Neerlandia. Jaargang 91

[p. 172]

Spiegel Zuid

Benoemingen met een kleurtje

Dat er in oppositiekringen met de regelmaat van de klok fors uitgehaald wordt naar het personeelsbeleid van de Brusselse bewindslieden hoeft niet te verbazen. Heel wat interessante banen (zoals die van secretaris-generaal op een of ander departement. magistraat, arrondissementscommissaris...) worden niet in de laatste plaats op basis van de partijpolitieke kleur van de kandidaten begeven. Het verschijnsel doet zich overigens niet uitsluitend voor op het niveau van de zogenaamde ‘topbenoemingen’. Politieke benoemingen dus. Slagvaardigheid op dit beleidsterrein kan geen enkele regering ontzegd worden. Naderende verkiezingen of dreigende regeringscrises zijn periodes van grote carrière-onzekerheid voor veel kabinetsmedewerkers van de bewindslui. In België is het gebruikelijk dat ministers en staatssecretarissen er ieder een eigen hofhouding van vaak tientallen persoonlijke medewerkers op nahouden. Moet een minister het veld ruimen, dan ook zijn medewerkers. Via een vlotte politieke benoeming in een al of niet toevallig vrijkomend ambt wordt niet zelden de carrière van een trouwe kabinetsmedewerker veilig gesteld.

Ongenoegen

Men kan zich afvragen wat het maatschappelijk nut is van een partijpolitiek selectiecriterium als het erom gaat het staatsapparaat te bemannen (komt de juiste man nog wel op de juiste plaats?...).

Interessanter is het in te gaan op het al geconstateerde oppositionele ongenoegen. Waardoor worden de critici gedreven: door hoge opvattingen over praktisch politieke etiek? Of gewoon door de overweging dat door het langdurig handhaven van eenzelfde regeringscoalitie elke mogelijkheid tot compensatie achterwege blijft? Niet meeregeren betekent niet meebenoemen. De oppositiekuur van de socialisten duurt uitzonderlijk lang: nu al een zestal jaar. Eén keer eerder zijn ze voor zo'n lange periode van regeermacht uitgesloten geweest, maar die periode ligt bijna een halve eeuw achter ons.

Dat heel wat ambtelijke sleutelposities nu systematisch ingenomen worden door liberalen en christendemocraten kan de socialisten onmogelijk onberoerd laten.

Inhaal-manoeuvre

Het spreekt dus vanzelf: zodra de liberalen uit de regeringsboot vallen en de socialisten weer binnenboord geholpen zijn (een bekend procédé: Belgische christendemocraten houden er net als hun Nederlandse geestesgenoten een soort lood-om oud-ijzerfilosofie op na als 't gaat om de keuze van een coalitiepartner) krijgen de laatsten weer alle middelen in handen die toelaten tot een gemakkelijk te rechtvaardigen ‘inhaaloperatie’ over te gaan.

Volksunievoorzitter Jaak Gabriëls mag blij zijn als hij bij die gelegenheid géén boze brief naar een vooraanstaande socialistische minister hoeft te sturen, zoals hij er deze herfst wel een schreef naar de jonge liberale vice-premier Guy Verhofstadt.

Familie

Gabriëls stelde vast dat in een relatief kort tijdsbestek een reeks bloed- en aanverwanten van liberale prominenten voor ambten in de rechterlijke macht in aanmerking bleek te komen. Die schijn van bezorgdheid voor eigen familie schoot de Volksunie-voorzitter in het verkeerde keelgat. Verhofstadt ontving van hem een brief op poten. In niet al te eerbiedige taal. Gabriëls schreef de bewindsman letterlijk ‘ik word kotsmisselijk van dit gedoe’. De liberale PVV reageerde op Gabriëls' verhaal met het verspreiden van een lijst over gelijkaardige ‘familiale’ benoemingen in de magistratuur, maar dan bij de christendemocratische CVP.

In de gesignaleerde benoemingenreeks is een verschuiving vast te stellen van het kiezen op basis van partijkleur alléén naar regelrecht nepotisme: het benoemen van familieleden. Een en ander maakt dat volgens Gabriëls de klok weer eeuwen teruggezet wordt: ‘Toen werden zelfs de buitenechtelijke zonen met een mooi postje bedacht, desnoods kregen zij een bisschopszetel toegewezen’. De Standaard concludeerde ‘dat een partijkaart niet meer volstaat voor een benoeming in de magistratuur, maar dat men best ook een stamboom of een trouwboek bij zijn kandidatuur voegt’.

Spuigaten

Niet alleen de oppositie verfoeit de politieke benoemingen. De Gentse hoogleraar Marcel Storme, ooit senator voor de CVP en tegenwoordig voorzitter van de Vlaamse Juristen Vereniging, toont zich zeer verontrust over de gang van zaken. Hij verzocht justitieminister Gol een half jaar geleden schriftelijk om een gesprek met het VJV-bestuur over de eenzijdig gekleurde benoemingen in de rechterlijke macht. Minister Gol reageerde niet eens. Zelfs een ontvangstbevestiging kon er niet af. Ook 'n herinneringsbrief lijkt onbeantwoord te blijven.

Voor wie nu mocht denken dat Brussel doof is: de bezorgdheid om de verregaande politisering van het gehele ambtenarenapparaat leeft ook op het niveau van de regering. ‘Een de spuigaten uitgelopen schande’ noteerde de Nederlandse Volkskrant uit de mond van minister van Financiën Marc Eyskens. Hij is ontevreden over het partijgekleurd benoemen: ‘Politisering en bureaucratisering tasten het openbaar ambt aan in zijn geloofwaardigheid en doelmatigheid. De ambtenaren zonder partijpolitieke binding, de echte civil servant, kennen we bijna niet meer’.

Kritiek alom. Kritiek van de oppositie, kritiek uit de juristenwereld, kritiek van een minister. Op veranderingen wordt blijkbaar door velen gehoopt.

Niemand verwacht ze.

Adriaan OVERBEEKE

St.-Walburgakerk - Oudenaarde