Neerlandia. Jaargang 87

[p. 160]

Algemeen-Nederlandse Kroniek

Cultuur

Lucebert bekroond

De ‘Prijs der Nederlandse Letteren’ is door een gezamenlijke Noord- en Zuidnederlandse jury toegekend aan de Amsterdamse schilder-dichter Lucebert (pseudoniem voor Lubertus Jacobus Swaanswijk).

De prijs, waaraan behalve een oorkonde een bedrag van achttienduizend gulden is verbonden, geldt voor het gehele letterkundige oeuvre van de 59-jarige dichter, die de laatste jaren zijn domicilie in Zuid-Spanje heeft.

De ‘Prijs der Nederlandse Letteren’ is in 1956 door België en Nederland gezamenlijk ingesteld en wordt om de drie jaar afwisselend aan een Vlaamse of Nederlandse dichter toegewezen. De Antwerpse, inmiddels overleden dichter Maurice Gilliams ontving de onderscheiding in 1980.

Lucebert werd op 15 september 1924 geboren in Amsterdam. Hij begon als huisschilder en decorateur. Op voorspraak van een journalist mocht hij naar de kunstnijverheidsschool, maar zijn vader haalde hem er na een half jaar weer af. Na de oorlog, waarin hij te werk werd gesteld in een Duitse fabriek, begon hij een carrière als beeldend kunstenaar en sloot zich aan bij de Cobragroep. In 1948 werd zijn werk tentoongesteld in Amsterdam. In 1951 verscheen zijn gedichtenbundel ‘Triangel in de jungle’, gevolgd door ‘De dieren der democratie’. Als dichter hoort hij bij de Vijftigers. Hij kreeg de grote poëzieprijs van de stad Amsterdam, later ook de kleine poëzieprijs voor zijn gedicht ‘De beulen’. In 1964 werden zijn schilderijen op de Biënnale in Venetië bekroond. In 1965 kreeg Lucebert de Constantijn Huygensprijs voor zijn gehele dichtwerk en in 1967 de P.C. Hooftprijs voor poëzie. In 1974 verschenen bij de Bezige Bij zijn ‘Verzamelde gedichten’. Zijn laatste dichtbundel ‘De moerasruiter uit het paradijs’ verscheen eind vorig jaar.

P.C. Hooftprijs voor M. Vasalis

De P.C. Hooftprijs 1982 (poëzie) is toegekend aan de dichteres M. Vasalis - pseudoniem voor mevrouw M. Droogleever Fortuyn-Leenmans. Ze krijgt de onderscheiding, een bedrag van tienduizend gulden, voor haar gehele oeuvre.

Vasalis, geboren op 13 februari 1909 in Den Haag, debuteerde na de beëindiging van haar medische studie, in augustus 1936 in het tijdschrift Groot Nederland met verzen die zij aan haar collega-medicus Simon Vestdijk had voorgelegd. Het debuut werd enthousiast ontvangen.

In 1940 verscheen haar eerste bundel ‘Parken en woestijnen’ (bekroond met de Van der Hoogtprijs) en haar novelle ‘Onweer’. In 1947 de bundel ‘De vogel Phoenix’ en weer zeven jaar later ‘Vergezichten en gezichten’. Afgezien van publicaties in tijdschriften was dat haar laatste bekende produktie. In 1974 ontving Vasalis de Constantijn Huygensprijs.

De zesde internationale talenbeurs te Brussel

Op zaterdag 5 maart 1983 vond op de Heizei te Brussel de zesde Internationale Infobeurs Moderne Talen, kort gezegd: ‘De Internationale Talenbeurs’, plaats. Deze talenbeurs georganiseerd door het Centre d'Animation en Langues te 's-Gravenbrakel mag zich in een toenemende belangstelling verheugen.

Na in 1978 in een aantal legertenten te 's-Gravenbrakel begonnen te zijn, vonden dit jaar meer dan 200 stands een plaats in een grote hal op de Brusselse Heizel. Doel van de beurs is het belang van de kennis van vreemde talen uit te dragen. Daarbij wordt bijzondere aandacht aan de jeugd geschonken. Immers ‘talen bouwen geen muren, ze breken die af’, zoals één van leuzen luidde. Talloze stands geven dan ook voorlichting over talencursussen, niet alleen betreffende het Nederlands en het Frans maar ook over Engels, het Duits, het Spaans en het Esperanto.

Kennis van vreemde talen leidt tot lezen en veel uitgevers maakten van deze gelegenheid gebruik de aandacht te vestigen op hun laatste publicaties. Talenkennis bevordert de contacten over de grenzen zodat ook toeristische voorlichtingsdiensten en reisorganisaties in ruime mate vertegenwoordigd waren.

Maar op de talenbeurs was niet alleen veel te zien, er was ook zeer veel te beleven. Teveel om op te noemen. Wij maken een keuze. Er waren ‘Poëzie-ateliers’ in verschillende talen, maar ook de liefhebber van toneel en kleinkunst kon aan zijn trekken komen. Tijdens een ‘Junior Festival’ konden de bezoekers hun gaven tot uitdrukking brengen terwijl een ‘Speakers Corner’ degenen de gelegenheid gaf die een oordeel over een taal-onderwerp wilden geven.

Het internationale karakter van de talenbeurs werd nog onderstreept door de grote belangstelling van exposanten uit Frankrijk, Duitsland en vooral uit Groot-Brittannië. Daartegenover stak de belangstelling uit Nederland droevig af. Weliswaar waren de Nederlandse Ambassade te Brussel, het Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen en de Dienst voor Toerisme met een stand vertegenwoordigd, maar node misten wij de Nederlandse uitgevers en Nederlandse onderwijsinstellingen, op een enkele uitzondering na.

Terecht was de Visser-Neerlandiaprijs dit jaar toegekend aan het Centre d'Animation en Langues. Het was een goed idee deze prijs op de talenbeurs uit te reiken. Deze uitreiking aan Jean-Pierre Gailliez geschiedde tijdens een feestelijke bijeenkomst in aanwezigheid van tal van autoriteiten door de heer G.R. Piryns, voorzitter A.N.V.-Vlaanderen, die daarover in het vorige nummer van Neerlandia verslag uitbracht.

Reeds nu kan medegedeeld worden dat de volgende talenbeurs op 17 maart 1984 eveneens op de Heizel zal plaats vinden.

Delfts aardewerk in Sint-Omaars

Van 6 mei tot 2 oktober wordt in Sint-Omaars (Saint-Omer) in Frans-Vlaanderen een tentoonstelling georganiseerd onder de titel: ‘Delft, capitale de la faïence’. Zoals bekend is Sint-Omaars nog steeds een belangrijk cultureel centrum. De tentoonstelling werd geopend door de Nederlandse ambassadeur in Frankrijk. De expositie is georganiseerd in het museum Sandelin, dat over een collectie aardewerk en porselein van ongeveer 4.000 stuks beschikt. De conservator van het museum Guy Blazy selecteerde 250 stuks Delfts aardewerk uit het bezit van het museum, dat ten dele afkomstig is van een zekere Henri Dupuis naar wie ook het natuurhistorisch museum in Sint-Omaars is genoemd. De catalogus werd samengesteld door Jan Boyaziglu, een in Parijs werkende Zuidafrikaan, die reeds eerder over Delfts aardewerk publiceerde. Het museum ‘Hôtel Sandelin’ is een gebouw in Lodewijk XVI-stijl, dat ook collecties middeleeuwse kunst bevat: tapijten, hout- en ivoorsculpturen en Vlaamse en Duitse primitieven.

P. KRUG

[p. 161]

Wijnaendts Francken-prijs naar prof. Van Deursen

De Dr. Wijnaendts Francken-prijs 1983 is toegekend aan prof. dr. A.Th. van Deursen (51) voor zijn werk ‘Het Kopergeld van de Gouden Eeuw’.

Deze prijs wordt eens per twee jaar toegekend door de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde voor essays of literaire kritiek, of voor een biografie of een cultuurhistorisch onderwerp.

Van Deursen, hoogleraar in de nieuwe geschiedenis aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, beschrijft in zijn bekroonde werk, een uit vier delen bestaande cyclus ‘het socio-culturele gedrag en voelen van het volk in het gewest Holland ten tijde van de oorlog tegen Spanje volgens in de huidige beoefening van de cultuurgeschiedenis en sociale geschiedenis ontwikkelde methodes en technieken zonder daarbij de verhalende geschiedschrijving als literaire vorm te verwaarlozen’, aldus het juryrapport.

‘Orde van de Vlaamse leeuw’ voor prof. dr. Jan Briers

Op 18 juni werd te Gent aan Prof. dr. Jan Briers, stichter en bezieler van het Festival van Vlaanderen, de ‘Orde van de Vlaamse Leeuw’ uitgereikt. Deze onderscheiding wordt o.m. toegekend voor een consequente en kordate houding in de culturele ontvoogding van de Vlaamse gemeenschap. De Wereldtentoonstelling in 1958 werd de aanleiding tot stichting van het Festival dat in 1959 van start ging. Sindsdien is het Festival van Vlaanderen uitgegroeid tot een Europees ontmoetingsgebeuren voor de liefhebbers van klassieke muziek.

Terecht wees Mr. P. Blomme, juryvoorzitter, erop hoe Briers met het Festival heeft bijgedragen een nieuw publiek tot de muziekcultuur te brengen.

In zijn dankwoord noemde Briers het Festival een ‘creatie van de Vlaamse gemeenschap’. Die gemeenschap moet nu leren er nog beter gebruik van te maken om de uitstraling van Vlaanderen te bevorderen. Onder de vele aanwezigen op de bijeenkomst o.m. de Nederlandse ambassadeur in België C. van der Klaauw, de burgemeester van Gent, J. Monsaert, en afgevaardigden van Cultuurminister K. Poma. Jozef Deleu, een der acht vroegere laureaten van de Orde, sprak de feestrede uit.

Vermindering van toneelsubsidies

De globale subsidie van alle teaters in Vlaanderen is van 426 miljoen in 1982 op 375 miljoen teruggebracht voor 1983.

In 1982 was er reeds een inlevering met 14 procent ten opzichte van 1981.

Deze besparingen, die alle categorieën van gezelschappen treffen, zullen ongetwijfeld zware gevolgen hebben voor de werking en voor het personeel.

De Vlaamse A-gezelschappen KVS, KNS, NTG en KJT zien hun subsidie van 40 tot 30 miljoen terugvallen.

Vele gezelschappen zullen nog net genoeg krijgen om de lonen uit te betalen maar niets meer over hebben voor productie en werking.

Dit zal natuurlijk talrijke ontslagen met zich meebrengen.

Volgens deskundigen kan dit leiden tot 150 afdankingen (momenteel zijn zowat 1.100 mensen in teaters tewerkgesteld).

Guido Geerts lid van de academie

Guido Geerts, professor aan de KUL werd gekozen tot lid van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde ter opvolging van wijlen prof. Henri Draye.

Prof. Geerts is lexicograaf en werkt mee aan de redactie van het ‘Woordenboek der Nederlandse Taal’ waar hij een ruim aandeel in heeft.

Daarnaast verwierf hij bekendheid door zijn analyserende en syntetische studies over de geschiedenis van het Nederlands, de sociolinguïstische situatie in Vlaams-Beigië en de grammatica van het moderne Nederlands.

Nederlandse uitgevers willen leenrecht

Onlangs heeft de KNUB (Koninklijke Nederlandse Uitgeversbond) een eerste exemplaar aangeboden aan minister Brinkman van een brochure over leenrecht m.a.w. dat auteurs en mogelijk ook uitgevers een reële vergoeding zouden krijgen voor het uitlenen van hun werk door bibliotheken. In verschillende Europese vnl. Scandinavische landen bestaat deze regeling al geruime tijd.

De KNUB pleit in zijn brochure voor ‘een evenwichtig cultuurbeleid, waarbij het bibliotheekgebruik wordt gestimuleerd, terwijl tevens de belangen van schrijvers en uitgevers op adequate wijze worden behartigd. Invoering van het leenrecht is daarbij een absolute voorwaarde voor een pluriforme boekencultuur’.

Vlaams-Waals cultureel verdrag in de maak

Dertien jaar geleden - bij het totstandkomen van de culturele autonomie - zou elk voorstel met betrekking tot het sluiten van een cultureel verdrag tussen Vlaanderen en Wallonië van de tafel zijn geveegd. Het unitaire denken - ondanks de sterke drang tot cultuurautonomie - aan beide zijden van de taalgrens liet zoiets (nog) niet toe.

Nu na een decennium van eigen cultuurbeleid liggen de zaken wel iets anders. De gemeenschappen verstaan elkaar niet meer zo goed; ze groeien meer en meer van mekaar weg.

Jarenlang was Vlaanderen via de Nederlandse cultuurraad op cultureel terrein erg actief en keurde een aantal decreten goed om de Vlaamse eigenheid te onderstrepen, om het bedrijfsleven te vernederlandsen en om de traditionele cultuursectoren te reglementeren. De Franstalige gemeenschap van haar kant hield zich in de beginjaren van haar culturele autonomie eerder gedeisd. De voorzitter van de Franstalige gemeenschapsregering Moureaux wijt dit aan het feit dat Franstaligen te lang met de illusie geleefd hebben dat het volstond om tot een grote internationale taal te behoren en zelf verder niets meer te doen.

Sinds de wetten op de staatshervorming van augustus 1980 speelt de Vlaamse regering meer de economische kaart, en doet veel minder aan het ‘traditionele’ cultuurbeleid. De Franstalige gemeenschapsregering is wel erg actief in de traditionele cultuursector, maar ook op het gebied van de audiovisuele media (decentralisering van de RTBF, locale en regionale omroep e.d.) en de volwassenenvorming.

De twee gemeenschappen groeien uit elkaar (de dagelijkse ruzies en tegengestelde interpretaties van regeringsteksten bewijzen dit dagelijks), maar aan de andere

[p. 162]

kant is er ook een sterke toenadering. Momenteel zijn er gesprekken aan de gang tussen de gemeenschapsminister Poma (VI.) en Moureaux (W.) over een samenwerkingsverdrag tussen Wallonië en Vlaanderen.

De tekst van het ‘verdrag’, voor zoveel nu reeds in de pers is uitgelekt, omschrijft momenteel enkel nog maar de gebieden waarop men tot samenwerking kan komen:

-	uitwisseling van deskundigen inzake vormingswerk, organisatie van stages en taalcursussen;
-	samenwerking en uitwisseling op gebied van film, theater, muziek, radio en TV, vertaling literair werk, samenwerking op gebied van de sport, uitwisseling culturele verenigingen en jeugdverenigingen, gemeenschappelijke acties ter bevordering van het culturele en toeristische erfgoed;
-	samenwerking inzake gezondheidsbeleid;
-	samenwerking inzake bijstand aan personen (gehandicapten, jeugdbescherming, immigranten, bejaardenzorg...);
-	lanceren van geïntegreerde onderzoeksprojecten, waarbij de beide partijen elkaar specialisatie- en onderzoeksbeurzen toekennen;
-	oprichting gemengde commissie die over uitvoering waakt;
-	datum voor het van kracht worden van het verdrag.

Ontgoochelend is wel te moeten vaststellen dat bij dit laatste - het vaststellen van een datum - zelfs geen streefdatum werd vooropgesteld.