Neerlandia. Jaargang 89

[p. 48]

Wettelijke voorschriften met betrekking tot produktinformatie in het Nederlands
Een kwestie van geleidelijkheid

Binnen ons taalgebied worden we, bij het kopen van artikelen, geregeld geconfronteerd met inhoudsbeschrijvingen, gebruiksaanwijzingen, garantiebepalingen en veiligheidsvoorschriften die gesteld zijn in een vreemde taal.

Vaak wordt de Engelse, Duitse of Franse taal gebruikt, soms ook het Japans of het Chinees.

Er zijn fabrikanten die informatie in verscheidene talen verstrekken. Ook bij Europese fabrikanten ontbreekt in die gevallen nogal eens een nederlandstalige tekst, terwijl die soms wel in de talen van (veel) kleinere taalgebieden (Zweeds, Noors, Fins, Grieks, e.d.) wordt vermeld.

De consumenten binnen ons taalgebied (ruim twintig miljoen) hebben volgens ons recht op produktinformatie in goed begrijpelijk Nederlands.

Het door onze landen stellen van eisen met betrekking tot produktinformatie bij geïmporteerde produkten zou echter een belemmering van het vrije verkeer van goederen kunnen betekenen en dat kan problemen geven vanwege internationale verdragen (GATT en EEG) waaraan onze landen zich gebonden hebben. Zo bepaalt artikel 30 EEG, dat alle maatregelen van gelijke werking als kwantitatieve invoerbeperkingen verboden zijn.

Uit recente uitspraken van het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen valt af te leiden dat handelsbelemmeringen, die uit nationale wettelijke maatregelen voortvloeien, slechts kunnen worden aanvaard voor zover deze regelingen:

-	noodzakelijk zijn om te voldoen aan dwingende eisen (volksgezondheid, bescherming van de consument en van het milieu, eerlijk handelsverkeer, enz...);
-	zijn gericht op een doel van algemeen belang waarvan het karakter zo dwingend is, dat het een uitzondering op een fundamentele regel van het Verdrag, zoals het vrije verkeer van goederen, rechtvaardigt;
-	de wezenlijke garantie vormen voor het bereiken van een dergelijk doel, dat wil zeggen het meest passende middel dat tevens het handelsverkeer het minst belemmert.

Nationale eisen met betrekking tot produktinformatie mogen enerzijds niet strijdig zijn met het EG-verdrag, anderzijds dringt de EG er bij de nationale overheden op aan om binnen de EG-richtlijnen tot (nationale) wetgeving te komen op het gebied van produktinformatie.

De situatie in Nederland

In Nederland is er - ter uitvoering van de richtlijn van de Raad van de Europese Gemeenschappen van 18 december 1978 betreffende de onderlinge aanpassing van de wetgevingen der Lid-Staten inzake etikettering en presentatie van levensmiddelen bestemd voor de eindgebruiker alsmede inzake daarvoor gemaakte reclame - door de ministeries van Volksgezondheid en Milieuhygiëne, Landbouw en Visserij en Economische Zaken het Algemeen Aanduidingenbesluit opgesteld. Het is als Koninklijk Besluit (10 september 1981) met ingang van 23 december 1982 in werking getreden. Dit besluit bepaalt, dat van voorverpakte eetof drinkwaar dienen te worden vermeld:

-	een benaming waaruit de aard of samenstelling van de waar blijkt (of een benaming betreffende de soort van de waar, of de algemeen gebruikelijke benaming);
-	een aanduiding aangevende de toestand waarin de waar zich bevindt of de behandeling die deze heeft ondergaan, indien zonder een dergelijke aanduiding een verkeerde indruk wordt of kan worden gewekt;
-	een lijst van ingrediënten;
-	het alcoholgehalte;
-	de datum van minimale houdbaarheid;
-	een aanwijzing omtrent de bewaring en het gebruik;
-	een aanduiding betreffende de produktiepartij;
-	gegevens omtrent de producent, verpakker of verkoper;
-	de plaats van oorsprong of herkomst.

Artikel 16, lid 6 stelt onder andere dat bedoelde aanduidingen in de Nederlandse taal moeten worden aangebracht en gemakkelijk moeten zijn te begrijpen.

Artikel 16, lid 7 bepaalt dat de benaming van het produkt in een vreemde taal kan worden aangebracht mits die aanduiding algemeen gebruikelijk is.

Het Algemeen Aanduidingenbesluit is een onderdeel van de Warenwet.

Binnen het wettelijk kader van de Warenwet, zal, aansluitend op richtlijnen van de EG, een meeromvattend produktinformatiebeleid niet-levensmiddelen worden opgesteld.

Voor verschillende categorieën van nietlevensmiddelen bestaan per categorie uitgewerkte etiketteringsregelen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij aerosolen, behangsel, cosmetica, gasmaskers, gasslangen, glasartikelen, helmen, redding- en zwemvesten, speelgoed, textielartikelen, vulsel, vuurwerk en wasmiddelen.

In zijn algemeenheid zijn er in de niet-levensmiddelensfeer weinig eisen gesteld aan inhoud en vorm van de aanduiding in vergelijking met de verplichte aanduiding in het Nederlands van levensmiddelen. De regels die uitgestippeld worden ten aanzien van de aanduiding zijn in de meeste gevallen gemaakt vanwege implicaties voor gezondheid en veiligheid, soms in het belang van de eerlijkheid in de handel.

In een aantal gevallen wordt geëist, dat de aanduiding duidelijk en in goed Nederlands vermeld staat, bijvoorbeeld in het Speelgoedbesluit, het Textielartikelenbesluit, het Vulselbesluit en het Redding- en Zwemvestenbesluit.

Bij bepaalde produkten, waar het veiligheids-c.q. het gezondheidsaspekt een zeer voorname plaats inneemt zoals elektrische huishoudelijke apparaten, medicijnen en dergelijke zijn in verschillende Nederlandse wetten regels gesteld aan de aanduiding (bijvoorbeeld Elektriciteitswet, Wet op de Geneesmiddelenvoorziening).

Op basis van een advies van de Sociaal-Economische Raad (SER) heeft de regering een actieplan produktinformatiebeleid niet-levensmiddelen opgesteld, dat op 30 december 1983 is aangeboden aan de Tweede Kamer der Staten Generaal.

Met betrekking tot het produktinformatiebeleid staat met name de Warenwet centraal. In het kader van dit actieplan zal mogelijk in 1984 worden gestart met een aantal activiteiten. Zo zullen een aantal werkgroepen produktinformatiebeleid gaan voorbereiden.

Uitgangspunt daarbij is, dat organisaties van bedrijfsleven en consumenten zoveel mogelijk in onderling overleg tot verbetering van produktinformatie komen. De Nederlandse regering is voornemens om met betrekking tot een aantal gegevens (zoals een nederlandstalig gebruiks- en onderhoudsvoorschrift, het adres van de producent of verpakker, de hoeveelheid) een wettelijke verplichting op te leggen. Ze neemt als algemeen standpunt in, dat de noodzaak om in het kader van wetgeving verdergaande regelingen op te stellen afhankelijk is van de op basis van vrijwilligheid te maken vorderingen.

Getracht zal worden behoeften aan een structuur, waarbinnen ondernemers en con-

[p. 49]

sumentenorganisaties vraagstukken op het terrein van de produktinformatie kunnen bespreken, vorm te geven binnen de Commissie voor Consumentenaangelegenheden van de Sociaal-Economische Raad.

In Nederland houden de Keuringsdiensten van Waren (van het ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur) toezicht op de naleving van de Warenwet. Overtredingen van de Warenwet vallen onder de Wet Economische Delicten.

In Nederland kunnen consumenten met klachten met betrekking tot produktinformatie zich wenden tot de consumentenorganisaties of de Keuringsdiensten van Waren.

Op zestien plaatsen in Nederland treft men een Keuringsdienst aan (naast Den Haag, Prinsengracht 50, tel. [phone], ook in Alkmaar, Amsterdam, Assen, Dordrecht, Enschede, Goes, Groningen, Haarlem, 's-Hertogenbosch, Leeuwarden, Maastricht, Nijmegen, Rotterdam, Utrecht en Zutphen).

De situatie in België/Vlaanderen

Zoals in Nederland besteedde men ook in België de nodige aandacht aan de etikettering op voorverpakte levensmiddelen.

In het Belgisch Staatsblad van 11 oktober 1980 verscheen het Koninklijk Besluit van 2 oktober 1980, betreffende de etikettering van voorverpakte levensmiddelen.

De bepalingen van dit besluit zijn van toepassing op voorverpakte voedingsmiddelen die in de handel gebracht worden voor de levering aan de verbruiker of de gebruiker. In paragraaf 3 (artikel 1) heeft men het ondermeer over de begrippen:

a) verbruiker;

b) gebruiker;

c) etikettering: de vermeldingen, aanwijzingen, warenmerken, afbeeldingen en tekens, die betrekking hebben op een voedingsmiddel en voorkomen op enig verpakkingsmiddel, document, schriftstuk, etiket, band of label, dat (die) bij dit voedingsmiddel is gevoegd of daarop betrekking heeft;

d) voorverpakt voedingsmiddel: de verkoopeenheid die bestaat uit een voedingsmiddel en de verpakking waarin dit, alvorens tot verkoop te worden aangeboden, is verpakt, waarbij de verpakking het voedingsmiddel geheel of ten dele kan bedekken, maar zodanig dat de inhoud niet kan worden veranderd zonder dat de verpakking wordt geopend of aangetast;

e) ingrediënt: iedere stof, met inbegrip van de toevoegsels, die bij de fabricage of bereiding van een voedingsmiddel wordt gebruikt en die in het eindprodukt, eventueel in gewijzigde vorm, nog aanwezig is;

f) datum van minimale houdbaarheid;

g) opgietvloeistof;

h) nettohoeveelheid.

De opgesomde punten worden uitvoerig behandeld in de artikelen 3 tot en met 7.

Volgens artikel 10 moeten volgende vermeldingen:

-	de verkoopbenaming;
-	de lijst van ingrediënten;
-	de datum van minimale houdbaarheid;
-	de bijzondere bewaarvoorschriften en gebruiksvoorwaarden;
-	de naam of de handelsnaam en het adres van de fabrikant of van de verpakker of van een in één van de Lidstaten van de Europese Gemeenschappen gevestigde verkoper;
-	een gebruiksaanwijzing, indien het voedingsmiddel zonder gebruiksaanwijzing niet behoorlijk kan worden gebruikt;
-	de plaats van oorsprong of herkomst, indien het weglaten daarvan de verbruiker zou kunnen misleiden in verband met de werkelijke oorsprong of herkomst van het voedingsmiddel;
-	de nettohoeveelheid;
-	alsook die voorgeschreven door de bijzondere reglementering - tenminste gesteld in de taal of de talen van het taalgebied waar de voedingsmiddelen te koop gesteld worden.

In België zijn de minister voor Economische Zaken en de staatssecretarissen voor Volksgezondheid (Leefmilieu en Landbouw) verantwoordelijk voor de toepassing en de controle van hogergenoemd koninklijk besluit.

Het Koninklijk Besluit van 29 juni 1981 betreffende de informatie, door middel van etikettering over het energieverbruik in de huishouding gebruikte apparaten stelt ondermeer dat de fabrikanten of importeurs ervoor dienen te zorgen dat de vermeldingen die overeenkomstig dit besluit op de etiketten worden aangebracht, minstens gesteld zijn in de taal of de talen van het taalgebied waar de produkten te koop worden gesteld.

Voor wat de specifieke taalvoorschriften voor de produkten van de spitstechnologie betreft, is er geen wettelijke regeling. Aangaande de bijsluiters bij geneesmiddelen is artikel 9 (laatste lid) van de wet, d.d. 21 juni 1983, op de geneesmiddelen van toepassing. Hierin wordt bepaald dat elke voorlichting die voor het publiek bestemd is, ten minste in de taal of talen van het gebied waar het medicament wordt afgeleverd, moet gesteld zijn. Krachtens artikel 14 van deze wet treedt die bepaling in werking drie jaar na de inwerkingtreding van deze wet dus vanaf 26 juli 1986, dat wil zeggen dat dan ook het Duits zal moeten gebruikt worden.

Wat men in noord en zuid kan doen

Men kan zich wenden tot de Keuringsdiensten van Waren (in Nederland) of de Economische Algemene Inspectie, de diensten van Landbouw of Volksgezondheid (in België) en natuurlijk ook rechtstreeks tot de producent of importeur.

In de gevallen waar het gaat om het niet of in onvoldoende mate ‘in de Nederlandse taal’ verstrekken van schriftelijke produktinformatie verzoeken we U om de werkgroep Taalgebruik van het Algemeen-Nederlands Verbond (tel. [phone], Lentestraat 47 te 9000 Gent-België) of het Vlaams Komitee voor Brussel (02/511.73.72, Rijkeklarenstraat 45 te 1000 Brussel-België) te informeren of hen te verzoeken aktie te nemen.

Uit het vorenstaande is het duidelijk, dat er slechts in sommige gevallen wettelijke voorschriften bestaan waaraan producenten of importeurs zich moeten houden met betrekking tot produktinformatie. Dit neemt niet weg, dat ook in de gevallen waar een dergelijke basis ontbreekt, het zinvol kan zijn de producent of importeur (eventueel via de werkgroep Taalgebruik) erop te wijzen, dat het een goede zaak of wellicht een noodzaak is, om goede in het Nederlands gestelde, produktinformatie te verstrekken.

H.A.P.M. SCHEL/E. WIEME