oostvlaamse afdeling ook present op de Pacificatielezing te Gent, georganiseerd door de gelijknamige vereniging. De lezing van 1987 werd gehouden door prof. dr. H. Entzinger en handelde over ‘Immigratie en pluralisme’ (7 november).

Tot slot van het jaar 1987 organiseerde de afdeling i.s.m. 4 afdelingen van de Marnixring op 17 december een lezing met luitenant-generaal (b.d.) M. Denève over ‘De Nederlanden en de vrijheid’.

In totaal namen zo'n 900 personen deel aan de diverse activiteiten die door de Oost-vlaamse afdeling werden georganiseerd. Uitschieters waren de lezing over de Delta-werken (400 deelnemers) en de Multatuli-herdenking (200 deelnemers). Tevens kon de afdeling een forse aangroei van haar ledenaantal vaststellen: van 130 leden in 1986 ging het naar 169 leden eind 1987.

In 1988 wil de afdeling deze manier van werken handhaven. Een nieuw project dat vanaf 1988 in de jaarprogrammatie zal worden ingebouwd is het uitnodigen voor een weekend van een Nederlandse A.N.V.-afdeling.

Het bestuur werd gevormd door:

prof. dr. A. Deprez, voorzitter

de heer W. Coninx, secretaris

de heer H. Vanacker, penningmeester.

[p. 196]

West-Vlaanderen

De afdeling kwam in het verslagjaar tienmaal bijeen en wel op:

21 januari: Kapitein-ter-Zee c.c.m. de Nooijer, Commandant van de Belgisch-Nederlandse Mijnenbestrijdingsschool, over ‘Nederland ter zee’ en over de mijnenbestrijdingsschool. Daarna rondleiding in Marinekazerne Oostende. Activiteit bijgewoond door afvaardiging van Nederlandse studenten van het Europacollege te Brugge.

25 februari: bestuursvergadering.

13 maart: dr. A.W. Willemsen, over ‘De Vlaamse Beweging en de samenwerking met Nederland’ (i.s.m. VVA en Benev, 110 aanwezigen, ruime weerklank in de pers).

28 april: bestuursvergadering

9 mei: Algemene Vergadering v.z.w. Vlaanderen in Gent; 4 bestuursleden van afdeling West-Vlaanderen aanwezig.

15 juni: bestuursvergadering.

20 juni: Algemene Vergadering ANV in Roosendaal; 4 bestuursleden van West-Vlaanderen aanwezig.

31 augustus: bestuursvergadering.

22 september: K. Middelhoff en F. Baekelandt, ‘een Vlaams-Nederlandse ontmoeting’ in Brugge (i.s.m. Benev). 95 aanwezigen.

29 oktober: K. Middelhoff over ‘Een Nederlander, wat is dat nu eigenlijk?’, in De Haan. Ruim 100 aanwezigen en ruime aandacht in de pers. (i.s.m. Davidsfonds, Willemsfonds, Kring Vlaanderen Morgen, Vrienden van het Vlaamse Boek, Vermeylenfonds en Gemeentebestuur).

Aanwezigheid met stand op culturele beurs De Haan.

Daarnaast was de afdeling vertegenwoordigd bij diverse activiteiten, zoals kennismaking met studenten Europacollege en de Pacificatielezingen in Gent.

De bestuurskern bestaat uit:

de heer B. Vanhaverbeke, voorzitter

de heer P. Kempynck, secretaris

de heer G. de Jaegher, penningmeester.

Werkgroepen
Leraren Nederlands in de ‘vreemde’ taalgebieden

De werkgroep is voornamelijk samengesteld uit docenten Nederlands uit de Bondsrepubliek Duitsland, de Duitstalige gebieden van België en Wallonië. De werkgroep bepaalt in grote lijnen de besteding van de begrotingspost ‘Boekverspreiding’.

Uit deze post wordt les- en lesondersteunend materiaal ten behoeve van het onderricht Nederlands bekostigd, zoals dat wordt gegeven aan scholen voor het voortgezet onderwijs in bovengenoemde gebieden. Daarnaast organiseert de werkgroep van tijd tot tijd symposia ten behoeve van de docenten. Zo werd op 6 maart te Aurich in het Duitse Oostfriesland (Nedersaksen) een studiedag van leraren Nederlands aan Duitse middelbare scholen gehouden. Deze bijeenkomst werd georganiseerd met medewerking van het Ostfriesische Kultur- und Bildungszentrum (KBZ), de Ostfriesische Land-schaft en de onderwijsinspectie van het Regierungsbezirk Weser-Ems.

Vijftig docenten namen deel aan de conferentie, die voorts ruime aandacht trok van Duitse onderwijsautoriteiten, het regionaal en plaatselijk bestuur, alsmede van de Ostfriesische Landschaft (het cultuurparlement) en de pers.

De kernthema's bestonden uit een inleiding van prof. F. Bulhof van de universiteit van Oldenburg over het literatuuronderwijs Nederlands aan Duitse middelbare scholen, een verhandeling van drs. Ch.L. Baljé, wetenschappelijk medewerker aan de universiteit van Groningen over de cultuurhistorische banden tussen de noordelijke Nederlandse provincies met het Weser-Ems gebied. Het KBZ presenteerde een aantal lesbrieven Nederlands binnen het kader van de z.g. ‘Landeskunde’.

Voorbereidingen werden getroffen voor het houden van een soortgelijke studiedag voor leerkrachten in Frans-Vlaanderen.

De voorzitter van de werkgroep was drs. A.R.A. Theunissen.

Literatuur

Naar aanleiding van de goede resultaten geboekt in 1986 werd besloten het ANV-poëzieproject verder te zetten.

Jongeren in Nederland en Vlaanderen worden in de gelegenheid gesteld hun gedichten ter beoordeling voor te leggen aan een jury met literaire ervaring.

Op deze wijze komen zij te weten of hun werk voldoende kwaliteit heeft om ‘mee naar buiten’ te komen.

Zij ontvangen namelijk hun werk, voorzien van kritische kanttekeningen van de jury terug.

De formule blijkt aan te slaan. Het project onderscheidt zich duidelijk van poëziewedstrijden die alleen de meest geslaagde gedichten naar de oppervlakte halen en de overige in het niets laten verdwijnen, zonder dat de auteurs het ‘waarom’ daarvan medegedeeld wordt.

In 1987 werden van ruim dertig van totaal 350 inzenders de beste gedichten in een bundel opgenomen.

De werkgroep kwam verschillende malen bijeen om het voorgaande project te evalueren en om de plannen voor 1988 uit te werken.

De voorzitter van de werkgroep was dhr. W.H. Hofman.

Taalgebruik

De oudste ANV werkgroep is springlevend. Opvallende activiteiten waren (en zijn) het gebruik van de Nederlandse Taal op gebruiksaanwijzingen en garantiebepalingen van geïmporteerde goederen.

Het werkgebied is voornamelijk de Brusselse agglomeratie, waar het Nederlands nog steeds in botsing komt met het Frans en het nog niet vanzelfsprekend is dat de Nederlandse taal volledig gelijk is aan de Franse, ondanks de officiële gelijkstelling. Zowel bij de openbare diensten als bij de particuliere initiatieven die ten dienste staan van de gehele Brusselse bevolking blijkt het nog steeds noodzakelijk om te wijzen op het verplichte gebruik van - ook - Nederlands.

Naar de brochure ‘Smakelijk’, die een opsomming geeft van Nederlandse benamingen van gerechten en die bestemd is voor de horeca aan de Vlaamse kust, is veel vraag. Deze brochure wordt uitgegeven in samenwerking met het Vlaams Komitee voor Brussel (VKB). Een herdruk wordt overwogen.

Vlamingen die zich in Brussel vestigen ontvangen een welkomstbrief en een exemplaar van het VKB-tijdschrift. Brief en tijdschrift vormen tesamen een Brusselse gids voor Nederlandstaligen.

Speciale activiteiten werden ontplooid ten behoeve van privé en openbare financiële instellingen, jaarbeurzen, farmaceutische bedrijven en kinderdagverblijven. Telefonisch werden ongeveer 200 inlichtingen gegeven.

Het bestuur werd gevormd door:

de heer E. Wieme (voorzitter)

de heer H.A.P.M. Schel

De Nederlanden in de wereld

De werkgroep kwam viermaal bijeen.

De vergaderingen waren in hoofdzaak bedoeld om een uitvoerige gedachtenwisseling op gang te brengen over de taken die de werkgroep in de komende tijd op zich zal nemen.

Te behandelen thema's betreffen: een in-

[p. 197]

ventarisatie var alle gebieden waar Nederlands gesproken wordt of waar de Nederlandse aanwezigheid herkenbaar is; de mogelijkheid te onderzoeken op welke wijze in de (opnieuw) af te sluiten culturele verdragen bepalingen van samenwerking tussen Nederland en Vlaanderen kunnen worden opgenomen; los van de culturele verdragen aan te dringen op diplomatieke samenwerking in het buitenland van Nederlandse en Belgische diplomaten ten behoeve van de aldaar gevestigde Nederlanders en Vlamingen; een enquête te houden onder Nederlanders en Vlamingen met vragen over elkaars gewoonten en grondgebied; bevordering van samenwerking tussen Nederlandse en Vlaamse politici en ambtenaren in het Europese parlement en de Unesco.

De heer M. Vertommen legde in de decembervergadering zijn functie van voorzitter neer. De heer C.A.M. Middelhoff werd unaniem tot voorzitter gekozen.

Boekverspreiding

Zoals in voorgaande jaren steunde het ANV het onderwijs Nederlands in de ons omringende vreemde taalgebieden t.w. Nedersaksen, Noordrijnland-Westfalen, de oostkantons van België, Wallonië en Frans-Vlaanderen.

Aurich in Oost-Friesland was dit jaar het aandachtspunt. Op 6 maart vond daar een door de werkgroep ‘Leraren Nederlands’ georganiseerde studiedag plaats voor docenten Nederlands uit dit gebied.

Iedere dealnemer ontving een geschiedenisboek met een bloemlezing over de laatste 100 jaar van de Nederlandse letterkunde en het door de stichting Ons Erfdeel uitgegeven boekje ‘Nederlands, het verhaal van een taal’. Het Kultur- und Bildungszentrum te Aurich ontving op verzoek de videofilm ‘Niet meer dan een dagboek’ over het leven van Anne Frank. Deze film werd uitgeleend aan scholen in het Weser-Ems-gebied.

De afdeling Kaapstad werd in de gelegenheid gesteld prijsboeken Nederlands uit te reiken aan afgestudeerde leerlingen Nederlands van de universiteit van West-Kaapland. Ook de traditionele emigratielanden en de landen waarmee België en Nederland traditiegetrouw banden onderhouden ontvingen Nederlandstalige literatuur en lectuur.

Topjournalist

In het verslagjaar werd de wedstrijd ‘Topjournalist’ voor het laatst in de oude vorm georganiseerd. Het ANV-bestuur heeft besloten de wedstrijd om te zetten in een wedstrijd voor jonge journalisten in opleiding, terwijl het te behandelen thema betrekking moet hebben op de verhouding Nederland-Vlaanderen.

Uit het laatste juryrapport, dat tevens een terugblik geeft op de afgelopen jaren, werd het volgende aangehaald.

Voor de veertiende maal heeft het ANV de wedstrijd ‘Topjournalist’ georganiseerd. Journalisten hebben gedurende de bijna drie lustra vele inzendingen beoordeeld; verscheidenen onder hen een aantal jaren achtereen. Daardoor konden zij in hun beoordeling vergelijkenderwijs te werk gaan.

Ook sommige deelnemers hebben meer dan eens voor de ANV-wedstrijd bijdragen ingeleverd, waardoor zij met de wedstrijd zijn meegegroeid.

Vanaf het begin heeft de wedstrijd een nogal pretentieuze titel meegekregen: de ‘Topjournalist’. Toch hebben de deelnemers/sters zich daardoor niet laten afschrikken. Misschien hing dit samen met wat aanvankelijk werd vastgesteld, n.l. dat de ingezonden werkstukken eerder ‘opstellen’ in de traditionele onderwijs-zin waren, meer dan journalistieke artikelen. In de loop der jaren - mede onder invloed van een scherper geformuleerde opdracht - zijn de deelnemers/sters zich gaan verplaatsen in het journalistieke ambt. Men zocht naar passende koppen, wendde tussenkopjes aan, plaatste terzake geformuleerde onderschriften bij illustraties; soms ook werd marginale, maar relevante informatie in een ‘kader’ verwerkt. De jury moest vaststellen dat de inzendingen per jaar kwalitatief sterk verschilden. Gelet op de kwaliteit leverde de laatste wedstrijd zeer goede inzendingen op. Het was voor de jury dikwijls moeilijk om een keuze te maken bij het toekennen van de prijzen. Dit moge tot troost strekken voor de velen wier bijdragen niet bekroond zijn. Het zou interessant zijn te weten in hoeverre in de komende jaren onder de (beroeps)journalisten deelnemers/sters gevonden worden, die in de voorbije veertien jaren hun pen hebben toegesneden op de eerste proeven van een journalistieke bijdrage aan de wedstrijd ‘Topjournalist’ en daarmee reeds impliciet getuigden van hun belangstelling Vlaanderen-Nederland, een onderwerp dat voortaan expliciet aan de orde wordt gesteld.

De bijdragen uit Vlaanderen waren talrijker dan de inzendingen uit Nederland. Vermoed mag worden, dat de school, resp. de leraar/es Nederlands in Vlaanderen een stimulerende rol heeft gespeeld. Daarbij kreeg de jury de indruk, dat in het activeren van leerlingen om aan de wedstrijd deel te nemen, de eer van de school een rol speelde.

Indien men let op de eigenheid van de Vlaamse, resp. Nederlandse inzendingen, dan blijkt dat de Vlaamse bijdragen doorgaans systematischer waren opgezet; deze waren duidelijker gestructureerd dan de Nederlandse.

Het klimaat waarin het onderwijs wordt gegeven klonk door in de ingeleverde produkten.

Vroeger was ook aan zinswending, resp. woordgebruik de herkomst van de bijdragen vast te stellen.

Thans is duidelijk dat het taalgebruik aan beide zijden van de staatsgrens naar elkaar toegegroeid is. Uiteraard heeft de gemengd Vlaams-Nederlandse jury slechts op goed of fout taalgebruik gelet en zeker niet het ‘Hollands’ of ‘Vlaams’ als norm gehanteerd.

Wanneer men toch onderscheid zou willen maken dan zou statistisch aanwijsbaar kunnen zijn, dat de Nederlandse inzenders het te behandelen onderwerp eerder ver van huis zochten dan de Vlamingen.

In tegenstelling tot wat nog wel eens wordt gesuggereerd, is de jury van oordeel dat de jeugd - althans de inzenders - de spellingregels nauwkeurig in acht neemt.

Opvallend is verder, dat de laatste jaren ook de tweede generatie van buitenlandse werknemers aan de wedstrijd heeft deelgenomen. Vaak betrokken zij hun eigen problematiek in de bijdragen. Daarbij bleek dat zij de Nederlandse taal met een veelzijdige woordkeus weten aan te wenden.

De jury werd gevormd door de heren: V. de Donder, C.A.M. Middelhoff, J. Lambrecht, J. Verdonck.

Visser-Neerlandiacommissie

De aanvragen voor het verkrijgen van een Visser-Neerlandiaprijs veranderen steeds meer van karakter. Lag vroeger het accent duidelijker op de beloning van verdiensten, thans verschuift dit naar verzoeken om subsidie, die tekorten moeten dekken, tekorten die veelal zijn ontstaan door wegvallende overheidssubsidies.

Dit soort aanvragen past voor het merendeel niet binnen de criteria die voor het toekennen dsr prijzen worden gesteld. Het wegvallen van overheidssubsidie heeft verder nog tot gevolg dat de aanvragen ook in aantal en omvang sterk toenemen.

[p. 198]

Voor deze, voor het overgrote deel niet voor prijzen in aanmerking komende aanvragen, zal naar een eenvoudige procedure van afhandeling worden gezocht.

De commissie vergaderde tweemaal in het voor- en najaar. Totaal werden 109 aanvragen behandeld.

Drie aanbevelingen voor het toekennen van prijzen werden het Hoofdbestuur voorgelegd.

Prijsuitreikingen

Op 7 november 1987 werden te Gent twee Visser-Neerlandiaprijzen uitgereikt.

Een prijs voor persoonlijke verdiensten werd door prof. dr. A. Deprez, lid van het Hoofdbestuur, uitgereikt aan dhr. J.P. Goetgebuer uit Zwijnaarde. Dhr. Goetgebuer zet zich al jaren in voor de gehandicapte medemens. Zijn speciale aanpak heeft tot menig goed resultaat geleid. De drie boeken die hij over dit onderwerp schreef zijn ook bestemd voor de valide mens, die daardoor een betere indruk krijgt van de wijze waarop de gehandicapte in de maatschappij functioneert.

Een welzijnsprijs werd uitgereikt aan ‘De beweging van mensen met een laag inkomen en kinderen’. Deze vereniging brengt kansarmen samen met de bedoeling hen te laten praten over hun problematiek om hun eigen situatie te doen onderkennen teneinde van daaruit gezamenlijk naar oplossingen te zoeken voor de specifieke problemen die voortkomen uit hun maatschappelijke positie.

De vereniging bevordert in hoge mate de zelfstandigheid van deze z.g. ‘vierde-wereld’-mensen, waardoor zij weerbaarder gemaakt worden.

Visser-Neerlandia jury

In 1987 werd opnieuw een Visser-Neerlandia prijsvraag uitgeschreven, deze keer voor manuscripten voor toneelspelen.

Het bedrag aan prijzen werd vastgesteld op f 8.000,- of BF 145.000.

De manuscripten worden in 1988 beoordeeld; de prijsuitreiking zal eind 1988 plaatsvinden.

Voorzitter van de jury was de heer W. Spekking.

Tijdschrift Neerlandia

In 1987 verscheen de 91ste jaargang, die uit vijf nummers bestaat, met een oplage van elk 2.200 exemplaren.

Enige hoofdthema's waren:

-	Het omroepbestel in Noord en Zuid
-	Geweld en perspectiefloosheid
-	De problematiek van de Limburgse mijnen
-	Benelux als voorbeeld voor de EG
-	Het Multatulijaar
-	Juridische samenwerking tussen Nederland
-	en België
-	Monumentenzorg in Nederland en Vlaanderen
-	Het Belgisch-Nederlands cultureel akkoord
-	De dagbladpers in Nederland en Vlaanderen
-	Het onderwijs Nederlands in Noord Frankrijk
-	Het migrantenbeleid.

Daarnaast werden tal van artikelen, berichten en commentaren opgenomen in de vaste rubrieken zoals ‘Spiegel van de Nederlanden’, de Algemeen-Nederlandse kroniek, de Nederlanden in de wereld, alsmede het ANV- en ANC-nieuws.

De redactie werd gevormd door:

dr. S.W. Couwenberg

de heer J. de Graeve

de heer G. Groothoff

de heer M. Heida

drs. J.L.M. Kits Nieuwenkamp

de heer P. Krug

de heer A. Overbeeke

dr. Y.J.D. Peeters

dr. G.R. Piryns

de heer W. Vandaele

Drs. J.L.M. KITS NIEUWENKAMP algemeen secretaris

Verbondsconferentie

Op zaterdag 4 juni vond in het Antwerpse stadhuis de ANV-verbondsconferentie '88 plaats. Na de opening door mr. E.J. Raskin, voorzitter Vlaanderen, gaf algemeen secretaris J.L.M. Kits Nieuwenkamp een uiteenzetting over het ANV als organisatie. Hij stelde dat het ANV het maatschappelijke draagvlak moet vormen voor de algemeen-Nederlandse samenwerking; dat de afdelingen een scholings- en vormingstaak hebben; dat de werk- en stuurgroepen adviezen dienen te formuleren die eventueel als ANV-standpunt naar buiten kunnen worden gebracht; en dat Neerlandia qua opmaak en redactie dient gemoderniseerd.

Het eigenlijke thema van de conferentie werd vervolgens behandeld door de heer Raskin: is de slogan ‘Vlaanderen eerst’ voor een algemeen-Nederlandse vereniging aanvaardbaar, en zo ja, hoe moet hij begrepen worden? Hij pleitte ervoor de slogan enkel voor binnenlands gebruik in België te reserveren, en de ruime context van het Europa na 1922 niet uit het oog te verliezen. Voorts is er niet ‘één Nederlandse cultuureenheid’, wel één Nederlandse taal en cultureel hoogstens ‘eenheid in verscheidenheid’. De stellingen van de heren Kits Nieuwenkamp en Raskin werden ter bespreking aan de aanwezigen voorgelegd. Tot slot van de conferentie sprak Havenschepen J. Devroe het gezelschap toe tijdens een receptie ten stadhuize.

Hoofdbestuur ANV

Op de algemene vergadering van het ANV gehouden op 18 juni 1988 te Roosendaal, zijn twee herkiesbare leden van het hoofdbestuur opnieuw en vier nieuwe leden verkozen. Het hoofdbestuur is thans als volgt samengesteld:

Dhr. D. Aronson

Dhr. prof. dr. S.W. Couwenberg

Mw. prof. dr. A. Deprez

Dhr. G. Dutry *

Mw. prof. dr. M. van Haegendoren

Dhr. dr. P.H. Jongbloet

Dhr. drs. J.L.M. Kits Nieuwenkamp *

Dhr. P.M. Klaassen

Dhr. F.A.L. Kortie

Dhr. D. Metsu

Dhr. H.J. Neeleman *

Dhr. mr. E.J. Raskin *

Dhr. E. Ruysschaert

Dhr. E. Schepens

Dhr. H.A.P.M. Schel

Dhr. B. Vanhaverbeke

Dhr. dr. W. Vanden Steene *

Dhr. drs. M. van der Velden

Dhr. G.P. de Verrewaere

Dhr. dr. H.J. Waltmans *

Dhr. E. Wieme

* = lid van het dagelijks bestuur.

Concrete dossiers

Ter verwelkoming van de deelnemers aan de ANV-Conferentie van 4 juni 1988 in het Antwerpse stadhuis, hield Schepen van de Haven Jan Devroe de volgende toespraak: ‘Het is een aangenaam voorrecht namens het College het bestuur van het Algemeen Nederlands Verbond welkom te heten in het

[p. 199]

hart van de Nederlanden, in Antwerpen, dicht bij het hart van Europa, Brussel, naar aanleiding van zijn jaarlijkse verbondsconferentie.

Het is vanzelfsprekend dat de Antwerpse gemeenschap en ook de stad Antwerpen ten volle de doelstellingen onderschrijven van het Algemeen Nederlands Verbond, waar dit verbond wil streven naar de instandhouding en de bevordering van de Nederlandse taal en cultuur die wel én in taal, én in cultuur én in gedragswijze veel essentiële verschillen vertonen, maar toch hun eenheid blijven behouden.

Naar aanleiding van uw niet zo gebruikelijk bezoek aan Antwerpen en het Antwerps stadhuis, zou veel kunnen gemijmerd worden over het verleden, het heden, de toekomst en de relatie tussen Antwerpen, Vlaanderen en Nederland.

Hier toch is in 1585 in feite de scheiding der Nederlanden voltrokken na de val van Antwerpen, met daaraan gevoegd de pijnlijke sluiting van de Schelde: bij de heropening waren wij zo verheugd dat wij meteen een standbeeld hebben opgezet om dit te vieren.

De binding tussen Antwerpen en de Nederlanden moge ook blijken uit het feit dat hier nog steeds de beeltenis prijkt van Willem van Oranje, dit in een raam van het stadhuis, het Parlement van de Antwerpse democratie.

Waar uw vereniging kennelijk op een ietwat filosofisch vragende wijze bezig is met het motto Vlaanderen eerst, zijn wij geneigd om van hieruit, de havenstad en de Metropool, de vraag te stellen naar het Europa dat komende is.

Op 40 km afstand van Brussel, dat niet alleen onze voorstad is, maar ook de hoofdstad van de E.E.G., zien wij onze toekomst als het distributiecentrum van Europa, de toegangspoort niet alleen tot Vlaanderen, maar tot heel Europa.

Ik geloof dat wij allen ons aan deze toekomst moeten gaan aanpassen en ik geloof dat dit best zou geschieden in onderlinge overeenstemming.

Vanuit Nederland hoor ik stemmen opgaan over een grotere samenwerking tussen de Beneluxhavens onderling. Dit is een nieuw geluid dat vanzelfsprekend uitermate positief is.

Maar we moeten daarbij wel weten dat er nog enkele kleine problemen hangende zijn en reeds lange tijd: het gaat om de verdieping van de Schelde, waarvan wij de indruk hebben dat het ons niet gegund wordt, het gaat over de aanleg van een bulderbaan aan het vliegveld van Beek in Limburg, het gaat over de aanleg van de T.G.V. waarvan het toch een gemiste kans zou zijn dat de T.G.V.-lijn zou ophouden aan Antwerpen en niet zou doorgetrokken worden naar Nederland, omdat wij er niet zouden in slagen onze onderlinge geschilpunten en moeilijkheden op te lossen.

Maar laat ons vooral optimistisch zijn.

Uw vereniging die in 1895 is gesticht, laat zien en toont aan dat een samenwerking over de grenzen heen mogelijk is en blijvend kan zijn.

Naar ons oordeel moet deze samenwerking stoelen niet alleen op hoog verheven gevoelens van vriendschap, doch ook en daarbij horen wij ons enigszins aan te passen aan de concrete Nederlandse handelsgeest, op het klaar en duidelijk doorpraten van probleemdossiers om ook hieraan een oplossing te geven.

Zeker op taalgebied moeten wij onze toekomst en onze samenwerking hoog houden tegen invloeden van Franse of Engelse taal, die onze taaleigenheid zou kunnen doen verliezen.

Ook op economisch gebied is in het eenwordend Europa een groeiende samenwerking voor de hand liggend en geboden, deze samenwerking is ook mogelijk en ik twijfel er niet aan dat wij, hoe zakelijk besprekingen tussen verschillende belangengroepen ook kunnen zijn, wij talentrijk en vindingrijk genoeg moeten zijn om een gezamenlijke toekomst ook op economisch vlak verder op te bouwen’

ANV-Limburg

Op woensdag 25 mei 1988 organiseerde afdeling Limburg van het ANV een lezing in het Bureau van de Culturele Raad te Maastricht. Oorspronkelijk zou het woord gevoerd worden door Drs. Joris Dedeurwaerder van Zottegem, griffier van de Vlaams-Nederlandse Commissie bij de Taalunie, met als thema: ‘De Vlaams-Nederlandse samenwerking. Geschiedenis, stand van zaken, visies op de toekomst’.

In extremis diende de heer Dedeurwaerder echter forfait te geven. Hij werd vervangen door Prof. Dr. J. Wilmots, hoogleraar aan de Economische Hogeschool te Hasselt. Als gereputeerd Neerlandicus en oud-voorzitter van de vereniging van leraren Nederlands in het buitenland, richtte de heer Wilmots zijn aandacht op de problematiek van het éne Nederlands, binnen het kader van de Zuid- en Noordnederlandse varianten. Zijn lezing was concreet en bijzonder spiritueel. leder der aanwezigen toonde zich achteraf uiterst tevreden.

Inmiddels concentreert het bestuur al zijn aandacht op de vermeerdering van het aantal leden en op de academische zitting, die n.a.v. de herdenking van 150 jaar scheiding der beide Limburgen op zaterdag 24 september e.k. in de Landskommanderij kasteel Alden Biezen wordt georganiseerd. Het programma van deze zitting ziet er uit als volgt:

14u30: Verwelkoming door mr. E.J. Raskin, voorzitter Vlaanderen van het ANV.

14u40: Lezing door Dr. G. Verbeet (Maastricht): ‘150 jaar beide Limburgen. Een historische terugblik in de Nederlanden op weg naar het Europa van morgen’.

15u20: Muzikaal intermezzo.

15.30: Lezing door Dr. A.J. Vermeersch (Knokke): ‘Scheiding en vervreemding der Nederlanden van 1585 over 1830 tot nu. Een visie op de toekomst’.

16u10: Tweede muzikaal intermezzo.

16u20: Vraagstelling.

17u00: Receptie aangeboden door het Gemeentebestuur van Bilzen.

Wie deze academische zitting wenst bij te wonen, is van harte welkom. Voor meer inlichtingen kan men terecht op de ANV-secretariaten.

Topjournalist 1987

Voor de veertiende, tevens laatste maal, heeft het ANV de wedstrijd Topjournalist georganiseerd.

Aanvankelijk werd vastgesteld dat de ingezonden werkstukken veeleer ‘opstellen’ in de traditionele onderwijs-zin waren, dan journalistieke artikelen. In de loop der jaren - mede onder invloed van een scherper geformuleerde opdracht - zijn de deelnemers/sters zich gaan verplaatsen in het journalistieke ambt.

Overzien we de bijdragen, dan wordt duidelijk, dat verhoudingsgewijs - vaak ook in absolute zin - de bijdragen uit Vlaanderen talrijker waren dan de inzendingen uit Nederland. Vermoed mag worden, dat de school, resp. de lera(a)r(es) Nederlands in Vlaanderen een stimulerende rol heeft gespeeld.

Wil men per se de eigenheid van de Vlaamse, resp. Nederlandse inzendingen onderstrepen, dan viel op, dat de Vlaamse bijdragen doorgaans systematischer waren opgezet; de structuur van de bijdragen was sterker te onderkennen dan die in de

[p. 200]

Nederlandse bijdragen. Het klimaat waarin het onderwijs wordt gegeven, klonk door in de ingeleverde produkten.

Aanvankelijk was ook aan zinswending, resp. woordgebruik de herkomst van de bijdragen vast te stellen. Aanvankelijk, want duidelijk is nù, dat het taalgebruik aan beide zijden van de staatsgrens naar elkaar toegegroeid is. Uiteraard heeft de (gemengde Vlaams-Nederlandse) jury slechts op goed of fout taalgebruik gelet en daarbij zeker niet het ‘Hollands’ als norm gehanteerd.

Nogmaals: wil men persé een onderscheid maken, dan zou statistisch aanwijsbaar kunnen zijn, dat de Nederlandse inzenders het te behandelen onderwerp verder van huis zochten, dan de Vlaamse inzendingen. Om onduidelijke redenen moest de jury vaststellen dat de inzendingen per jaar kwalitatief sterk verschilden. Gelet op de kwaliteit, leverde deze laatste wedstrijd zeer goede inzendingen op. Het was voor de jury dan ook vaak zeer moeilijk om een keuze te maken bij het toekennen van de prijzen. Dit moge tot troost strekken voor de velen wier bijdragen niet bekroond zijn.

Het ANV heeft besloten om de wedstrijd TOPJOURNALIST om te zetten in een wedstrijd tussen jonge (aankomende) journalisten (tot 25 jaar) waarbij het te behandelen thema niet langer vrij is, maar bepaald wordt door de verhouding Nederland- Vlaanderen.

Dank aan hen die gedurende de veertien wedstrijden deel hebben uitgemaakt van de respectieve jury's, te weten: V. de Donder, G. Durnez, G. Groothoff, C.A.M. Middelhof, W. van Dongen, C. Goossens, J. Lambrecht, J. Reinboud en J. Verdonck.

Voor Topjournalist 1987 ging de eerste prijs in de categorie 12, 13 en 14 jaar naar Anne Richt Hannema uit Wommels. Tweede werd Tanja Paulusse uit Doetinchem en derde Sebastiaan Smits uit Zoetermeer. Eervolle vermeldingen waren er voor Debbie Rekkers (Waalwijk), Steven Rotsaert (Koksijde) en Bart Vandergucht (Dworp-Beersel).

In de categorie 15, 16 en 17 jaar deelt Marnix van Esbroeck uit Mechelen de eerste prijs met Ali Marzouki uit Den Haag. De tweede prijs is voor Saskia Hölscher (Schiedam) en de derde prijs voor Patricia Populier (Antwerpen). Eervolle vermeldingen waren voor Martijn de Bont (Den Bosch), Helga van Kooten (Harmelen) en Karen de Dycker (Schoten).

In de categorie 18, 19 en 20 jaar was de eerste prijs voor Ingrid Vermeulen uit Temse. Jetteke van Wijk (Rijswijk) sleepte de tweede prijs in de wacht en Sander Thoenes (Enschede) de derde.

Eervolle vermeldingen waren er voor Leonard Blom (Oudenbosch), Mimi Dekker (Zwolle), Saskia van Rijnswou (Amstelveen) en Bart Vanegeren (Kontich).