Neerlandia. Jaargang 89

[p. 68]

F. van Leeuwen: Oproep uit Nederland

Het is mij onmogelijk, Dames en Heren, anders dan in licht-ironiserende toon te spreken over het onderwerp dat dit gezelschap - althans de verre voorvaderen ervan - formeel bezighoudt sinds 1849 (dus achttien honderd negen-en-veertig) en waarover wij ons nu omstandig voor de 39ste keer buigen: de culturele integratie, of beter reïntegratie, of realistischer: desintegratie van Vlaanderen en Nederland.

Het is al niet zonder ironie, dat namens Nederland hier iemand staat die thuis is in Maastricht en die derhalve een beduidend zuidelijker Europeaan is, dan verreweg de meeste Vlamingen, inclusief de Franse!

Dit betekent, dat ik bij een bezoek aan Amsterdam soortgelijke ervaringen van vervreemding, depaysement, ontheemding onderga, als de doorsnee Vlaming. En net als de Vlaming houd ik dan keurig de schone schijn op, als ware er niets aan de hand.

Ik denk, dat wij dit 'ns moeten doorbréken.

Daarbij komt mij dat verhaal in gedachten van de twee Asjkenaziem, twee uit Duitsland afkomstige Joden, die in de jaren dertig om evidente redenen geemigreerd waren naar de Verenigde Staten van Noord-Amerika. (En Joden zijn - helaas - grote experts in het depaysement.)

Het was hen beiden, Sam en Moos, materieel niet slecht vergaan, maar toen zij elkaar na enige jaren in New York ontmoetten, viel deze onthullende conversatie te registreren:

Moos tegen Sam: ‘But Sam, you look so glum! Are you not happy?’

En het antwoord van Sam: ‘Of course I am happy. I am VERY happy... but not at all glucklich!!’

Wanneer zullen wij - 20 miljoen Nederlands-sprekenden - 'ns ophouden te roepen dat wij happy met elkaar zijn. Hoelang blijven wij nog allerlei narigheid en onzin tolereren, die verhinderen, dat wij ‘glücklich’ worden met elkaar? Want dat zijn wij niet als we bij elkaar over de vloer komen.

De Vlaming lijdt in Amsterdam toch veelal onder onbehouwen Hollandse verwaandheid en verwatenheid. (En als Maastrichtenaar kan ik goed met hem meevoelen). Omgekeerd gaat de doorsnee Hollander in Antwerpen reddeloos ten onder aan het vriendelijk en welwillend ogende, maar uiterst virtuoos en effectief Vlaams wantrouwen.

De situatie, is niet uniek in de cultuurgeschiedenis, al menen wij dat doorgaans in onze ad-hoc-ellende. Zij is zelfs eerder normaal en daaruit kunnen wij enige troost putten.

Ik denk, dat een Vlaming in Amsterdam ten prooi valt aan dezelfde ervaringen en emoties als - om nu maar 'ns een heel mooi voorbeeld te kiezen - de Kretenzer, die 20 eeuwen geleden voet aan wal zette op de Griekse Peloponesos.

Als ik die situatie in wat grove contouren mag schetsen, dan gaat het om een man, die komt van een eiland, waar de steden geen muren hebben en de smeden nauwelijks wapens maken. Aantrekkelijke en zelfs uiterst modebewuste vrouwen waren de priesteressen van zijn godsdienst. In warme, aardse grotten huisden de Godinnen van deze religie. In de liturgie ging het om het spelen met een stier, niet om het doden van dat dier. Daarom was de Kretensische stier zo, dat het meisje Europa niet schroomde om op zijn rug te gaan zitten (met de U bekende, vérgaande gevolgen vandien, want waar we het over hebben is de genesis van de Europese cultuur).

Maar de Minolsche Kretenzer-in-kwestie komt dus op het noordelijke Vasteland meteen op de kille tocht te staan, die van de Berg Olympus komt, waar hoog

[p. 69]

in de wolken mannen zetelen als Goden met àl de hun eigen agressie, die onverwijld bliksems slingeren naar alles dat hen onwelgevallig is.

Ik zie de Schok-der-Herkenning door U varen en haast mij te benadrukken, dat alles wat wij nu - als erfgenamen van dat meisje Europa - waardevol achten en proberen te handhaven en uit te breiden, wezenlijk een mengprodukt is van wat er ontstond in die warme vrouwelijke grotten van Kreta EN op die koele, mannelijke hoogten van de Olympos.

Ik zou deze antieke Noord-Zuid-confrontatie graag in detail uitwerken, maar moet mij omwille van de tijd en de pragmatiek beperken tot het hier en nu.

Wij maken ons immers met z'n allen op, Dames en Heren, om naar de Brakke Grond in Amsterdam te trekken. Ik roep U op van deze Brakke Grond een Mykene te maken!

Want wat was de Stadstaat Mykene op de Peloponnesos?

Het was de plek, waar de Kretensische zuidelijkheid zeer vaste voet kreeg op het noordelijke Vasteland. En zo werd het de smeltkroes, waar de klassieke cultuur uit te voorschijn kwam.

Maar nu word ik heel praktisch en prozaïsch.

Mykene was ook de plaats, waar de Trojaanse Oorlog bekokstoofd werd.

Wanneer ik U oproep van de Brakke Grond een nieuw Mykene te maken, dan bedoel ik dit inclusief een nieuwe Trojaanse Oorlog.

38 Algemeen-Nederlandse Congressen lang zijn wij vriendelijk tegen elkaar geweest. Wij hebben welwillende intentieverklaringen afgelegd die niet echt tot iets verplichtten en slechts lippendienst bewezen aan dat doel van de culturele integratie.

Dit doel is nu dringender dan ooit! Internationaal gezien worden wij overspoeld door een vaak bedenkelijke wancultuur. Economisch gezien wordt het in onze landen steeds moeilijker iets op touw te zetten voor het ‘superflu indispensable’, dat cultuur heet. Wanneer wij nu niet hutje bij mudje leggen, kunnen we de zaak wel schudden.

Alle hutjes en mudjes aan geld en talent, waarover wij met z'n 20 miljoenen beschikken, moeten nu maar eens op tafel komen. En dan moeten er zakelijke contracten gesloten worden, waaraan we elkaar keihard kunnen houden. Alleen op die manier kunnen wij alles waar maken, waarvan wij nu voor de 39ste keer gaan zeggen, dat het moet.

Ik ga U de lange lijst niet opsommen. Het gaat van grote en gewichtige zaken als een Taalunie, die inhoud moet krijgen, tot frivoliteiten, zoals de videoband die de universiteit van Leuven wil opsturen naar de universiteit van Leiden. En dat lukt niet, want zelfs dit soort onzin hebben wij nog niet eens behoorlijk geregeld. Ik zeg u: het is bijwijlen tussen Vlaanderen en Nederland van den gekke.

Alleen een nieuwe Trojaanse Oorlog kan ons redden (en eenr Vlaams dichter kan daar terloops een meesterwerk over schrijven en het hoeft deze keer niet per se Claus te wezen).

Overigens zullen er, wanneer deze oorlog uitgewoed is, net zoals er nog vele soorten Grieken zijn, ook Hollanders en Vlamingen blijven. Gelukkig! Wij kunnen dus de alleszins spannende discussies voortzetten over vragen of Rembrandt (e tutti quanti) superieur is aan Rubens (e tutti quanti) en of - zelfs als dat zo zijn moge - dan toch niet het vrouwentype Mevrouw Hélène Fourment te prefereren valt boven het type Mevrouw H. Stoffels.

(Zo gecompliceerd liggen de zaken nu eenmaal, gelukkig... en vergeten wij niet dat ook de Trojaanse Oorlog voor een niet gering deel om vrouwen ging.) Op die manier kom ik dan terloops ook aan mijn laatste metafoor, waarmee ik dit verhaal krachtig hoop te besluiten.

Waar het mij om gaat is dit: Het Voorspel heeft nu lang genoeg geduurd. Komen wii - voordat ons de zin definitief vergaat - tot de DAAD!

Fred VAN LEEUWEN is staffunctionaris van de N.O.S. en secretaris van de werkgroep Radio Delta.